اهمیت و ضرورت مباحث مهدویت

رسول گرامی اسلام(صلی الله علیه و آله وسلم) فرموده اند:

«مَن ماتَ و لَم یَعرِف اِمامَ زَمانِه مَاتَ مَیتَهً جاهلِیَّه»

«هر کس بمیرد و امام زمانش را نشناسد، به مرگ جاهلیت مرده است.»

شهرت مهدویت در مسائل دینی

از نظر قرآن و روایات، قضیۀ مهدویّت، از مشهورترینِ مباحث در اسلام است و شاید بتوان گفت: قضیه‌ای مشهورتر از مهدویّت در مسائل دینی وجود ندارد.

افزون بر اینکه بیش از صد و ده آیه از آیات نورانی قرآن کریم به قضیّۀ مهدویّت مربوط می‌شود، بیش از ده هزار روایت از پیغمبر اکرم و از ائمّۀ طاهرین«سلام‌الله‌علیهم» در مورد حضرت ولی عصر«عجّل‌الله‌تعالی‌فرجه‌الشّریف» وارد شده است و در کتب سنّی و شیعه موجود است. در این روایات، همۀ وقایع از وقتی که حضرت به دنیا می‌آیند تا زمانی که به رهبری ایشان، پرچم اسلام روی کرۀ زمین افراشته شده و حکومت اهل‌بیت«سلام‌الله‌علیهم» در دنیا تشکیل می‌شود و تا روز قیامت ادامه دارد، آمده است.

مهدویّت از دیدگاه قرآن کریم

همان‌طور که بیان شد، بیش از صد و ده آیه از آیات نورانی قرآن کریم راجع به مهدویّت است. آیاتی که به این موضوع اختصاص دارد، به سه دسته منقسم می‌شوند: یک قسمت از آیات، تفسیری است. یعنی برای عموم مردم است و اگر کسی در آیات قرآن دقت کند و با قرآن انس داشته باشد، معانی و مفهوم این آیات برای او هویدا می‌شود.

دستۀ دیگری از آیات مهدویّت، آیات علمی هستند که درک آن آیات، نیازمند علم و دقّت و بررسی بیشتر است. به عبارت دیگر، علما و حدیث شناسان خبره، از عهدۀ تفسیر چنین آیاتی بر می‌آیند. کسانی که عالم به علم قرآنند و در مورد آیات و روایات کار علمی کرده و می‌کنند، می‌توانند این آیات را از قرآن استخراج کنند.

قسمت سوّم از آیات مهدویّت، آیاتی هستند که باید توسّط اهل بیت«سلام‌الله‌علیهم» تبیین و تفسیر شود. ایشان بعضی از آیات مربوط به مهدویّت را تبیین کرده‌اند که در اصطلاح تفسیری به آن «تأویل» می‌گویند. به این‌گونه احادیث، روایات بطنی و تفسیرهای بطنی نیز گفته می شود.

قسمت اوّل و دوّم از آیات را تفسیر و قسمت سوّم را تأویل می‌‌نامند. در مورد تأویل، از نظر اهل بیت«سلام‌الله‌علیهم» پایه، محکم است. یعنی پیغمبر اکرم «صلّی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلّم» یا یکی از ائمّۀ طاهرین «سلام‌الله‌علیهم»، آیه را راجع به امام زمان«ارواحنافداه» تفسیر کرده‌اند، گرچه ممکن است مردم عادی یا حتی مفسّرین،‌ آن معنا را استنباط نکنند، ولی آن بزرگوارانی که قرآن در خانۀ آنان نازل شده است، این مطالب را می‌فهمند. لذا روایات بسیاری به دست ما رسیده که بیش از صد و ده آیه از آیات شریفه را به امام زمان«ارواحنافداه» تأویل فرموده‌اند.

به هر حال، لازم است جوان‌ها بدانند که بیش از صد و ده آیه راجع به امام زمان و قضیۀ مهدویّت در قرآن کریم وجود دارد که در کتب مستقل و در تفاسیر، اعمّ از فارسی و عربی، بیان شده است. البته همان‌گونه که بیان شد، گاهی تأویلی است که مختصّ به اهل بیت«سلام‌الله‌علیهم» می‌باشد، گاهی عقلی، دقّی، علمی، فلسفی و تفسیری است که علم برای ما تفسیر می‌کند و مختصّ به خواص است و گاهی نیز اگر کسی در قرآن کریم دقّت کند و با آن انس داشته باشد، می‌فهمد که برخی از آیات مربوط به امام زمان«ارواحنافداه» می‌باشند.

ضرورت شناخت امام

در فرهنگ دینی – قرآن و روایات – بحث معرفت و شناخت امام و اعتقاد به او، از اهمیتی ویژه برخوردار است؛ به گونه ای که در ردیف اصول اعتقادی یعنی؛ توحید، نبوت و معاد قرار گرفته است. در واقع اعتقاد به وجود امام، در هر عصر و زمانی واجب است و به موجب دلایل عقلی و نقلی، ایمان بدون شناخت امام هر زمان تحقق نمی پذیرد، زیرا که پیروی کردن بدون معرفت و شناخت امکان ندارد.

شناخت امام شرط اسلام است و اگر کسی بی شناخت امام بمیرد، گویا از اسلام بی بهره بوده است، هر چند مناسک و اعمال اسلامی را انجام داده باشد.

معرفت امام زمان (علیه السلام) آن گاه می تواند ما را از مرگ جاهلی برهاند که بتوانیم با شناسایی امام عصر خود از هدایت های او بهره مند شویم و اوامر و نواهی او را پاس داریم. و گرنه صرف این که بدانیم چه کسی در عصر حاضر امام ماست بی آن که این امام تأثیری در زندگی و فعل و ترک ما داشته باشد، نمی تواند مایه ی نجات و رستگاری ما باشد.

معرفت و شناخت امام زمان (علیه السلام) چراغ هدایت و رمز دین داری در دوران غیبت است و بدیهی است که این شناخت در مراحلی چند قابل تصور است. البته در جامعه ی کنونی ما، همه ی افراد بشر در ضمیر ناخودآگاه خودشان کم و بیش با آن حضرت آشنا هستند، آن چه حایز اهمیت است باور و ایمان قلبی به آن حضرت است که تأثیر عملی در وجود انسان دارد. یعنی اگر فردی بتواند در وجود خود یک باور حقیقی و ایمان واقعی نسبت به آن حضرت داشته باشد، به سوی هدایت راه یافته و از پرتو نور پرفروغ آن مشعل هدایت بهره مند شده است.

شناخت امام حاضر راهی است برای شناختن خداوند متعال

امام صادق (ع) فرمودند:
حسین بن علی (ع) در جمع اصحابش فرمود:
ای مردم، خداوند –عزّوجلّ- بندگان را نیافرید مگر برای این که او را بشناسند؛ و هنگامی که او را شناختند عبادتش کنند؛ و وقتی او را عبادت کردند به برکت این عبادت، از عبادت غیر او بی نیاز شوند.
مردی پرسید: ای پسر رسول خدا، پدر و مادرم به فدایت، شناخت خدا چیست؟ حضرت فرمودند:
این است که اهل هر زمانی، امامی را که باید از او فرمان ببرند، بشناسند.