مستحبات نماز
مستحبات در نماز خیلى زیاد است که به بعضى از آنها اشاره مى شود:
الف – مستحبات و آداب قبل از نماز؛ عبارت است از:
۱ – در هنگام وضو رو به قبله بایستد و قبل از آن مسواک بزند. هم چنین دعاهایى که در هر یک از افعال واجب و مستحب وضو وارد شده، بخواند.
۲ – در حال نماز، لباس سفید و معطرى بپوشد. انگشترى عقیق در دست کند و جامه سیاه نپوشد.
۳ – براى نماز جاى مخصوص، لباس مخصوص و سجاده یا فرش مخصوص انتخاب کند.
۴ – نماز را به جماعت بخواند و اگر مرد است، طرف راست امام بایستد.
۵ – پیش از نمازهاى یومیه، اذان و اقامه بگوید. موقع اذان گفتن نیز رو به قبله بایستد و با وضو و یا غسل باشد.
۶ – همانگونه که با صورت و بدن رو به قبله مى ایستد، مستحب است قلب هم به سمت قبله متوجه باشد.
ب – مستحبات و آداب بین نماز؛ عبارت است از:
۱ – براى نمازگزار سزاوار است که در تمام ذکرها و کارهاى نماز، با حضور قلب باشد.
۲ – در نیت اخلاص داشته باشد و نماز خود را از هر عمل ونیت غیر خدایى پاک کند.
۳ – موقع گفتن تکبیر اول نماز و تکبیرهاى بین نماز، دستها را تا مقابل گوشها بالا ببرد. همچنین مستحب است قبل از گفتن »تکبیره الاحرام«، شش بار تکبیر بگوید و دعاهاى وارده را بخواند.
۴ – کمال قیام بدن به این است که با طمأنینه، هیبت و حیا باشد. مستحب است در حال ایستادن، بدن را راست نگه دارد و شانه ها را پایین بیاندازد. هم چنین سر خود را پایین افکند و به موضع سجده بنگرد و به آسمان و راست و چپ نگاه نکند.
۵ – در قیام دستها را بر روى رانها بگذارد، انگشتها را به هم بچسباند، جاى سجده را نگاه کند، سنگینى بدن را به طور مساوى روى دو پا بیاندازد و پاها را پس و پیش نگذارد.
۶ – کمال قلب در هنگام نماز، به این است که خداى تبارک و تعالى را پیوسته در نظر داشته باشد.
۷ – با دستهایش بازى نکند و پاهاى خود را حرکت ندهد. همچنین انگشتان پا را رو به قبله گذاشته و از قبله کج نکند.
۸ – در حال برخاستن، این ذکر را بگوید: «بحول الله و قوته اقوم و اقعد».
۹ – مستحب است در «قرائت» رعایت ترتیل کند و به اعراب کلمات اهمیت دهد. همچنین در رکعت اول پیش از خواندن حمد بگوید: «اعوذ بالله من الشیطان الرجیم».
۱۰ – بعد از تکبیره الاحرام بگوید: «یا محسن قد اتاک المسىء و قد امرت المحسن ان یتجاوز عن المسىء انت المحسن وانا المسىء بحق محمد و آل محمد، صل على محمد و آل محمد و تجاوز عن قبیح ما تعلم منى».
۱۱ – بعد از تمام شدن حمد بگوید: «الحمد الله رب العالمین».
۱۲ – مستحب است در تمام نمازها در رکعت اول، «سوره قدر» و در رکعت دوم، «سوره توحید» را بخواند.
۱۳ – قنوت یکى از مستحبات مؤکّد است. مستحب است قبل از قنوت، تکبیر بگوید و بعد از آن دستها را بالا ببرد و انگشتان را به هم بچسباند، مگر دو انگشت بزرگ را (انگشت شست).
۱۴ – پیش از رفتن به رکوع، درحالى که راست ایستاده، تکبیر بگوید. در رکوع دست راست را بر زانوى پاى راست بگذارد. زانوها را به عقب دهد، پشت را صاف کند، گردن را بکشد و مساوى پشت نگه دارد. بعد از آن که از رکوع برخاست و راست ایستاد، بگوید: «سمع الله لمن حمده»
۱۵ – در حال سجده، انگشتان دست را به هم بچسباند و برابر گوش بگذارد؛ به طورى که سر آنها رو به قبله باشد. در سجده دعا کند و از خدا حاجت بخواهد. بعد از سجده نیز بر ران چپ بنشیند و روى پاى راست را بر کف پاى چپ بگذارد.
۱۶ – مستحب است در حال تشهد، بر ران چپ بنشیند و روى پاى راست را به کف پاى چپ بگذارد.
۱۷ – پیش از تشهد بگوید: «الحمد لله» یا بگوید: «بسم الله و بالله و الحمد لله و خیر الاسماء لله».
۱۸ – هم چنین در تشهد اول بعد از صلوات، بگی تقبل شفاعته فى امته و ارفع درجته».
۱۹ – هنگام برخاستن از تشهد بگوید: «بحول الله و قوته اقوم و اقعد».
مکروهات نماز
مکروهات لباس نمازگزار
۱- مکروه است لباس نمازگزار داراى عکس انسان یا حیوان باشد.
۲- پوشیدن لباس سیاه و چرک و تنگ .
۳- پوشیدن لباس شرابخوار.
۴- پوشیدن لباس کسى که از نجاست پرهیز نمى کند.
۵- دست کردن انگشترى که نقش صورت دارد.
۶- چیزى بر دهان بستن ، هم براى مرد و هم براى زن.
۷- نقاب براى زن.
۸- پوشیدن لباس کسى که پرهیز از غصبى بودن لباسش نمى کند و باکى از پوشیدن لباس غصبى ندارد.
۹- پیچیدن جامه بر خود.
مکروهات مکان نمازگزار
۱- حمام .
۲- زمین نمکزار.
۳- مقابل انسان .
۴- مقابل درى که باز است .
۵- در جاده و خیابان و کوچه اگر براى کسانى که عبور مى کنند زحمت نباشد و چنانچه زحمت باشد حرام ولى نماز باطل نیست .
۶- مقابل آتش و چراغ .
۷- در آشپزخانه و هر جا که کوره آتش باشد.
۸- مقابل چاه و چاله اى که محل بول باشد.
۹- رو به روى عکس و مجسمه و چیزى که روح دارد، مگر آن که بر روى آن پرده بکشند.
۱۰- در اطاقى که جنب در آن باشد.
۱۱- در جایى که عکس باشد، اگر چه رو به روى نمازگزار نباشد.
۱۲- مقابل قبر، روى قبر، بین دو قبر، در قبرستان.
مکروهات نماز
مکروهات نماز آن چیزهایى هستند که ترک کردن آنها باعث ((ثواب)) مى شود، ولى انجام دادنشان اشکالى ندارد و ضرورى هم به نماز نمى زند.
بعضى از آنها عبارتند از:
۱- مکروه است انسان در تمام نمازهاى یک شبانه روز سوره توحید را نخواند.
۲- مکروه است خواندن سوره توحید به یک نفس.
۳- سوره اى را که در رکعت اول خوانده مکروه است در رکعت دوم بخواند، ولى اگر سوره توحید را در هر دو رکعت بخواند مکروه نیست.
۴- خواندن قرآن در رکوع و سجود.
۵- برگرداندن صورت کمى به طرف راست یا چپ.
۶- به هم گذاردن چشمها و یا گرداندن آنها به طرف راست و چپ.
۷- بازى کردن با ریش و دست خود.
۸- نگاه کردن به خط قرآن یا کتاب یا خط انگشترى.
۹- ساکت شدن براى شنیدن حرف کسى ، در موقع خواندن حمد و سوره و گفتن ذکر.
۱۰- انجام دادن هر کارى که خضوع و خشوع را از بین ببرد.
۱۱- نماز خواندن در موقع خواب آمدن انسان ، و خوددارى کردن از بول و غایط.
۱۲- پوشیدن جوراب تنگ که پا را فشار دهد.
۱۳- خمیازه کشیدن اختیارى.
۱۴- آب دهان و بینى انداختن از روى اختیار.
۱۵- آه کشیدن یا ناله کردن به یک حرف .
۱۶- گذاردن دست بر کمر.
۱۷- موى ریش یا ناخن را به دندان گرفتن یا بریدن .
۱۸- نگاه کردن به آسمان .
۱۹- مکروه است که نمازگزار در حال رکوع سرش را پایین اندازد و یا دستهایش را به پهلوهایش بچسباند و یا این که دستهایش را در میان زانوها قرار دهد.
۲۰- شکستن انگشتها.
۲۱- بستن چشمها.
۲۲- مقابل آتش ایستادن .
۲۳- مقابل در باز ایستادن .
۲۴- خواب آلوده نماز خواندن .
۲۵- حدیث نفس کردن و گرفتاریهاى دنیوى را در نماز از فکر خود گذراندن .
۲۶- تخلى نکردن قبل از نماز.
۲۷- مکروه است براى بر طرف کردن گرد و غبار، جاى سجده را فوت کند و اگر در اثر فوت کردن دو حرف از دهان بیرون آید نماز باطل است.
