در سلسله مقالات گذشته از مجموعه نوشتارهای چگونه گناه نکنیم، به بررسی اصول ترک گناه اشاره نمودیم و در نهایت برخی روشهای عملی برای اجرای این اصول را مورد بررسی قرار دادیم. در این شماره در نظر داریم با ارائه چند روش دیگر برای کاربردی ساختن اصول ترک گناه، به تدریج، توان خود را در مسیر مبارزه با نفس، افزایش داده و بتوانیم در این مسیر، موفق شویم.
بسم الله الرحمن الرحیم
مدیریت زمان و برنامه ریزی داشتن
مدیریت زمان، یکی از راهکارهای مهم برای جلوگیری از ارتکاب به گناه میباشد. فردی که بیکار بوده و برنامهریزی مناسبی برای وقت و زمان خود ندارد، در اثر این بیکاری به دنبال امور باطلی که منجر به گناه می‌شود میرود؛ از سوی دیگر کسی که برای زمان و وقت خود ارزش قائل بوده و به مدیریت دقیق آن میپردازد، به اندازهای وقت و خود را پر میکند که دیگر فرصتی برای اشتغال به امور باطل نداشته و در نتیجه گناه او کم میگردد؛ بنابراین باید توجه داشت که از بیکاری و بیبرنامهگی پرهیز کرد.
روزه گرفتن
روزه گرفتن آثار مهم مادی و معنوی در انسان داشته و زمینه تربیت نفس را فرام میآورد. روزه گرفتن در غیر از ماه مبارک رمضان، میتواند بسیار موثر باشد؛ زیرا در آن ایام، دیدن غذا در جامعه و روزهدرای سخت است. بنابراین به تدریج نفس ما تحت تربیت قرار می گیرد. از سوی دیگر خود روزه نیز در اثر وضعی و معنوی فراوانی دارد.
یاد مرگ
یکی از مواردی که اثر بسیار زیادی در ترک گناه دارد، یاد مرگ است. رفتن به قبرستان و دیدن قبرهای خالی و تشییع مردگان باعث تذکر نفس و دوری از گناه می گردد؛ زیرا فراموشی مرگ، زمنیه سرکشی در انسان را فراهم میآورد؛ به این دلیل است که خدا در قرآن، مشکل اصلی یهود را فراموشی مرگ میداند.
امیرالمؤمنین على(ع) فرمود: «یاد کنید (مرگ را) درهم کوبنده لذات را و تیره و تلخ کننده شهوات را و دعوت کننده جدایىها را» (غررالحکم-ج ۲، ص ۱۵۹)
زیرا مرگ راه بازگشت نداشته و به یاد داشتن این مطلب، باعث دوری از گناه و آماده ساختن خود برای آن روز میگردد.
نکته مهم این است که شفاعت اهل بیت نیز تحت هر شرایطی نصیب شیعیان نمیگردد و در این زمینه احادیث و روایات مختلفی از ایشان عنوان شدهاست.
امیرالمومنین علی علیه السلام در این زمینه می‌فرمایند: «فاعلموا وأطیعوا لا تتلکوا ولا تستصغروا عقوبه الله عزَّ وجلَّ فإنَّ من المسرفین من لا تلحقه شفاعتنا إلاَّ بعد عذاب ثلاثمائه ألف سنه» به دستورات خدا عمل کرده و اطاعت کنید و به پشتوانه شفاعت ما گناه نکنید و کیفر خدای بزرگ را کوچک نشمارید؛ زیرا به برخی از گناهکاران (از شیعه) شفاعت ما نمی رسد مگر بعد از اینکه سیصد هزار سال عذاب شوند. (معانی الأخبار: ۲۸۸/ ح ۲؛ بحار ۶: ۱۵۴/ ح ۹)
باید توجه داشته باشیم، فرد گنهکار، به بهشت نمیرود حتی اگر شیعه باشد و باید در ۵ مرحله تصفیه شده و سپس وارد بهشت گردد؛ این مراحل به شرح زیر است:
۱٫ در همین دنیا با ابتلاء به بلایا
۲٫ لحظه مرگ
۳٫ جهنم برزخی
۴٫ روز حشر و هنگام سوال و جواب
۵٫ در جهنم (برای شیعه مطابق با حدیث فوق از حضرت امیر)
باید توجه داشت امام صادق می فرماید: « لَن تَنالوُا شَفاعَتُنا مَن استَخَفَّ بالصّلاه» در این حدیث، «لن» حرف ابد است یعنی اگر نماز را سبک بشماریم هیچ گاه شفاعت اهل بیت به ما نخواهد رسید.
نکته مهم این است که محبت اهل بیت علیهم السلام و امام حسین علیه السلام باید زمینه شبیهتر شدن ما به امام معصوم را فراهم آورد و در غیر این صورت، نمیتواند به ما کمک کند.
تقویت محبت خدا
اهل بیت در نگاه ما به اندازهای بخشنده و بزگوار هستند که حتی اگر کسی به آنها جسارتی نماید و سپس از آنان درخواست پوزش کند مورد عفو قرار خواهد گرفت و باید توجه داشت که اهل بیت خلیفه الهه و نور خدا در زمین هستند؛ و خداوند به طریق اولی بخشنده و خطاپذیر است.
ما باید با این نگاه که از خداییم و به سوی او باز میگردیم، محبت خود به او را افزایش دهیم و با نگاه عاشقانه به خدا، از ارتکاب به گناه، خودداری نماییم. در همان لحظه است که نور به دل ما می بارد و حس کرامت نفس به انسان می رسد.
امام سجاد علیه‌السلام در این زمینه می‌فرمایند که خداوند به موسی وحی فرمود: «موسی! کاری کن که آفریده های من، مرا دوست بدارند و خلق را محبوب من ساز.»
موسی علیه‌السلام پرسید: «پروردگار من! چگونه این کار را انجام دهم؟ فرمود: نعمت‌های ظاهری و باطنی مرا به یادشان آور» (علامه مجلسی، بحارالانوار، ج ۲ (کتاب العلم)، ص ۴)
اینگونه تفکر و تعمق در نعمت‌های الهی، زمینه شکرگزاری در ما را افزایش میدهد؛ از اینرو باید دم به دم برای نعمت‌های ظاهری مثل سلامتی باطنی و معنوی (مثل محبت اهل بیت و شیعه اثنی عشری بودن)، خداوند را شکر نماییم و با تفکر در این نعمات، محبتمان به او بیشتر می شود.
پرهیز از مجالست و هم‌نشینی با اهل دنیا و دور از معنویت
از رسول اکرم(صلی الله علیه و آ له) در این زمینه نقل شده است که: «به خاطر برخورد با اهل دنیا قلبم زنگار گرفته و مکدر می‌شود و برای جبران آن روزی هفتاد مرتبه استغفار می‌کنم.» خداوند نیز در سوره «نجم آیه ۲۹»می‌فرماید: «فاعرض عن من تولی عن ذکرنا و لم یرد الا الحیوه الدنیا. پس از کسانی که از یاد ما روی گرداندند و جز زندگی دنیا را نخواستند اعراض کن و روی بگردان.»
ادامه دارد … .
برگرفته از سخنرانی استاد رائفی پور(سلسله جلسات چگونه گناه نکنیم)
