مقام محمود

محمود در لغت به چه معناست؟

محمود در لغت یعنی کسی که مورد حمد و ستایش قرار می گیرد و وقتی پیامبر (ص) درمقام مظهریت خدا قرار گرفت همه حمد کنندگان، این مظهریت و وجه الله را می بینند و ستایش ها متوجه او می شود. بنابراین، مقام محمود، مقام وجه الله بودن است.

مقام محمود در آیات و روایات

مقام محمود و شب زنده داری

از مقام هاى پیامبر اکرم صلى الله علیه وآله مقام محمود است. خداى سبحان در قرآن مجید مى فرماید:
(وَمِنَ اللَّیْلِ فَتَهَجَّدْ بِهِ نافِلَهً لَکَ عَسى أَنْ یَبْعَثَکَ رَبُّکَ مَقامًا مَحْمُودًا);
و پاسى از شب را با شب زنده دارى به عبادت سپرى کن! این یک وظیفه اضافى براى توست، امید است پروردگارت تو را به مقامى محمود برساند!
خداوند متعال پیامبر اکرم صلى الله علیه وآله را به نافله شب امر مى کند.

مقام محمود از طرف خداوند جل و عز به حضرت رسول الله (ص) در اثر اجر و مزد تهجد به قرآن و شب زنده داری با نمازهای شب که در آن سوره های طویله از قرآن را می خوانده اند عنایت شده است و مقام محمود مقامی است که تمام خلایق آن را حمد می کنند و تعریف و تمجید می نمایند و البته مورد حمد و تمجید همه خلایق قرار نمی گیرد مگر آنکه همه خلایق آن را نیکو و مستحسن به شمار آورند و همه از آن بهرمند و منتفع گردند و بر این اصل، مقام محمود را به مقامی که جمیع مخلوقات آن را می ستایند و حمد می کنند و همه از آن بهره می برند، تفسیر نموده اند و آن شفاعت کبری برای رسول الله (ص) در روز قیامت است.

مقام محمود و شفاعت

مقام محمود در آیه مبارکه در روایات فریقین به شفاعت تفسیر شده است.
در حدیثى در ذیل این آیه آمده که پیامبر اکرم صلى الله علیه وآله به امیرالمؤمنین فرمودند:
یا علی! إنّ ربّی عزوجل ملّکنی الشفاعه فی أهل التوحید من اُمّتی وحظر ذلک عمّن ناصبک أو ناصب ولدک من بعدک;
اى على! خداوند متعال مقام شفاعت را به من درباره موحدان اُمّتم تملیک کرده است. نسبت به کسانى که با امیرالمؤمنین علیه السلام دشمنى کردند و با او دشمن بودند از این شفاعت محروم کرده است.
در روایت دیگرى آمده که پیامبر اکرم صلى الله علیه وآله ضمن تفسیر این آیه فرمودند:
المقام الّذی أشفع فیه لاُمّتی;
منظور از مقام محمود، مقامى است که با آن از اُمّتم شفاعت مى کنم.

بنابر یک احتمال مقام محمود، چنانکه ازآیه ۷۹ سوره اسرا هم استفاده مى شود، مقام شفاعت است. این مقام در مرحله ى اول مخصوص رسول خدا )ص( و انبیائ و ائمه (ع)است ولى مراحل نازل تر آن مخصوص علماى واقعى و شهدا و موئمنین واقعى هم هست و بدیهى است اگر کسى موئمن واقعى شد به حسب آن چه در بعضى روایات آمده است مى تواند اگر خداوند اذن بدهد از بعضى افراد شفاعت نماید. بنا به احتمال دیگر که با احتمال ذکر شده منافاتى ندارد این است که مقام محمود، مقامى است که تمامى مخلوقات پیامبر را ستایش مى کنند. موئید این معنى روایتى است از امیرالمؤمنین (ع)که در مورد اهل محشر مى فرماید: جمع مى شوند در موطنى که در آن جا مقام حضرت محمد (ص) است. آن گاه پیامبر به گونه اى خداوند را ستایش مى کند که هیچ کس قبل از او ستایش نکرده است. بعد از آن ستایش مى کند بر هر موئمن و موئمنه اى و ابتدا مى کند به صدیقین و شهدا و بعد از آن به صالحان. در این هنگام تمامى اهل آسمان و زمین پیامبر را ستایش مى کنند چنانچه در قرآن آمده است:« عسى این یبعثک ربک مقاما محمودا »پس خوشا به حال کسى که براى او در این روز بهره و نصیبى باشد و واى به حال کسى که در این روز بهره و نصیبى نداشته باشد.