شرم موهبتی بدون استثنا از بدو تاریخ:
شرم، یکی از صفات مخصوص انسان است؛ و انسان تنها حیوانی است که اصرار دارد، دست کم، بعضی از اندام های خود را بپوشاند. پروفسور اسوالد شوارتز، طبیب و روان شناس اتریشی، در کتاب روان شناسی جنسی درباره ی احساس شرم در انسان ها می نویسد:
علاوه بر مردم شناسی، تجزیه و تحلیل روان شناسی نیز ثابت می کند که احساس شرم، یکی از صفات عمده ی نوع بشر است. هیچ قبیله ی اولیه ای، هر قدر هم بدوی بوده باشد، شناخته نشده است که از خود، شرم بروز ندهد و بچه های کوچک نیز شرم دارند. در طی دوران رشد بشر و هم چنین در خلال رشد افراد، بر وسعت موضوعاتی که مورد حمایت شرم قرار می گیرند افزوده می شود. حمایت، وظیفه ی مخصوصی است که به عهده ی شرم گذارده شده است. کاملاً معلوم است که شرم، قبل از همه چیز از اعضای تناسلی و وظایف آنها حمایت میکند… ادعای پیش رفت و مدرنیزم خرقه ای بر تن بی خبری از ارزش های اساسی است؛ و شرم، نخستین قربانی این گمراهی اخلاقی است؛ مثلاً نهضت اعتقاد به لختی، نمونه ی وحشتناکی از این ادعاست.۱
علاوه بر مطالعات مردم شناسی و روان شناسی جنسی، از مطالعات تاریخی نیز استفاده می شود که انسان در هیچ مقطعی بدون پوشش زندگی نکرده است؛۲ و این مطلب حاکی از وجود شرم و حیای ذاتی انسان است. از آیات مربوط به خلقت حضرت آدم و حوا نیز فطری بودن پوشش و حجاب استفاده می شود. خداوند در قرآن به انسان ها هشدار می دهد که مواظب باشند مبادا همان گونه که فتنه و فریب شیطان باعث برهنگی آدم و حوا گردید، موجب فریب و برهنگی آنان نیز بشود:
یا بَنِی آدَمَ لا یَفْتِنَنَّکُمُ الشَّیْطانُ کَما أَخْرَجَ أَبَوَیْکُمْ مِنَ الْجَنَّهِ یَنْزِعُ عَنْهُما لِباسَهُما لِیُرِیَهُما سَوْآتِهِما.۳
قرآن هم چنین از وسوسه ی شیطان برای برهنگی آدم و حوا خبر می دهد:
فَوَسْوَسَ لَهُمَا الشَّیْطانُ لِیُبْدِیَ لَهُما ما وُرِیَ عَنْهُما مِنْ سَوْآتِهِما.۴
و بالاخره قرآن از کارایی وسوسه ی شیطان نسبت به آدم و حوا و خوردن از شجره ی ممنوعه و در نتیجه، آشکار شدن زشتی های آدم و حوا و اقدام آن دو به پوشاندن بدن خود با برگ درختان خبر می دهد:
فَدَلاَّهُما بِغُرُورٍ فَلَمَّا ذاقَا الشَّجَرَهَ بَدَتْ لَهُما سَوْآتُهُما وَ طَفِقا یَخْصِفانِ عَلَیْهِما مِنْ وَرَقِ الْجَنَّهِ.۵
از تعابیر “ینزع عنهما لباسهما” و “لیبدی لهما ما وری عنهما من سواتهما” در آیات فوق به روشنی استفاده می شود که انسان قبل از ارتکاب خطا در بهشت دارای پوشش بوده است؛ هم چنین ازتعبیر “طَفِقا یَخْصِفانِ عَلَیْهِما مِنْ وَرَقِ الْجَنَّهِ” نیز استفاده می شود که به دلیل برخورداری آدم و حوا از حیا و شرم فطری، پس از برهنه شدن، فوراً بدن خود را با برگ درختان پوشاندند.
البته، علاوه بر عامل فطری که در پیدایش اصل پوشش دخالت اساسی داشته است، عوامل دیگری، مثل محفوظ ماندن بدن از سرما و گرما، گرایش به تجمل و زیبایی، شرایط محیطی، جغرافیایی، قومی و… در پیدایش تعدد و تنوع و مدل های مختلف پوشش مؤثر بوده اند.
منبع:سایت انیشه قم ً
۱ . به نقل از غلامعلی حداد عادل، فرهنگ برهنگی و برهنگی فرهنگی، ص ۶۸٫
۲ . برای آگاهی بیش تر ر.ک: روت ترنرویل کاکس، تاریخ لباس، ترجمه ی شیرین بزرگمهر؛ سیدمهدی قانع، “انسان، پوشش و ریشه های تاریخی”، مجله ی پیام زن، شماره های ۱۸، ۱۹ و ۲۰٫
۳ . سوره ی اعراف (۷)، آیه ی ۲۷٫
۴ . سوره ی اعراف (۷)، آیه ی ۲۰٫
