ماه رمضان ، ماه خود سازی و تصفیه روح است . خداوند همه اسباب کار را در این ماه برای پالایش روح و روان از آلودگی های گناه فراهم نموده و با لطف و رحمت مخصوص خویش ، همه در ها و راه ها را در راستای تهذیب نفس و صفای باطن و تکامل معنوی گشوده است.
ماه رمضان فرصت بسیار خوبی برای انسانهاست تا در کنار این سفره بزرگ و متنوع رحمت الهی بنشینند و با انواع غذاهای روحی ، روح و روان خود را تقویت کنند.
پیامبر اکرم فرمودند : ان لربکم فی ایام دهرکم نفحات الا فتعر ضوا لها
همانا برای پروردگار شما دردوران زندگی شما ، لحظه های بسیار سودمند و مغتنم روی می آورد. خودتان را در معرض آن لحظه ها سودمند قرار دهید و استفاده شایان ببرید .
ماه مبارک رمضان برای تهذیب نفس و خود سازی و پالایش باطن از هرگونه عوامل آلاینده , بهترین فرصت است . نه تنها باید خود را در معرض استفاده از آن فرصت قرار دهیم ؛ بلکه باید هوشیارانه متوجه آن باشیم و لحظه ها را شکار کنیم و نگذاریم عبور چرخ ها ی روزگار آن را از دست ما برباید و دور سازد .
اسباب تهذیب نفس و خود ساز ی در ماه مبارک رمضان ، تنها به روزه گرفتن نیست ؛ همانا تلاوت آیات قران ، دعاها و مناجات با خدا ، و رسیدگی به مستمندان و محرومان ، کسب صبر و مقاومت یاد خدا و قیامت هرکدام نقشی در خود سازی دارند. یکی از این سببها ی تهذیب که می توان گفت نقش بسیار مهمی در خودر سازی دارد و ماه رمضان بهار آن می باشد ؛ دعا و مناجات است آری ماه رمضان ، ماه بهار دعا و قرانی و راز نیاز با قاضی الحاجات است
در قرآن و گفتار پیامبر(ص) وامامان(ع) به دعا و نیایش و مناجات با خدا سفارش بسیار شده است، به عنوان نمونه:
خداوند در قرآن میفرماید: «قل ما یعبؤ بکم ربی لو لا دعائکم ; بگو پروردگارمن برای شما ارجی قائل نیست، اگر دعای شما نباشد».
بنابراین، وزنه و شخصیت و ارجمندی انسان به دعا و ارتباط با خدا بستگی دارد.
۲- نیز میفرماید: «و قال ربکم ادعونی استجب لکم ان الذین یستکبرون عنعبادتی سیدخلون جهنم داخرین (۴) ; پروردگار شما گفته است مرا بخوانید تا (دعای) شمارا اجابت کنم، کسانی که از عبادت من تکبر میورزند، به زودی با خواری وارد دوزخمیشوند».
در این آیه درباره دعا پنج مطلب مهم مطرح شده است: ۱- دعا، محبوب خدا است، اوفرمان میدهد که دعا کنید و اهل دعا و راز و نیاز باشید. ۲- دعا، موجب اجابتاست، با فراهم کردن شرایط استجابت که همان خودسازی است، به پاسخ مثبت پروردگاردستیابید. ۳- دعا، عبادت است و پاداش عبادت را دارد، و از نشانههای عبودیت وبندگی است، بلکه مطابق پارهای از روایات، دعا بهترین عبادت است (۵) . معاویه بن عماراز امام صادق(ع) پرسید: دو نفر از دوستان شما وارد مسجد میشوند یکی از آنهابیشتر نماز میخواند و دیگری بیشتر دعا میکند، کدامیک از اینها برترند؟ امامصادق(ع) در پاسخ فرمود: «اکثرهما دعاء (۶) ; آن که بیشتر دعا میکند برتر است». ۴- دوری کنندگان از دعا و نیایش، مستکبرند و در صف متکبران و خودکامگان هستند. ۵- آنان که اهل دعا نیستند، عذاب خوار کننده دوزخ در کمینشان است
رعایت آداب دعا برای بهرهمندی بهتر از مکتب دعا
هر عبادتی آداب و شرایطی داردکه منهای آن آداب و شرایط، اثر بخش نخواهد بود، بنابراین باید آداب و شرایط دعارا شناخت و آن را فراهم کرد تا اثر بخش باشد، در چنین صورت قطعا اثر به سزاییدر خودسازی و بهسازی خواهد داشت. به عنوان مثال; تصمیم بر ترک گناه، صاف نمودنقلب، غذا و کسب حلال، امر به معروف و نهی از منکر، پذیرفتن رهبر عادل و شایستهاز شرایط دعا است، آداب دعا نیز بسیار است از جمله:
۱- آغاز کردن دعا با نام خدا و ذکر صفات الهی;
۲- صلوات بر پیامبر(ص) و آلش;
۳- شفیع قرار دادن اولیای خدا مانند پیامبر(ص) و امامان(ع) هنگام دعا;
۴- اقرار به گناه;
۵- تضرع و زاری هنگام دعا;
۶- دو رکعت نماز حاجت، قبل از دعا
۷- کوچک نشمردن دعا;
۸- ناچیز دانستن خواسته و نیازها در برابر عظمتخدا;
۹- همت عالی و بلند نظری در دعا;
۱۰- عمومی کردن دعا;
۱۱- دعای پنهانی که ارزش آن معادل هفتاد دعای آشکار است;
۱۲- دعای دسته جمعی;
۱۳- حسن ظن به استجابت دعا;
۱۴- دعا در وقتها و مکانهای مناسب و مقدس;
۱۵- اصرار ورزیدن در دعا (۱۰) .
روشن است که رعایت این شرایط و آداب هر کدام، نقش سازنده در تقویت ارتباط باخدا و خودسازی دارند، و انسان را در پاکسازی و بهسازی و حرکت صحیح و استوار درراه تکامل، آمادهتر میسازند، بر همین اساس در دعای کمیل میخوانیم: «اللهم اغفر لی الذنوب التی تحبس الدعاء; خدایا بیامرز آن گناهانی را کهمانع اجابت و اثر بخشی دعا میگردند».
