مراتب شکر گزاری

شکرگزاری چهار مرتبه دارد:

شکرگزاری عقلی یعنی انسان نعمت های خدا را بشناسند. یکی از استاتید اخلاق می گفتند که روزی صد بار بگویید :غرق نعمتیم ،حالی مان نیست استغفرالله. عقل انسان باید به نعمت سلامت، عافیت، خانواده، فرزندان، پدر ومادر،رهبران رحمانی و … برسد . مرتبه ی بعدی شکرگزاری قلبی است .یعنی انسان در قلب خودش یک خشوعی نسبت به خدا و آفریننده ی داشته باشد . مرتبه ی بعدی شکرگزاری لسانی و زبانی است با ذکر و سجده ی شکر. امام زمان(عج)می فرماید: سجده ی شکر از موکدترین سنت های پیامبر است و ضروری ترین آنهاست. در حالات پیامبر داریم که پیامبر روی شتر بودند و یک دفعه خودشان را روی خاک می انداختند و به سجده ی شکر می رفتند. بعضی ها فکر می کردند که آیه ای نازل شده که دارای سجده ی واجب است و وقتی از پیامبر علت سجده را می پرسیدند، پیامبر می فرمود که من به یاد یکی از نعمت هایی افتادم که خدا قبلا به من عطا کرده بود و یادآوری نعمت سجده ی شکر دارد. گلایه هایی که نماد ناشکری و کفران نعمت است ،باعث گره های کور در زندگی ها می شود. خدا می فرماید: اگر اهل شکرگزاری باشید نعمت شما زیاد می شود و اگر کفران نعمت کنید عذاب الهی شدیدی برای شما است. آیت الله طباطبایی می فرمایند که این عذاب شدید الهی هم در آخرت و هم در دنیا وجود دارد. خیلی از بن بست های مادی و معنوی به ما برمی گردد که ادب شکرگزاری را نمی دانیم. خدا غریب است زیرا عده ی کمی شکرگزاری می کنند. بندگان شکرگزار خدا اندک هستند. مرتبه ی آخر شکرگزاری ،شکرگزاری عملی است که انجام واجبات و ترک محرمات است.  امام رضا(ع) درمدینه یک باغ انگوی داشتند. شخصی نزد حضرت آمد و گفت که من فقیر هستم و می خواهم ازدواج کنم. امام (ع) یک حبه ی انگور به او دادند و او نگاه تحقیرآمیزی به آن انگور کرد ،شکرگزاری نکرد و گفت که این به چه درد من می خورد؟ من می خواهم بدهی هایم را بدهم . او روحیه ی ناشکری داشت. حضرت او را رد کردند. نفر بعدی آمد و حضرت یک حبه ی انگور به او دادند و او شکرگزاری کرد و بعد امام خوشه ی انگور را به او دادند و او به شکرگزاری اش ادامه داد ، امام ظرف انگور را به او داد و او همچنان به شکرگزاری اش ادامه می داد و حتی می گفت که من این حبه های انگور را نمی خورم و آن را در ظرف آبی می اندازم و آب را تبرک می کنم و به دیگران می دهم. این تفاوت روحیه شکرگزارکننده ی نعمت و کفران کننده ی نعمت است .برای حضرت قلم و کاغذ آوردند و حضرت درختی که آن انگور از آن چیده شده بود را به اسم آن فرد کردند. او همچنان به شکرگزاری ادامه می داد و حضرت تمام باغ انگور را به نام او نوشتند و او همچنان شکر خدا را می کرد و حضرت نهر آب را هم به اسم او نوشتند و با سند به او دادند. در آخر به جای ادامه ی شکرگزاری،او از آقا تشکر کرد و اجازه گرفت که برود و خویشاوندانش را از رأفت آقا آگاه کند. وقتی او رفت ،امام فرمود: اگر به شکرگزاری پروردگارش ادامه می داد ما هم به جود خودمان ادامه می دادیم . آن جوان گفت که او هیچی نخواست و شما همه چیز به او دادید ولی من همه چیز خواستم و شما به من یک حبه ی انگور دادید. امام فرمود: اخلاق ما اهل بیت اخلاق رحمانی است و مگر نشنیده ای که خدا می فرماید :شکر نعمت، نعمت تو را زیاد می کند و کفران نعمت تو را دچارعذاب شدید می کند. برو ادب شکرگزاری پیدا کن.  امام جواد(ع) سه ساله بودند و یکی از محبان نزد امام آمدند و وقتی می خواست برود امام یک کیسه درهم به او هدیه دادند، او از امام رضا(ع) تشکر کرد و می خواست برود امام فرمود که چرا شکرگزاری نکردی، الحمدلله نگفتی و فقط از واسطه ی نعمت تشکر کردی؟ او شکر خدا را گفت و وقتی خواست برود امام فرمود: محضر جواد هم برو. وقتی او خواست برود امام جواد هم یک کیسه ی درهم کوچک به او داد. آن فرد الحمدلله گفت و امام جواد(ع) فرمود: حالا ادب شدی . امام زمان (عج)می فرماید: هیچ چیز شدیدتر از نماز بینی شیطان را به خاک نمی مالد،پس نماز را بپا دارید تا بینی شیطان را به خاک بمالید.

تفسیر صفحه ی 202 قرآن کریم :

یَعْتَذِرُونَ إِلَیْكُمْ إِذَا رَجَعْتُمْ إِلَیْهِمْ قُل لاَّ تَعْتَذِرُواْ لَن نُّؤْمِنَ لَكُمْ قَدْ نَبَّأَنَا اللّهُ مِنْ أَخْبَارِكُمْ وَسَیَرَى اللّهُ عَمَلَكُمْ وَرَسُولُهُ ثُمَّ تُرَدُّونَ إِلَى عَالِمِ الْغَیْبِ وَالشَّهَادَةِ فَیُنَبِّئُكُم بِمَا كُنتُمْ تَعْمَلُونَ ﴿۹۴﴾هنگامى كه به سوى آنان بازگردید براى شما عذر مى‏ آورند بگو عذر نیاورید هرگز شما را باور نخواهیم داشت‏ خدا ما را از خبرهاى شما آگاه گردانیده و به زودى خدا و رسولش عمل شما را خواهند دید آن گاه به سوى داناى نهان و آشكار بازگردانیده مى‏ شوید و از آنچه انجام مى‏ دادید به شما خبر مى‏ دهد (۹۴)

سَیَحْلِفُونَ بِاللّهِ لَكُمْ إِذَا انقَلَبْتُمْ إِلَیْهِمْ لِتُعْرِضُواْ عَنْهُمْ فَأَعْرِضُواْ عَنْهُمْ إِنَّهُمْ رِجْسٌ وَمَأْوَاهُمْ جَهَنَّمُ جَزَاء بِمَا كَانُواْ یَكْسِبُونَ ﴿۹۵﴾وقتى به سوى آنان بازگشتید براى شما به خدا سوگند مى ‏خورند تا از ایشان صرف نظر كنید پس از آنان روى برتابید چرا كه آنان پلیدند و به [سزاى] آنچه به دست آورده ‏اند جایگاهشان دوزخ خواهد بود (۹۵)

یَحْلِفُونَ لَكُمْ لِتَرْضَوْاْ عَنْهُمْ فَإِن تَرْضَوْاْ عَنْهُمْ فَإِنَّ اللّهَ لاَ یَرْضَى عَنِ الْقَوْمِ الْفَاسِقِینَ ﴿۹۶﴾براى شما سوگند یاد مى ‏كنند تا از آنان خشنود گردید پس اگر شما هم از ایشان خشنود شوید قطعا خدا از گروه فاسقان خشنود نخواهد شد (۹۶)

الأَعْرَابُ أَشَدُّ كُفْرًا وَنِفَاقًا وَأَجْدَرُ أَلاَّ یَعْلَمُواْ حُدُودَ مَا أَنزَلَ اللّهُ عَلَى رَسُولِهِ وَاللّهُ عَلِیمٌ حَكِیمٌ ﴿۹۷﴾بادیه‏ نشینان عرب در كفر و نفاق [از دیگران] سخت‏تر و به اینكه حدود آنچه را كه خدا بر فرستاده‏اش نازل كرده ندانند سزاوارترند و خدا داناى حكیم است (۹۷)

وَمِنَ الأَعْرَابِ مَن یَتَّخِذُ مَا یُنفِقُ مَغْرَمًا وَیَتَرَبَّصُ بِكُمُ الدَّوَائِرَ عَلَیْهِمْ دَآئِرَةُ السَّوْءِ وَاللّهُ سَمِیعٌ عَلِیمٌ ﴿۹۸﴾ و برخى از آن بادیه ‏نشینان كسانى هستند كه آن چه را [در راه خدا] هزینه مى‏ كنند خسارتى [براى خود] مى‏ دانند و براى شما پیشامدهاى بد انتظار مى‏ برند پیشامد بد براى آنان خواهد بود و خدا شنواى داناست (۹۸)

وَمِنَ الأَعْرَابِ مَن یُؤْمِنُ بِاللّهِ وَالْیَوْمِ الآخِرِ وَیَتَّخِذُ مَا یُنفِقُ قُرُبَاتٍ عِندَ اللّهِ وَصَلَوَاتِ الرَّسُولِ أَلا إِنَّهَا قُرْبَةٌ لَّهُمْ سَیُدْخِلُهُمُ اللّهُ فِی رَحْمَتِهِ إِنَّ اللّهَ غَفُورٌ رَّحِیمٌ ﴿۹۹﴾ و برخى [دیگر] از بادیه‏ نشینان كسانى‏ اند كه به خدا و روز بازپسین ایمان دارند و آنچه را انفاق مى‏ كنند مایه تقرب نزد خدا و دعاهاى پیامبر مى‏ دانند بدانید كه این [انفاق] مایه تقرب آنان است به زودى خدا ایشان را در جوار رحمت‏ خویش درآورد كه خداوند آمرزنده مهربان است (۹۹)
سوره توبه