بررسی فقهی دریافت اجرت برای انجام عبادات:
مقدمه:
از قدیم الایّام در مورد اینکه آیا گرفتن اجرت برای عبادات جایز است یاخیر بین مردم شبهاتی بود، علماء برای برطرف شدن این شبهات ومشخص شدن اصل وحقیقت مسئله تحقیقاتی انجام داده اند وفتاوایی داده اند که ما دراین مختصر بنا بر آن داریم که اول امر بعد از تقسیمات، تعریف ومنظور از هرکدام از عبادات را بیاوریم وبعد فتاوا بعضی از فقهاء را بیاوریم تا این شبهات که در ذهن بسیاری از مردم در عصر حاضر است وحتی مبلغین نیز در جواب آن مانده اند را برطرف کنیم. انشاء الله
قبل از شروع بحث باید دو چیز را توضیح دهیم:
الف: منظور از عبادات چیست:
مرحوم مظفر در کتاب اصول فقه می فرماید: هرچیزی که بتوان در آن قصد قربت کرد را عبادت می گویند.
عبادات بردو قسم است: ۱٫ عبادات بالمعنی الاخص ۲٫ عبادات بالمعنی الاعم
۱٫٫ عبادات بالمعنی الاخص: یعنی خصوص عبادتی که اگر در آن قصد قربت نکنیم آن عبادت صحیح نخواهد بود. یعنی اثر عبادات متوقف بر قصد قربت است.
مثل نماز که اگر قصد قربت نکنیم صحیح نخواهد بود وبه این قسم از عبادات ، واجبات تعبدی نیز می گویند.
۲٫ عبادات بالمعنی الاعم: یعنی هر عبادتی وهرعملی که نیاز به قصد قربت ندارد ولی اگر قصد قربت بکنیم وآن عمل را برای ذات اقدس الهی انجام دهیم متقرب به ایشان خواهیم شد، ولی اثراتشان متوقف برقصد قربت نیست، وبه این عبارات واجبات توصلی نیز می گویند.
مثل شستن لباسها که اگر قصد قربت بکنیم به خداوند نزدیک می شویم وثواب این عمل را می بریم واگر قصدقربت نکنیم اثرش نیز مانند جایی که قصد قربت می کنیم حاصل می شود.
ب: منظور از اجرت چیست:
یعنی پاداش عامل در مقابل انجام دادن عمل
اجرت بر دوقسم است : ۱٫٫ اجرت مادی ۲٫ اجرت معنوی
اجرت مادی: یعنی دادن هدیه ای در دنیا به عامل بخاطر انجام دادن عمل ۱٫٫
۲٫٫ اجرت معنوی: یعنی ثواب واجرتی که خداوند ماعال برای شخص عامل مشخص می کند ومی دهد.
محل نزاع ما در این مبحث عبادت به معنی اخص است یعنی می خواهیم بحث کنیم که اگر کسی عبادتی که قصد قربت درآن شرط است انجام دهد ودر مقابل آن اجرت مادی«پول یا هدیه ای » دریافت کند آیا این اجرت در مرحله ی اول حلال است یا حرام وبعد آیا مقتضی بطلان آن عبادت می شود یا خیر؟به عبارتی دیگر آیا اجرت مادی که دریافت می کند منافاتی با اجرت معنوی دارد یاخیر؟ زیرا که در آن عبادت« عبادت بالمعنی الاخص » قصد قربت شرط است ونباید چیزی منافاتی با این هدف ونیت داشته باشد!
عبادات خود بر چند قسم است، در این مختصر علاوه بر تعریف آن عبادت ومعلوم کردن مقصود ومفهوم آن باید معلوم کنیم که آیا جایز است در مقابلش اجرت بگیریم یاخیر؟
الف: اجرت برای یاد دادن مسائل دینی
یادگرفتن مسائل دینی بر دو قسم هستند: ۱٫ واجبات ۲٫ مستحبات
۱٫ واجبات: آن اموری هستند که فرا گرفتن آنها برانسان واجب است،خواه جزء مسائلی باشد که انجام آنها واجب است وخواه جزء مسائلی باشد که حذر ودوری از آن واجب است وانجام آن حرام است.
به ااجماع فقهاء گرفتن اجرت برای یاد دادن واجبات جایز نیست ومعلمین ومبلغین گرامی برای این قسم از مسائل نباید اجرت مادی بگیرند.
آیه الله خامنه ای: گرفتن اجرت در برابر اموری که برانسان واجب است اشکال دارد.
آیه الله سیستانی: درهمه ی مواردی که تبلیغ دین واجب نیست دریافت اجرت اشکال ندارد.
آیه الله صافی: گرفتن اجرت برهرچیزی که برمکلف واجب نباشد مانع ندارد والله اعلم.
لازم به ذکر است که منظور از عدم صحت را علماء در این جا در مقابل انجام دادن خود عمل گرفته اند ولی برای ایاب وذهاب وبقیه مسائلی که بعدا اشاره می کنیم اشکال ندارد.
۲٫ مستحبات: آن اموری که فرا گرفتن آنها برانسان مستحب است ودرصورت یاد گرفتن با عمل به آنها خود را به بهشت رضوان در جهان ابدی نزدیک می کند است.
مستحبات عام است ونه تنها چیزهایی که برانسان مستحب است را شامل می شود بلکه چیزهایی که مکروه ومباح است را نیز در بر می گیرد.
بنابر نظر همه ی فقهاء اجرت گرفتن برای یاد دادن این گونه مسائل اشکال ندارد. اما این اشکال باقی است که نه تنها یاددادن مستحبات بلکه همه ی مستحبات، از عبادات هستند وباید درآنها قصد قربت شود وعبادات بدون قصد قربت همانطور که بیان کردیم صحیح نیست پس چگونه اجرت گرفتن در آنها جایز است.؟ به عبارتی دیگر آیا باقصد قربت منافاتی دارد ؟
علماء در کتبشان می فرمایند که حدیث وروایت داریم وتعبدی است که برای عبادات واجب اجرت نگیریم اما برای عبادات مستحب اشکالی ندارد وجایز است. اما ما نتواستیم روایت را بدست آوریم.
وهم چنین دلیل آورده اند که چون این عبادات مستحب است وجایز است که آن را ترک کنیم بنابراین کسی که این عمل را انجام داده شایسته تقدیر است واین اجرت در مقابل خود عبادت نیست بلکه به خاطر زحمتی است که ایشان درقبال عمل انجام داده است.
ب: عبادات استیجاری:
استیجار درلغت: به معنای مطلق اجیر گرفتن است برای انجام کاری چه عبادت باشد وچه نباشد.
اما استیجار در اصطلاح: به معنای اجیر گرفتن برای انجام اعمال عبادی شخص است
درعبادات استیجاری مانند بقیه ی عبادات نیاز به قصد قربت دارد اما قصد قربت در اعمال استیجاری چگونه است؟
شیخ انصاری رحمه الله علیه می فرماید:
استیجار یعنی اینکه شخص حصول می کند قصد قربت را در عبادتهای استیجاری، به این دلیل است که اجاره دراین عبادات برای انجام فعلی منعقد می شود که به انگیزه ی تقرب به خداوند وبه نیابت از فلان شخص به جا آورده می شود، یعنی اینکه شخص خود را نائب از شخص دیگری در انجام عمل قرار می دهد که باید باقصد قربت انجام شود.
اما این قصد قربت با وجود وجهی که دریافت می کند چطور حاصل می شود؟
آیت الله مکارم می فرماید:
علماء برای تصحیح این عبادات دلایلی وراه هایی ذکر کردند اما هیچ کدام از آنها نمی تواند قصد قربت را دراین عبادات تصحیح کند. مگر اینکه قائل به راه داعی بر داعی شویم، یعنی اینکه انسان یک داعی وانگیزه بر عبادت دارد وآن خداوند متعال است وگاهی علاوه بر این انگیزه، انگزه ای دیگر نیز دارد، که آنرا داعی بر داعی می گویند. چه اشکالی دارد که داعی بر داعی غیر از خداوند سبحان باشد؟ مانند کسانی که عبادات را برای فرار از جهنم و رفتن به بهشت انجام می دهند، که تنها راه تصحیح عملشان راه داعی بر داعی است. چون افرادی که فقط برای خداوند متعال وبدون از هیچ انگیزه ی دیگری {مثل مولا امیر المؤمنین علی بن ابی طالب علیهما السلام} عمل را انجام می دهند جداً نایاب وکم است.
ومثل نماز باران که انگیزه ی اصلی خداوند است اما داعی بر داعی وانگیزه ی دوم آن که در طول انگیزه اول است رفع خشکسالی وآمدن باران است.
ضمناً انگیزه ی وداعی دوم در طول داعی اول است نه در عرض،{انگیزه عرضی مثل اینکه انگیزه شخصی در پیاده طی کردن مسیر منزل تا محل کار امرو مختلفی است که در عرض یک دیگرند،الف: صرفه جویی در مخارج، ب دیدار برخی از دوستان که در مسیر راه هستند، ج:خرید کالاهای مورد نیاز که در مسیر راه است. انگیزه طولی هم مثل اینکه برای انجام کاری انگیزه داریم وبرای این انگیزه داعی دیگری وجود دارد وبرای داعی دوم داعی سومی باشد که این سه داعی وانگیزه در طول یک دیگرند} واز این جهت مشکلی بوجود نمی آورد.
اما با این وجود نظر علماء دراین باره مختلف است:
آیت الله مکارم: اجبر گرفتن برای قضای نماز وعبادات های دیگر از طرف اموات خالی از اشکال نیست مگر در حج، واگر کسی بخواهد در عبادتهای دیگر اجیر بگیرد وجهی را که می پردازد به صورت هدیه باشد وعملی را که اجیر انجام می دهد به صورت تبرع، اما به جا آوردن نماز وروزه ی قضا وهم چنین نماز روزه ی مستحبی به قصد قربت وبدون گرفتن اجرت اشکالی ندارد.
آیه الله زنجانی: بعد از مرگ انسان می شود نماز وعبادت های دیگری را که او در زندگی به جا نیاورده، شخص دیگری به جا آورد که به او نائب می گویند وعمل او را نیابت می نامند. ودر حال حیات انسان تنها در حج وزیارت نیابت مشروع است. وهم چنان که نیابت تبرعی وبدون مزد صحیح است، نیابت با اجاره یا جعاله یا شرط ضمن عقد ومانند این ها نیز صحیح می باشد.
آیا اجیر شدن فقط از طرف اموات است؟
امام خمینی وآیه الله مکارم: انسان می تواند برای بعضی از کارهای مستحب مانند زیارت قبر پیامبر صل الله علیه وآله وامامان علیهم السلام از طرف زندگان اجیر شود، ولی احتیاط واجب آن است که پول را برای مقدمات کار بگیرد ونیز می تواند اعمال مستحبی را انجام دهد وثواب آن را به اموات یا زنده ها هدیه نماید
ج: نماز جماعت
یکی دیگر از عبادات برپایی نماز جماعت است، نماز جماعت از مهمترین مستحبات واز بزرگترین شعائر اسلامی است ودر روایات فوق العاده روی آن تکیه شده است، مخصوصاً برای همسایه ی مسجد یا کسی که صدای اذان مسجد را می شنود بیشتر سفارش شده وسزاوار است انسان تا می تواند نمازش را به جماعت بخواند.
در روایتی آمده است که اگر یک نفر به امام جماعت اقتداء کندهر رکعت آن ثواب ۱۵۰ نماز را دارد، واگر دو نفر اقتداء کنند هر رکعت ثواب ۶۰۰ نماز وهرقدر عدد نماز گزاران بیشتر شود ثواب نماطشان بیشتر خواهد شد؛ واگر تعداد آنان از ده نفر بگذرد اگر تمام آسمان ها کاغذ و دریاها مرکب ودرختها قلم وملائکه وانس وجن نویسنده شوند، نمی توانند ثواب یک رکعت آنرا بنویسند.
جماعت خواندن نماز بر دو قسم است:
۱٫ جماعت واجب: واین نوع از جماعت در نماز پرفیض جمعه است هرچند در وجوب خود نماز جمعه بین فقهاء اختلاف است.
۲٫ جماعت مستحب: واین صورت از جماعت در نمازهای یومیه است هرچند خود نماز واجب است.
واز آنجایی که نماز جماعت جزء عبادات واز مستحبات مؤکد است ودر آن قصد قربت شرط است این سؤال مطرح است که کسانی که امام جماعت می شوند چه در جماعات واجب وچه در جماعات مستحب آیا جایز است اجرت بگیرند یاخیر؟
به عبارتی دیگر آیا اجرت گرفتن منافاتی با قصد قربت دارد یا خیر؟
ما در این جا نظرات برخی از علماء را بعلاوه سؤالاتی را که از ایشان دراین مورد شده را می آوریم تا ببینیم که آیا دریافت اجرت صحیح است یا نه وبه این همه شبهه که در این مورد است جواب دهیم؟
همان گونه که مستحضرید اقامه ی نماز جماعت در مراکز مختلف نیاز به حضور ائمه جماعت در آن مراکز است، از همین رو سؤالتی برای افراد جامعه مطرح است که مستدعیست به آنها جواب لازم را مبذول نمائید؟
الف: آیا گرفتن اجرت برای امام جماعت جایز است؟
۱٫ آیت الله خامنه ای: جایز است.
۲٫ آیت الله مکارم: جایز است.
اما دلیل بر جایز بودن چیست؟
علماء برای پاسخ به این سؤال جوابهایی داده اند که به برخی از آنها اشاره می کنیم:
۱٫ دریافت اجرت برای وسیله ایاب وذهاب باشد.
۲٫ در مقابل مستحباتی که در نماز یا خارج از نماز مانند نشستن وصرف کردن وقت با مردم
۳٫ صرف کردن وقت ومقید کردن خود به اینکه هر روز وقت مخصوصی در جایی حاضر شود ودر آنجا نماز جماعت خود را بخواند.
۴٫ حق القدم وحق الزحمه: یعنی همین که شخص برای انجام نماز جماعت راهی را می پیماید وخود را به زحمت می اندازد خود مستحق اجرت است.
۵٫ …………
ب: آیا گرفتن اجرت منافاتی با قصد قربت دارد؟
۱٫ آیت الله خامنه ای: منافاتی ندارد.
۲٫ آیت الله مکارم: منافاتی ندارد.
اما دلیل عدم منافات چیست؟
هیچ گونه منافاتی بین اجرت گرفتن وقصد قربت نیست، چه اشکالی دارد برای توجیهات بالا اجرت بگیریم ودر عین حال قصد قربت نیز داشته باشیم،
ج: اگر دریافت اجرت برای ایاب وذهاب است برای کسانی که مسجد در کنارشان هست دریافت اجرت چه حکمی دارد؟
همانور که قبلا اشاره کردیم یکی از ادله ایاب وذهاب بود واگر یکی از آنها خارج شود بقیه برثبات خود باقی می مانند.
د: آیا شرط میزان اجرت در مقابل ایاب وذهاب امام جماعت قبل از عمل منافاتی با قصد قربت دارد یا خیر؟ از نظر اخلاقی چه حکمی دارد؟
آیت الله مکارم: حرام نیست اما از نظر اخلاقی جایز نیست.
د: تبلیغ:
[membersonly]
در آیات وروایات معصومین به تبلیغ دین مبین اسلام به وفور اشاره شده است،به گونه ای تبلیغ مهم است که خداوند متعال در قرآن کریم می فرمایند:
«وَما کان المؤمنون لِیَنفِروا کآفّهً فلولا نَفَرَ مِن کلِّ فِرقَهٍ مِنهُم طائفهٌ لِیَتَفَقَّهوا فی الدّین ولِیُنذِروا قومَهم اذا رَجِعُوا الیهم لَعَلَّهم یَحذَرون»
یعنی«وشایسته نیست مؤمنان همگی برای جهاد کوچ کنند، پس چرا از هرفرقه تی از آنان دسته ای کوچ نمی کنند { تا دسته ای بمانند } ودر دین آگاهی پیدا کنند وقوم خود را وقتی به سوی آنان بازگشتند بیم دهند، باشد که آنان از کیفر الهی بترسند.»
آیت الله مکارم در تفسیر نمونه می فرماید:
«شک نیست که منظور از تفقّه در دین فراگیری همه ی معارف واحکام اسلام اعم از اصول وفروع است، زیرا در مفهوم تفقّه همه ی این امور جمع است، بنابراین آیه فوق دلیل روشنی است براینکه همواره گروهی از مسلمانان به عنوان یک واجب کفائی باید به تحصیل علم ودانش در زمینه تمتم مسائل اسلامی بپردازند وپس از فراغت از تحصیل برای ابلیغ احکام اسلام به نقاط مختلف مخصوصاً به قوم وجمعیت خود بازگردند،وآنها را به مساول اسلامی آشنا سازند.
بنابراین آیه فوق دلیل روشنی است بروجوب تعلیم وتعلم در مسائل اسلامی، وبه تعبیر دیگر هم تحصیل را واجب کرده وهم یاد دادن را ، واگر دنیای امروز به تعلیمات اجباری افتخار می کند،قرآن در ۱۴ قرن پیش علاوه برآن برمعلمین نیز این .ظیفه را واجب کرده است.»
شیخ انصاری در کتاب مکاسب می فرماید:
«یکی از اموری که کاسبی با آن حرام است اموری است که انجام آن به صورت عینی یا کفایی یا تعبدی ویا توصلی بر انسان واجب است»
حال سؤال این است که اجرتی که مبلغان گرامی یرای تبلیغ باتوجه به واجب بودنش می گیرند چه حکمی دارد آیا وجه شرعی دارد یاخیر؟
علماء اجرت گرفتن برای تبلیغ را جایز دانسته اند اما دلیل بر جایز بودن آن چیست؟
۱٫ دریافت اجرت برای وسیله ایاب وذهاب باشد.
۲٫ دریافت اجرت برای مخارج مبلغ باشد.
۳٫ دریافت اجرت برای حق الزحمه وحق القدم باشد.
۴٫ برای صرف کردن وقت خود ومقید کردن خود به اینکه در آنجا حاضر شوند.
۵٫ برای کار های مستحبی که در آنجا انجام می دهند.
ه: کفن ودفن وتجهیز میّت:
یکی دیگر از اعمالی که برانسان واجب است، غسل وکفن ونماز و دفن میت است، که به اجماع فقهاء واجب کفایی است، یعنی اگر برخی از مسلمانان آن را انجام بدهند،بقیه از انجام آن بریء الذمه می شوند و دیگر لازم نیست که آن را نیز انجام دهند.
باتوجه به اینکه یکی از چیزهایی که کاسبی با آن حرام است واجباتند این سؤال مطرح است که آیا اجرت گرفتن برای انجام آن آیا وجه شرعی دارد؟
علماء نیز در این جا دریافت اجرت را جایز دانسته اند به همان ادله ای که در اول صفحه اشاره شد.
و: مداحی
قبل از شروع در بحث باید معنی ومنظور از مداحی معلوم شود،
مداحی در لغه: کلمه ی مداح از کلمه ی مدح گرفته شده ودر لغه به معنی ستایش کننده است.
مداحی در اصطلاح شرع: یعنی مدح وسرای معصومین علیهم السلام
اائمه اطهار علیهم السلام از مداحان تقدیر وتشکر کر کرده واز آنها می خواستند که در مجالس با شعر وروضه مکتب حسینی را زنده نگه دارند؛ امام صادق علیه السلام در این باره می فرماید:
«الحَمدُ للهِ الذی جَعَلَ فی النّاسِ مَن یَفِدُ اِلَینا ویَمدَحُنا ویَرثی لَنا»
( خدا را سپاس که در میان مردم، کسانی را قرار داده که به سوی ما می آیند وما را مدح ومرثیه می گویند.)
مداحی بر چند قسم است:
۱٫ سخنرانی: مؤثرترین راه است برای تبلیغ دین مبین اسلام ومکتب حسینی.
۲٫ روضه خوانی: بعداز سخنرانی از بقیه مداحی ها مؤثرتر است.
۳٫ شعر گفتن: بعداز روضه خوانی از بقیه مداحی ها مؤثرتر است.
۴٫ نوحه خوانی: بعداز شعرگفتن از بقیه مداحی ها مؤثرتر است ودر واقع یکی از اقسام شعراست.
۵٫ اجرای تعزیه: بعداز نوحه خوانی از بقیه مداحی ها مؤثرتر است.
باتوجه به اینکه مداحی جزئی از عبادات است یعنی باید درآن قصد قربت کرد این سؤال مطرح است که آیا اجرت گرفتن برای این کار جایز است یاخیر؟
همه ی علماء اجرت گرفتن برای مداحی را جایز می دانند وشایان به ذکر است علماء دریافت اجرت برای قرائت قرآن را جایز می دانند:
آیه الله خامنه ای: گرفتن اجرت در برابر رفت وآمد یا ارائه خدماتی که برانسان واجب نیست اشکال ندارد.
آیه الله مکارم: دریافت اجرت برای اقامه ی نماز اشکال داردوبرای هزینه ی رفت وبرگشت وجهت تبلیغ وسخنرانی واموری از این قبیل اشکال ندارد وچه بهتر که قرار دادی دراین زمینه نوشته نشود وآقایان روحانی وظایف خود را انجام دهند ومژمنین نیز آنها را تأمین نمایند.
آیه الله سیستانی: درهمه ی مواردی که تبلیغ دین واجب نیست دریافت اجرت اشکال ندارد.
آیه الله صافی: گرفتن اجرت برهرچیزی که برمکلف واجب نباشد مانع ندارد والله اعلم
ز: هدیه دادن
در روایات اسلامی به وفور به بحث هدیه دادن مردم به یکدیگر اشاره شده وحتی پس گرفتن آن را از کسی که هدیه گرفته نهی کرده ودر حدیثی آمده که کسی که هدیه ای داده وپس گرفته مانند سگی است که قی خود را می خورد.
هدیه یکی از بهترین راه ها برای پیوند دوستی در بین مردم است، طبق نظر روانشان برای کسی که عشق اولی او دریافت هدیه است بهترین راه برای برقراری دوستی ورفاقت است.
اما بحثی که ما در این جا داریم این است که اگر کسی پولی یاهدیه ای درقبال عبادات (مانند: تبلیغ یا نماز استیجاری وجماعت و…..) به شخص مبلغ وامام جماعت بدهد آیا گرفتن این هدیه جایز است ودر هر صورت دلیل علماء برآن چیست؟
همه ی علماء دریافت اجرت را جایز دانسته اند وبرخی از آنها حتی در جایی که حکم به صحت اجرت را مشکل دانسته اند دریافت هدیه را جایز می دانند ومی فرمایند که باید به عنوان هدیه به مبلغین داده شود نه عنوان اجرت به مثل اجرت گرفتن در عبادات استیجاری که حضرت آیت الله مکارم می فرمایند: که باید عبادات شخص مجاناً به جا آورده شود ووارث نیز به عنوان هدیه چیزی به ایشان پرداخت کنند.
در ضمن جامعه باید هزینه مبلغ را بپردازند تا مبلغ بدون هیچ گونه ناراحتی ودغدغه فکری واقتصادی به تحصیل وتفقه در دین که طبق آیه قرآن واجب کفایی است بپردازد وتبلیغ خود را انجام دهد، چیزی که در میان مردم متأسفانه تا چند سال قبل جا نیفتاده بود وخوشبختانه در این چند سال در بعضی از نقاط کشورمان راه افتاده است، باشدکه مردم وظیفه خود را در این زمینه انجام دهند انشاء الله.
ک: درد دلی با مبلغان
گاهاً دیده می شود که در بعضی از مناطق امامان جماعت ومبلغین عزیز در ادارات هستند درحالیکه مساجد حتی مساجد نزدیک آنها خالی هستند وبه خاطر عدم وجود مبلغ بسته شده یا یک نفر که چیزی در مورد دین واحکام دین نمی داند وحتی نماز اوهم صحیح نیست به عنوان امام جماعت قرار گرفته ومسؤل کارهای فرهنگی آنجاست.
با ان وجود این سؤال به وجود می آید: که آیا انگیزه ی آنها خارج از اجرت است وآیا درنماز آنها اشکالی به وجود نمی آید وبه عبارتی دیگر آیا در این مورد اجرت وپول باقصد قربت منافاتی دارد؟
استاد پایدار می فرمایند:
«این اشخاص می گویند که این عباداتشان با قصد قربت است امّا مطمئناً این طور نیست وبه وسیله ی این کارشان در جهنم جای می گیرند.»
این سخن استاد بدین معناست که نمازها وعباداتشان قصد قربت ندارد ودر راه اجرت نماز خوانده اند و عباداتشان را به جا آورده وانجام می دهند، ومطمئناً کسی که این طور باشد ودر راه پول عبادات را انجام دهند،اعمال آنها پذیرفته نخواهد شد، ومثل کسی است عبادت ووظیفه اش را بجا نیاورده است.
نظر فقهاء در این مورد:
آیه الله مکارم: اشکال شرعی ندارد{حرام نیست} اما از نظر اخلاقی جایز نیست.
اما دلیل آن چیست در حالیکه مساجد را خالی کرده اند،؟
به نظر می رسد دلیل آن این است که درست است مساجدی که روایات زیادی درآن باره وارد آمده را خالی کرده اند اما به هرحال وظیفه خود را به وسیله انجام نماز در ادارات به جا آورده واجرتی که دریافت می کنند دربرابر ایاب وذهاب وانجام مستحبات وبقیه ی ادله ای که قبلاً اشاره شد به نظر می رسد. ولی از نظر اخلاقی همان طور که آیه الله مکارم می فرمایند جایز نیست.
نتیجه:
دریافتیم که دریافت اجرت با توجه به فتاوای علماء ودلیل آنها جایز است وهیچ اشکالی وهم چنین باقصد قربت نیز منافاتی ندارد، لذا امیدواریم شبهاتی که در ذهن مبلغین عزیز وهم چنین مردم عزیزمان بود با توجه به این مختصر برطرف شده باشد انشاء الله تعالی.
التماس دعا
علی محمدی
[/membersonly]
منابع
۱٫ قرآن کریم
۲٫ اصول فقه، محمدرضا مظفر، ناشر:مؤسسه النّشر الاسلامیه ، نوبت چاپ ششم /سال انتشار۱۳۸۹
۳٫ ترجمه و شرح مکاسب،محمدمسعود عباسی وآیت الله پایانی،ناشر:انتشارات دارالعلم،نوبت چاپ:اول/سال انتشار۱۳۸۷
۴٫ توضیح المسائل،آیت الله مکارم، ناشر:انتشارات قدس،نوبت چاپ:۵۴/سال انتشار۱۳۹۰
۵٫ الروضه البهیه فی الشرح المعه الدمشقیه،زین الدین جبعی العاملی (شهید ثانی)،نوبت چاپ:۱۲/سال انتشار۱۳۹۱
۶٫ حیله های شرعی وچاره جویی های صحیح، آیت الله مکارم،ناشر:انتشارات امام علی بن ابی طالب علیهما السلام، نوبت چاپ:۴، سال انتشار۱۳۸۹
۷٫ گلچین احمدی، ذبیح الله احمدی گورجی، ناشر:انتشارات بوستان احمدی، نوبت چاپ:۵۵، سال انتشار۱۳۹۰
۸٫ پنج زبان عشق مجردها، گری چاپمن،ناشر: مهراج، نوبت چاپ:۵، سال انتشار۱۳۸۹
۹٫ نشریه ی علمی، فرهنگی،تبلیغی مسجد ودانشگاه، صابر اکبری جدی،ناشر: سال انتشار:۱۳۸۳
۱۰٫ توضیح المسائل۱۲مرجع، سید محمد حسن بنی هاشمی خمینی،ناشر:دفتر انتشارات اسلامی،نوبت چاپ:اول، سال انتشار:۱۳۷۶
