ازدواج و معیارهای همسرخوب

بسم الله الرحمن الرحیم

موضوع تحقیق :ازدواج و معیارهای همسر خوب

استاد راهنما :حجه الاسلام والمسلمین انصاری

پژوهشگر:سید جواد اجتهادی

پشتیبان:حوزه علمیه استان فارس

مدرسه علمیه صالحیه مکتب الصادق (ع)کازرون

معاونت پژوهش

—————————————————————————-

فهرست مطالب عنوان

مقدمه

چکیده

ارزش و ضرورت ازدواج

فواید ازدواج

انگیزه ازدواج

معیارهای انتخاب همسر

دقت در انتخاب سهولت در ازدواج

معیارهای همسر شایسته

ثمره های تدین

جایگاه و اخلاق نیک در انتخاب همسر

شرافت خانوادگی

سلامت جسم و روح

زیبایی

علم و سواد

کفو همدیگر بودن

همتایی دینی و ایمانی

همتایی فرهنگی و فکری

همتایی اخلاقیی

هماهنگ بودن در تحصیلات علمی

همتایی جسمی و جنسی

تناسب زیبایی

تناسب سنی

تناسب مالی

تناسب خانوادگی

تناسب سیاسی

تناسب اجتماعی

هماهنگی روحی و روانی

هماهنگی و تناسب در آینده

—————————–

مقدمه

ازدواج به عنوان سند چشم انداز توسعه شخصیتی یک انسان از ابتدای خلقت مورد توجه بوده هر فردی نیز در این راه به دنبال نیمه گمشده ی خویش است اسلام نیز به عنوان دین کامل و جاوید که ارزش و جایگاه هر مساله ای به صورت تمام و کمال بیان نموده به ازدواج نیز به همین شکل اشاره کرده است به طوری که می فرماید : سبحان الذی خلق الازواج کلها مما تنبت الارض و من انفسهم و مما لا یعلمون منزه است خدایی که تمام موجودات عالم را از جمله گیاهان و آنچه را نمی دانند به صورت زوج آفرید .

حال که آفرینش از ازل تا ابد به صورت زوج بوده و هر کس نیز به دنبال زوج خود می گردد باید در صدد بود تا بهترین انتخاب را انجام داد و ما نیز در این نوشتار سعی داریم تا معیارهای همسر خوب را بیان نماییم .

چکیده :

یکی از مهمترین تصمیمات و برنامه هایی که دو جوان در سند چشم انداز توسعه ی شخصیت معنوی و مادی خود در سر می پرورانند ازدواج است ازدواج اقتصادی طبیعت انسانی است به طوری که زوجیت در تمام موجودات نیز وجود دارد در این نوشتار به ارزش و ضرورت ازدواج می پردازیم بعد ببینیم که همسر شایسته باید دارای چه ویژگی باشد ازدواج صرفا برای ارضای غرایز جنسی و بقای نسل نمی باشد بلکه فواید دیگری از جمله: (حفظ دین ،افزایش ایمان ،کسب آرامش ،تکریم شخصیت ،کسب اعتبار در جامعه ،ایجاد امنیت روانی ،احساس مسئولیت بیشتر و … می باشد . در ازدواج با توجه به اینکه یک زن و شوهر می خواهند با هم زندگی نمایند باید به همدیگر علاقه داشته باشند و هیچ گاه به خاطر پدر و مادر و … به ازدواج تحمیلی تن ندهد. در رابطه با بحث انتخاب همسر ابتدا باید طرح سئوال نمود که چه مرد یا زنی را به همسری برگزینیم.

همسر آینده همسر آینده ما باید داری چه خصوصیات و صفاتی باشد او باید چگونه باشد تا بتوانیم یک عمر یا خوبی و سعادت و خوشی در کنار هم زندگی کنیم و باعث رشد و کمال همدیگر باشیم حال اینجاست که باید به بررسی معیارهای انتخاب همسر که عبارتند از از تدین اخلاق نیک ،شرافت خانوادگی ،عقل سالم ،سلامت جسم و روح ،زیبایی ،علم و سواد ،کفو همدیگر بودن و … است در پایان نیز به موارد همتایی دختر و پسر اشاره می کنیم که بدین ترتیب می باشند همتایی دینی و. ایمانی ،همتایی فرهنگی و فکری ،همتایی اخلاقی ،هماهنگ بودن در تحصیلات علمی ،همتایی جسمی وجنسی ،تناسب در زیبایی ،تناسب سنی ،تناسب مالی ،تناسب خانوادگی ،تناسیب سیاسی ،تناسب اجتماعی ،هماهنگی روحی و روانی ،هماهنگی و تناسب در آینده می باشد .

ارزش و ضرورت ازدواج :

یکی از مهمترین تصمیمات و برنامه هایی که دو جوان در سند چشم انداز توسعه ی شخصیت معنوی و مادی خود در سر می پرورانند ازدواج است لذا ابتدا به ارزش و ضرورت ازدواج نگاهی می اندازیم و بعد به این نکات اشاره می کنیم که چه زنی شایسته همسری و چه مردی شایسته شوهری است . ازدواج اقتصادی طبیعت انسان است به طوری که زوجیت در تمام موجودات نیز وجود دارد سبحان الذی خلق الازواج کلها مما تنبت الارض و من انفسهم و مما لا یعلمون[۱]منزه است خدایی که تمام موجودات عالم از جمله گیاهان و آنچه را نمی دانند به صورت زوج آفرید افلاطون می گوید انسان دائما به دنبال گمشده ی خویش است روان شناسی آلمانی اریک فروم می گوید: انسان از لحظه ای که به دنیا می آید تا لحظه مرگ هر کار می کند برای رفع احساس تنهایی خویش است.[۲] مجرد ماندن بی دلیل دارای آفات مجردی است که باید با ازدواج و تشکیل خانواده از آن ها دوری جست ؟

۱-بی توجهی به خانواده با مجرد ماندن خانواده تشکیل نمی شود و با عدم تشکیل خانواده به تدریج از ارزش آن کاسته می شود و زمینه آسیب های فردی و اجتماعی فراهم خواهد شد هم چنانکه در دنیای امروز غرب این نکته به وضوح قابل مشاهده است

۲-فراهم آمدن زمینه گناه با مجرد ماندن زمینه گناه افزایش می یابد: رسول گرامی اسلام (ص) به مردی به نام عکاف فرمود: تزوج و الا فکانت من المذنبین[۳] ازدواج کن ،و گرنه از گناهکاران خواهی بود

۳-فراهم آمدن زمینه شرارت :مجردی به معنای رهایی است و کسی که رها است ،زمینه شرارت در او بیشتر پدید می آید به همین سبب پیامبر گرامی اسلام (ص) می فرماید : شرار امنی عزابها شرورترین افراد امت خود را مجردان می داند.

فواید ازدواج :

حال که به ضرورت ازدواج پی بردیم باید به فواید آن نیز توجه نماییم ازدواج صرفا برای ارضای غرایز جنسی و بقای نسل نمی باشد بلکه فواید دیگر نیز به شرح زیر دارد

۱-حفظ دین ازدواج انسان را از آلودگی ها دور می کند و می تواند نیمی از دین او را حفظ نماید برای اثبات مدعای خود مضمون روایتی از حضرت ختمی مرتبت محمد مصطفی (ص) را می آوریم ! من تزوج فقد احر نصف دینه فلیتق الله فی النصف الباقی [۴] کسی که ازدواج کند ،نیمی از دینش را حفظ می کند و برای نیم دیگر باید پرهیزگاری پیشه سازد یا روایتی که فرمود : وقتی جوانی ازدواج می کند ،شیطان فریاد می آورد که دینش را از دستبرد من دور کرد .[۵]

۲-افزایش ایمان کسی که ازدواج نماید افزون بر حفظ دین می تواند ایمان خود را نیز فزونی بخشد از رسول رحمت (ص) می فرماید :فرد متاهل ،خدا را پاک و پاکیزه ملاقات می نماید.[۶]

۳-کسب آرامش :متاهل آرامش بیشتری از مجرد دارد و دلیل آن ،افزون بر آرامش که از همسر خود می گیرد (لتسکنوا الیها ) یافتن فامیل جدید و احساس پشتوانه بیشتر است لذا امام رضا (ع) می فرماید اگر درباره ی ازدواج ،دستوری از خداوند و پیامبر (ص) هم صادر نشده بود ،فایده هایی همچون نزدیکی خویشان و پیوند با بیگانگان کافی بود که خردمند موفق و هدفمند رد به ازدواج ترغیب کند

۴-تکریم شخصیت در جامعه :شخصیت متاهل ،بیشتر از مجرد گرامی داشته می شود.

۵-کسب اعتبار در جامعه: اعتباری که مردم برای ازدواج کرده قائل می شوند به اندازه مجرد نمی باشد .

۶-ایجاد امنیت روانی: و امنیت روانی به ویژه در دختران از فواید مهم ازدواج است.

۷-احساس مسئولیت بیشتر وقتی پای انسان دیگری در زندگی انسان می باشد احساس مسئولیت او افزون تر می شود .

۸-به کار گیری استعدادهای نهفته انسان متاهل برای خوشبخت کردن همسر و فرزندان خویش بیشتر می کوشد و استعدادهای نهفته خود را شکوفاتر می سازد.

۹-ارضای حس محبت کردن و محبت شدن انسان به طور غریزی دوست دارد به دیگران محبت کند و مورد محبت قرار گیرد که همسر ،گزینه مناسبی برای ارضای این غریزه است.

۱۰-مزایای شغلی بهتر با توجه به اعتماد بیشتری که جامعه به فرد متاهل دارد استقبال بیشتر برای استخدام و به کارگیری او خواهد داشت .

انگیزه ازدواج :

به طور کلی در ازدواج باید ابتدا طرفین به همدیگر علاقه داشته باشند و هیچ گاه به خاطر پدر ومادر، برادر و خواهر تن به ازدواج تحمیل نداد .همانگونه که از فتاوای مراجع معظم تقلید نیز به دست می آید شرط صحت عقد ازدواج ،رضایت دختر و پسر است پس اگر به زوروتدار به ازدواج شوند عقد صحیح نمی باشد مگر اینکه بعدا رضایت دهند.[۷]

معیارهای انتخاب همسر

در این بحث می خواهیم بیان کنیم که چه کسی را به همسری برگزینیم ؟همسر آینده ما باید دارای چه خصوصیات و چه صفاتی باشد؟ او باید چگونه باشد تا بتوانیم یک عمر با خوبی و سعادت و خوشی در کنارهم زندگی کنیم و باعث رشد و کمال همدیگر باشیم؟ نوجوانان و جوانان باید در انتخاب همسر به گونه ای انتخاب نمایند که با یکدیگر هم شان و همتا و متناسب باشند و به طوری که اینها در نهایت با هم جور درآیند اگر این دو زوج با هم جور در آیند دیگر مشکلات به راحتی حل می شود این دو زوج اگر در این مرحله نلغزند ،پیمودن مراحل دیگر آسان خواهد بود . بیشتر کارشناسان بر این عقیده اند که بیشتر مشکلاتی که در زندگی زنا شویی به وجود می آید ریشه در متناسب نبودن زوجین با هم دارد .

دقت!!! جوان عزیز !حال که می خواهی به دستور رسول گرامی اسلام(ص) در رابطه با ازدواج عمل کنی و تصمیم ،یک عمر در کنار او زندگی کنی ،پس دقت کن که چه کسی گرفته ای انتخاب می کنی و هرگز از روی احساس تصمیم نگیر چون هیچ انتخابی در زندگی انسان پس از انتخاب عقیده و مکتب به اهمیت و حساسیت انتخاب همسر نمی رسد برادر و خواهرم این انتخاب در سعادت و بدبختی تو نقشی اساسی دارد تا می توانی دقت کن و با اهل فن مشورت نما و مواظب باش به خطا نروی مواظب باش از روی احساسات تصمیم نگیری مواظب باش تحت تاثیر عوامل انحراف قرار نگیری اگر دچار همسر ناشایست و نامتناسب و ناهماهنگ با خودت شوی ،کارت بسیار مشکل خواهد بود

توباید این فکر را در ذهن خود تقویت کنی که «می خواهم همسری برگزینم یک عمر در کنار او سعادتمندانه زندگی کنم» باید از ابتدا طلاق را «پشت سرت خراب کنی و تمام حواست را جمع نمایی که همسری دائمی و تا آخر عمر برگزینی و هرگز به این نکته که فعلا ازدواج می کنیم اگر درآینده نتوانستیم با هم زندگی کنیم با طلاق از هم جدا می شویم فکر نکن بحث طلاق بسیار مشکل و در بعضی موارد غیر ممکن است اگر پای بچه در میان باشد .

دقت در انتخاب ،سهولت درازدواج !

هنگامی که مجموعه قوانین و دستورات اسلام را مورد بررسی قرار می دهیم به این نتیجه می رسیم که اسلام درباره بسیاری از مسائل ازدواج از جمله مهریه ،جهیزیه ،ثروت ،تشریفات ،آداب و رسوم و … به سهولت و آسا نگیری امر می کند .اما درباره انتخاب همسر به دقت و مواظبت دستور می دهد در آن امور می فرماید آسان بگیر … خیلی دقت نکن .. خیر النکاح ایسره بهترین ازدواج آسانترین آن است … از بهترین همسران کسانی هستند که مهریه شان کمتر باشد .. موونه و مخارجشان کمتر باشد و … » اما در زمانی که بحث انتخاب همسر پیش می آید می فرماید … دقت کن ایاکم و خضرا الدمن بپرهیزید از سبزه ای که بر فراز من بله ای روییده باشد … «ایاکم و تزویج ماتقاده » از ازدواج با احمق بپرهیزید «فانظر تقلوه » بنگر چه طوقی بر گردنت می اندازی. لذا با توجه داشت که آسانگیری و سهولت با دقت و سختگیری اشتباه نشود و به هر چیزی در جای خود توجه کرد چون هر چیزی در جای خود نیکو ست .

معیارهای همسر شایسته :

همانطور که هر انسانی باید برای انجام هر کاری معیارهای و اصولی را مد نظر داشته باشد تا با توجه با آن معیارها و اصول راه خود را پیدا کرده و بدین ترتیب طی مسیر می کند و به مقصد نهایی خود برسد مسئله ازدواج نیز از این قاعده مستثنی نمی باشد و باید دختر و پسری که می خواهند ازدواج کنند ابتدا معیارها و اصول را شناخته و بدانند که چه همسری می خواهند با چه مشخصات و صفاتی ؟این نکته اصل کار است دختر و پسر جوان نباید فقط به فکر انجام ازدواج به تنهایی باشند بلکه باید به فکر انجام یک ازدواج خوب با توجه به ملاک و معیارهای یک ازدواج موفق باشند تا در آینده دارای زندگی سعادتمندانه باشند. این معیارها و ملاکها و خصوصیات و صفاتی که در انتخاب همسر باید در نظر گرفته شوند بر ۲ نوع هستند

۱-آنهایی که رکن و اساسند و برای یک زندگی سعادتمندانه حتما لازمند.

۲-آنهایی که شرط کمال هستند و برای بهتر شدن و کاملتر شدن زندگی اند و بیشتر به سلیقه و موقعیت افراد بستگی دارند . ارکان اساسی و حتمی عبارتند از: اول تدین :انسانی که دین ندارد ،هیچ ندارد ،هر چه هم داشته باشد ،هیچ محسوب می شود انسان بی دین در حقیقت «مرده متحرک» است کسی که پایبند به دین –که اصلی ترین مساله زندگی است –نباشد هیچ تضمینی وجود ندارد که پایبند به رعایت حقوق همسر و زندگی مشترک باشد. انسان دیندار هرگز نمی تواند با همسر بی دین کنار بیاید و با هم زندگی سعادتمندانه داشته باشند انسان متدین ممکن است بتواند نقصهای دیگر همسرش را تحمل کند اما نقض «بی دینی و لا ابالی گری» او را هرگز نمی تواند تحمل نماید . حال اگر هر دو بی دین بوده و یا نسبت به قوانین دین بی توجه و بی قید باشند ممکن است بتوانند یکدیگر را تحمل کنند و در کنار هم زندگی نمایند اما زندگی آنان هرگز زندگی سعادتمندانه ای نخواهد بود.

شاید آنها پنداشته اند که سعادتمندهستند چیزهایی را به عنوان سعادت پذیرفته اند اما این پندار وخیال آنان جهل مرکب است یعنی بدبختند ولی خیال می کنند خوشبختند سعادت بدون دیانت محال است. انسان متدین ،همسری متدین می خواهد اگر یکی متدین باشد و دیگری بی دین و بی قید ،خوشبخت نخواهند بود . منظور متدین بودن معنای حقیقی آن یعنی پایبندی کامل به اسلام ،اسلام را با جان و دل پذیرفتن و به آن عمل کردن نه تدین سطحی و بی ریشه و بی عمل پیامبر رحمت ( ص) خطاببه همه انسانها در طول تاریخ می فرماید «علیکم یدات الدین » بر شما باد که همسر دیندار انتخاب نمایید . ایشان در موردی دیگر می فرمایند:

«من تزوج امره لما لها و کله الله الیه و من تزوجها لجالها رای فیها مایکره و من تزوجها لدینها جمع الله له ذالک [۸] کسی که با زنی به خاطر ثروتش ازدواج کند ،خداوند او را به حال خودش وا می گذارد و کسی که فقط به خاطر زیبایی اش با او ازدواج کند در او امور ناخوشایند خواهد دید و کسی که به خاطر دین و ایمانش با او ازدواج نماید خداوند همه آن امتیازات را برایش فراهم می سازد. در رابطه با استفاده بردن شوهر در امور ناخوشایند از همسر ی که به خاطر زیبایی صرف با او از دولنا می نماید شاید منظور از امور ناخوشایند این باشد که همسر زیبای بی دین زیبایی اش باعث ننگ و بدنامی خواهد شد و همین زیبایی که انگیزه اصلی در ازدواج با او بود موجب بدبختی و بی آبرویی می شود .

ثمره های تدین

تدین مانند اصل و ریشه ای است که ثمره ها و شاخه های فراوانی دارد مانند: الف-عفت:آدم دیندار حتما با عفت است اگر نباشد دیندار نمی باشد. ب-حجاب ! حجاب از ثمره ها و میوه های درخت تدین است حجاب تنها مخصوص دختران و زنان نمی باشد، بلکه باید پسران و مردان نیز حجاب داشته باشند میان حجاب زن و مرد تفاوتهایی وجود دارد ،آن هم به خاطر جذاب تر بودن زن و تفاوتهای جسمی و جنسی فی مابین آن دوست ج-نجابت د-حیاء «لا دین لمن لا حیاله » کسی که حیا ندارد دین ندارد پس هر کس که حیا دارد دین هم دارد و کسی که دین دارد حیا هم دارد متدین و مومن بودن ،شرط و صفت اساسی همسر شایسته است و باید قبل از ازدواج دوم اخلاق نیک در این رابطه کاملا تحقیق شود دوم :اخلاق نیک اخلاق نیک ویژگی اساسی و حتمی برای طرفین در ازدواج است.منظور از اخلاق نیک ،تنها خنده رویی و خوش خلقی اصطلاحی نمی باشد چون خندیدن در بعضی از مواقع ،نه تنها مطابق اخلاق نمی باشد بلکه ضد اخلاق نیز هست . منظور از اخلاق نیک ،صفات و خلق و خوهای پسندیده در نظر شرع می باشد.

جایگاه و اخلاق نیک در انتخاب همسر :

پیامبر اکرم (ص) درباره صفات و ویژگیهای همسر شایسته می فرمایند «اذا جاءکم من ترضون خلقه و دینه فزوجوه و ان لا تقعلوا لکن فتنه فی الارض و فساد کبیر»[۹] با کسی که اخلاق و دینش مورد پسند باشد ،ازدواج انجام دهید ،و اگر چنین نکند فتنه و فساد بزرگی در زمین بوجود خواهد آمد . ملاحظه فرمایید پیامبر اسلام (ص) اخلاق و دین را به عنوان دو ملاک و معیار اصلی در ازدواج وانتخاب همسر بیان نموده اند این ۲ زیر بنای زندگی سعادتمندانه، است. ملاکهای دیگر اهمیتشان بعد از این دو می باشد. حال به نمونه هایی از اخلاق خوب و بد اشاره می کنیم :

۱-خوش زبانی و بد زبانی

۲-بزرگواری و حسادت

۳-حق پذیری و لجاجت

۴-خوش خلقی و کج خلقی

۵-راستگویی و دروغگویی

۶-مودب بودن و بی ادب بودن

۷-بردباری و کم ظرفیتی و بی تابی

۸-وقار و متانت و سبکی و هرزگی

۹-با محبت و عاطفه بودن و بی محبتی و بی عاطفگی

۱۰-حسن ظن و سوء ظن سئوال :راه تشخیص وجود یا عدم این صفات چیست ؟یعنی در امر انتخاب همسر ،چگونه و از چه راهی تشخیص دهیم که فردی را که به عنوان همسر می خواهیم برگزینیم این صفات را داراست؟

سوم شرافت خانوادگی :

منظور شرافت خانوادگی ،شهرت و ثروت و موقعیت اجتماعی نمی باشد، بلکه منظور «نجابت ،پاکی ،تدین ،… است این شرط اساسی و حتمی برای طرفین است چون ازدواج با یک فرد برابر است با پیوند با یک خانواده و فامیل و نسل لذا عقلا نیز اتفاق نظر دارند که معقول نمی باشد در مساله انتخاب همسر انسان بگوید من می خواهم با خود این فرد ازدواج کنم و کاری به خانواده و خویشان و فامیلش ندارم .». چون :

۱-این فرد جزیی از همان خانواده و فامیل و شاخه ای از همان درخت است و مسلم است که بسیاری از صفات اخلاقی ،روحی،عقلی و جسمی آن خانواده و فامیل ،از راه تربیت و وراثت به او منتقل شده است پیامبر اسلام (ص) می فرمایند «تزوجوا فی الحجر الصالح فان الرق دساس» [۱۰] در دامن و خانواده شایسته ازدواج کنید زیرا عرق (نطفه و ژن ) تاثیر می گذارد .

۲-اگر تو با آنان کار نداری ولی آنان با تو کار دارند هرگز نمی توانی همسرت را از خانواده اش ،و خانواده اش را از همسرت جدا نمایی خودت هم نمی توانی رابطه ات را با آنان قطع کنی تو یک عمر باید با آنان به عنوان خانواده همسرت برقرار کنی.

۳-بدنامی با خوشنامی آنان

،تا آخر عمر همراه انسان خواهد بود و در زندگی تاثیر می گذارد .لذا ۴ صفات و خصوصیات آنان در فرزندان آینده تاثیر داردتحمل بدنامی آنان بسیار صفات و خصوصیات انان در فرزندان آینده تاثیر دارد دشوار خواهد بود پیامبر اکرم (ص) در این باره می فرمایند: «تخیروا لنطفکم ،فان الابناء تسبه لا حول» [۱۱] بنگرید چه کسی را به همسری برمی گزینید زیرا فرزندان شبیه و مانند دایی هایشان می شوند لذا توصیه ای که کارشناسان امر می کنند این است که در امور مهم ،هرگز نباید از تحت سیطره عقل خارج و در آن حال وارد قلمرو احساس شد ازدواج همانطور که قبلا اشاره شد پس از انتخاب عقیده و مکتب مهمترین تصمیم در زندگی یک جوان است هرگز نباید با احساس، ظاهر بینی و دل انجام گیرد ،چون در ادامه بدبختی و سیه روزی را به دنبال خواهد داشت حال ای جوان عزیز ! که در آستانه یک تحول و تصمیم بزرگ در زندگی ات قرار گرفته ای به خوبی دقت کن در چه راهی قدم می گذاری ،بنشین و با خودت فکر کن با پیمودن کدام راه و طریق می توانی به سعادت و بهروزی و خوشبختی نایل شوی و با کدام راه به جاده هلاکت پا می نهی لذا در اینجا با چشم دل خود به انذار پیامبر عظیم الشان اسلام توجه کن و با گوش جان خود این پیام هشدار دهنده را در پیمودن این راه سر لوحه امورخودت قرار ده «قام النبی (ص)خطیب فقال ایها الناس! ایاکم و خضرا الدمن، قیل یا رسول الله! و ما خضراء الدمن؟ قال المره الحسناء فی منبت السوء»[۱۲] پیامبر اکرم (ص) برای سخنرانی و خطابه بر خواست و فرمود: ای مردم! برحذر باشید بپرهیزید از سبزه زاری که بر فراز مزبله و منجلابی روییده باشد! سئوال شد ای پیامبر خدا سبزه زار! بر مزبله و منجلاب چیست؟

فرمود زن زیبایی که در خانواده پلیدی رشد کرده باشد پسر و مرد نیز همینطور هستند . حال اگر با کمی دقت به درون جامعه نگاه بیندازیم می بینیم چه بسیار جوانانی را که فریب ظاهر را خورده اند و خود را در منجلابی انداخته اند که بیرون آمدن از آن برایشان غیر ممکن شده است چهارم عقل سالم این شرط ،شرط برای طرفین برای ایجاد زندگی «سعادتمندانه» است. «عقل» همانند «نورافکنی» است که جاده زندگی را روشن می کند و فراز و نشیب ها را می نمایاند تا انسان در برابر آنها تصمیم های مناسبی بگیرد لذا عقل وسیله ای است برای تشخیص خوبی ها از بدیها . زن و شوهر برای اداره صحیح زندگی و تربیت فرزندانی شایسته باید به نیروی عقل و فهم مجهز باشند امیر مومنان علی (ع) از ازدواج با انسان احمق به شدت نهی می فرموده است «ایاکم و تزویج المحقاء اوفان صحبتها بلاء و ولدها ضیاع [۱۳] بپرهیزید از ازدواج با احمق زیرا مصاحبت و زندگی با او بلا است و فرزندانش نیز تباه می شوند . ۲ نکته مهم در سخن امام علی (ع) عبارتند از :

۱-بلا بودن همنشینی و زندگی با همسر احمق است. ۲-تباه وضایع شدن فرزندان که هم از راه واثت و ژن ها بر آنان اثر می گذارد و هم از راه تربیت و اخلاق و رفتار ممکن است انسانی «با سواد » باشد ولی عاقل نباشد یا «عاقل » می باشد ولی «باسواد » نباشد یعنی با سواد بودن مساوی با عاقل بودن نمی باشد همانطور که عاقل بودن نیز مساوی با باسواد بودن نمی باشد. البته علم و عقل بر یکدیگر تاثیر دارند ولی عین هم نیستند اما اگر عقل و علم با هم جمع شوند، «نور علی نور »می گردند. معنای عقل و عاقل در سخن امام صادق (ع): از ایشان سئوال شد «عقل چیست ؟فرمود : «ما عبد به الرحمن و اکتسب به الجنان » چیزی است که خداوند رحمان به وسیله آن پرستش و عبادت می شود و بهشت به وسیله آن به دست می آید . سئوال کننده پرسید:« پس آنچه که معاویه لعنت خدا بر او باد داشت چه بود؟که او را آنچنان سیاستباز و حیله گر و نیرنگباز ساخته بود.» امام فرمود «تلک النکراء تلک الشیطنه، و هی سبیهه بالعقل و لیست بالعقل [۱۴] آنچه او داشت نیزنگ و شیطنت بود ،و آن شبیه عقل است نه خود عقل.

۵-سلامت جسم و روح

یکی از عوامل در موفقیت و سعادت زندگی مشترک سلامتی جسمی و روحی نقش مهمی به عهده دارد. آنچه باید در زمینه «انتخاب همسر» مورد توجه قرار گیرد بیماریها و نقصها و معلولیتهای جسمی و روحی عمیق و غیر قابل درمان است که در طول عمر همراه انسان است و تحملش برای همسر سخت است و مانع ایفای کامل نقش همسر می باشد همسر باید همسرش را دوست داشته باشد تا بتواند با او به خوبی زندگی کند با بعضی از نقصها مانع این دوست داشتن است . توجه نکردن به این امر برخورد« احساساتی »«و غیر تعقلی» با آن ممکن است لطمه های سنگینی به زندگی بزند.

۶-زیبایی

این شرط امتیاز است و در شیرینی و سعادت زندگی زنا شویی تاثیر بسزایی دارد عقل می گوید دو انسان که می خواهند به عنوان همسر و یاور ،کانونی سعادتمندانه تشکیل دهند و تا پایان عمر در کنار هم با صفا و صمیمیت و عشق و محبت زندگی کنند لازم است یکدیگر را از هر جهت دوست داشته باشند و از اندام و چهره و شکل ظاهری هم خوششان بیاید . زیبایی یک معیار و قانون ندارد تا بتواند به وسیله آن اندازه گیری نمود بلکه به سلیقه افراد بستگی دارد .ممکن است فردی در نظر کسی زیبا باشد و در نظر دیگری زشت زیبایی لازم نیست در حد اعلا باشد بلکه چون یک خصوصیت نسبی است به اندازه مناسب کفایت می کند ممکن است انسانی که زیبایی و قیافه همسرش را نپسندد و او را دوست نداشته باشد با همسر خود ستم کند و بر اوبهانه گیرد. زیبایی همسر ،در حفظ و تقویت عفت و ایمان همسرش تاثیر دارد اگر همسری از زیبایی و جمال همسرش راضی باشد هرگز چشم و فکر و عمل خود را متوجه دیگران نخواهد کرد و حسرت «زیبایان بیگانه » را نخواهد خورد این چنین همسری به دنبال بیگانگان نخواهند رفت و « دچار خیانت به همسر نمی شود غیر از اینکه از فطرت انسانی خارج و از ایمان و عفت بهره ای نبرده باشد فرقی نمی کند زن باشد یا مرد ) پیامبر گرامی اسلام در این رابطه می فرمایند «اذا اراد احدکم ان ینزوج المره فلئسال عن شعرها کما یسال عن وجهها فان الشعرا احد الجمالین [۱۵] در انتخاب همسر همانگونه که درباره زیبایی صورت همسر تحقیق می کنید درباره ی موی او نیز سئوال و تحقیق کنید زیرا مو ، یکی و جزیی از زیبایی هاست زیبایی که یک صفت کمالی است باید در کنار دیگر صفات و معیارها مورد توجه قرار گیرد و هرگز نباید زیبایی را به عنوان یک شرط اساسی در نظر گرفت یعنی زیبایی بدون تدین و عفت و اخلاق و .. نه تنها امتیازی حساب نمی شود

بلکه آفتی بسیار خطرناک می باشد بعضی از جوانان هستند که با یک نگاه عاشق زیبایی و جمال می شوند و بدون تعقل و فکر کردن تصمیم به ازدواج می گیرند ولی پس از مدتی که شهوت اولیه فروکش نمود زیبایی تنها عاملی که به خاطر آن ازدواج نموده بودند کم رنگ شد دلسردیها و ناگواریها شروع می شود و صفات و امور ناپسند شکار می گردند اما جوانانی که تدین و عفت و ایمان و ارزشهای اصیل و حقیقی را به عنوان زیر بنای زندگی خود قرار می دهند و زیبایی را به عنوان امتیاز تکمیلی به حساب می آورند گذشت زمان نمی تواند زندگی آنان را فرسوده نماید زیرا خداوند می فرماید : «الذین آمنوا وعملوا الصالحات سیجعل لهم الرحمن ودا» [۱۶] خداوند محبت مومنان نیکوکاررادرقلبهای دیگران قرار می دهد. پیوندی که بر اساس ارزشهای الهی پدید آمده باشد «پیوندی جاودانه » است و پیوندی که چنین نباشد ،ناپایدار خواهد بود.

۷-علم و سواد :

این عامل در سعادت انسان تاثیر بسزایی دارد چنانکه در روایت از پیغمبر اکرم (ص) آمده است «طلب العلم فریضه علی کل مسلم »[۱۷] این ویژگی در امر انتخاب همسر شایسته و زندگی مشترک مورد توجه است امتیازی برای دختر و پسر جوانی که قصد ازدواج دارند محسوب می شود و در تکامل و رشد زندگی و انجام وظایف همسری و تربیت فرزند .. تاثیر نیکویی دارد. این خصوصیت نیز همانند زیبایی شرط کمال است و باید در کنار دیگر صفات و معیارها مورد توجه قرار گیرد «علم » بدون تعهد و ایمان » همیشه مضر است همانند «زیبایی» بدون «ایمان و عفت »

۸-کفو همدیگر بودن

حساسترین موردی که در انتخاب همسر باید مورد توجه قرار گیرد «کفو هم بودن دو همسر» است کفو هم بودن دو همسر یعنی تناسب همتایی ،هماهنگی ،همشانی ،سنخیت ،کفاءت و همطرازی بین دختر و پسر اصطلاحا «با هم جور در آمدن زن و شوهر» را می گویند. «ازدواج » نوعی ترکیب بین دو انسان و دو خانواده است زندگی مشترک یک پدیده مرکب است که اجزاء اساسی و اصلی آن زن و مرد می باشد. لذا هر اندازه این دو ،هماهنگی ،همفکری ،تناسب و سنخیت روحی و اخلاقی و جسمی باشد ،این ترکیب استوارتر ،مستحکمتر ،پر ثمرتر ،شیرین تر ،لذتبخش تر و جاودانه تر خواهد بود ،هر چه این تناسب و هماهنگی کمتر باشد زندگی سست تر ،تلختر، کم ثمرتر و ناپایدارتر خواهد بود. علت عمده بیشتر ناهنجاریها و آشوبزدگی زندگی خانواده ها «عدم تناسب » و «ناهماهنگی » بین زن و شوهر است. انسانی که در کنار هم قرار می گیرند تا با هم زندگی کنند و شریک زندگی یکدیگر در تمام امور باشند و تصمیمهای مشترک بگیرند و فرزندانی را به وجود آورند و تربیت کنند و به سعادت برسانند حتما باید هماهنگ ،هم سنخ ،و کفو هم باشند .درمساله «انتخاب همسر » باید با کفو هم بودن دختر و پسر توجه شود چون معیار انتخاب همسر همین همتایی است و باید به خوب بودن عرفی اکتفا شود . اگر فرد با همسر متناسب و هم کفو خود ازدواج نماید ،مشکلات ناهنجاریها و نارضایتها وجود نخواهد داشت و یا لااقل کمتر خواهد بود . همتایی و هماهنگی و کفو هم بودن ۱۰۰ درصدی امکان ندارد ،چون هر انسانی دارای مغز،روح ،اخلاق ،تربیت ،محیط و خانواده مخصوص به خود است و با دیگری فرق و فاصله دارد اما باید تا می توان کوشش کرد و تلاش نمود هر چه ممکن است این «فاصله کمتر شود «دو همسر به هم نزدیکتر شوند» . موارد همتایی و تناسب دختر و پسر

۱-همتایی دینی و ایمانی

زن متدین و پایبند به قوانین و اصول و فروع اسلام ،باید با انسانی مانند خود ازدواج نماید .تناسب صد در صد امکان ندارد ،اما هر چه به هم نزدیکتر باشند و فاصله کمتر باشد بهتر است مردی از پیامبر اسلام (ص) پرسید «با چه کسی ازدواج کنیم »؟ ایشان فرمودند «الا کفاء» کفوها او پرسید «کفو چه کسانی اند؟» حضرت فرمود: «المومنون بعضهم اکفاء بعض »[۱۸] مومنان کفو و همشان هم هستند. انسان مومن اگر با همسر بی ایمان ازدواج کند و نتواند او را متدین نماید یا باید همرنگ او شده و بی دین شود و یا در برابر او مقاومت کند و دائما نزاع و زد و خورد داشته باشند ، که هر دو خسارت بزرگی است و فرزندانی هم که محصول چنین زندگیهای آشوبزده ای باشند به سعادت نمی رسد .

۲-همتایی فرهنگی و فکری

برای ایجاد اتوبان زندگی پویا و بردبار و سعادتمندانه باید معماران این اتوبان بتوانند یکدیگر را درک نموده و مکنوئات و محتویات درونی خود را با هم تفهیم کنند و در بسیاری از مسائل تصمیم مشترک و یکسان گرفته و بر مبنای آن اتوبان زندگی سعادتمند خود را بسازند ودر بعضی پیچهایی که در این اتوبان گاهی قرار می گیرد، یاور هم باشند، آنان باید فرزندان خود اساس یک طرح هماهنگ تربیت نمایند . امام صادق علیه السلام می فرمایند : «العارفه لا توضع الا عند العارف » زن عارفه (فهمیده فرزانه ) باید در کنار مرد عارف (فهمیده اهل معرفت) قرار گیرد ، نه غیر آن.

۳-همتایی اخلاقی

هماهنگی و تناسب اخلاق ازمهمترین موارد همتایی بین زن و شوهر است ممکن است زن و شوهر از جهت «دینی» متناسب هم باشند ولی از جهت اخلاقی نه.

۴-هماهنگ بودن درتحصیلات علمی

بهتر آن است که زن و شوهر از نظر معلومات و تحصیلات علمی ،خیلی با هم فاصله نداشته باشند تا تفاهم بیشتری در زندگی شان وجود داشته باشد. اگر زن متکبر باشد نبایدتحصیلاتش بیشتر از مرد باشد چون حتما مشکلات فراوانی در زندگی آنها به وجود خواهد آمد.

۵-همتایی جسمی و جنسی

توازن و تناسب جسمی و جنسی در زندگی همسران ،نقش بسیار مهمی دارد مسائل جنسی ،یکی از ارکان اصلی و بنیادین «زنا شویی » است اشباع و رضایت جنسی » زن و شوهر از هم تاثیر عمیقی در موفقیت زندگی شان دارد اگر همسران یکدیگر را از این جهت راضی نمایند سپاسگزار هم خواهند بود و با دلگرمی به وظایف و مسئولیتهای خود عمل خواهند کرد و مشکلات زندگی را تحمل خواهند نمود. اگر یکی از دو همسر ،از نظر جسمی و جنسی ،قوی و« گرم مزاج» و دیگری ضعیف و «سرد مزاج» باشد ،در بسیاری از امور زندگی شان خلل وارد می شود و احتمال فساد و انحراف قوی است حتی به اعصاب و روان آنان نیز لطمه های سنگینی می زند.

۶-تناسب در زیبایی

توجه به تناسب زیبایی میان دو همسر لازم است ،اگر یکی از آن دو زیبا و دیگری زشت باشد ،احتمال به وجود آمدن ناراحتی و مشکل برای هر دو و عقده های روانی و عقده محرومیت جنسی و انحراف و بی عفتی و حسرت … برای فرد زیبا … وجود دارند.

۷-تناسب سنی

تفاوت سن بلوغ میان دختر و پسر یک امر طبیعی است پسر ،حدود ۴ سال دیرتر از دختر به بلوغ سنی می رسد پس خوب است که تفاوت سن آنان در ازدواج به همین قدر باشد .ولی رعایت تفاوت سن در ازدواج لازم نمی باشد مثلا ممکن است دختری سنش به این مقدار کمتر از سن پسر نباشد اما امتیازات لازم دیگری را داشته باشد که آن را جبران نماید

. ۸-تناسب مالی

اگر پسری فقیر یا متوسط از نظر مالی ،با خانواده ای ثروتمند وصلت کند ،باید «نوکرو برده » آنان شود اگر دختری فقیر ،عروس خانواده ای ثروتمند شود ،باید کنیز آنان گردد پس باید بین عروس و داماد تناسب مالی برقرار باشد

۹-تناسب خانوادگی

خانواده دختر و پسر ،باید با هم تناسب و هم سنخ باشند

۱۰-تناسب سیاسی

مثلا معتقدین به انقلاب اسلامی با افراد وخانواده های ضد انقلاب هر چند که متدین باشند ازدواج نکنند چون حتما دچار مشکل خواهند شد یا باید دست از عقاید خود بردارند و با آنان همرنگ شوند یا باید دائما در حال نزاع و کشمکش باشند که هر دو خسارت است.

۱۱-تناسب اجتماعی

فردی که دارای روحیه ای اجتماعی که اهل مسائل ملی و تحقیق پژوهشی است هرگز نباید با فرد و خانواده ای که روحیه اجتماعی شان تجملاتی و تشریفاتی و اشرافی است و اهل خوشگذرانی و میهمانیهای ریائی و شب نشینی های بوالهوسانه وصلت نماید شایان ذکر است که پرداختن به جنبه های تفریحی زندگی برای هر فرد و خانواده ای لازم و ضروری است لذا شاعر می گوید:

کبوتر با کبوتر ،باز با باز کند همجنس با همجنس پرواز

۱۲-هماهنگی روحی و روانی

یک زن و مرد اگر بخواهند دارای زندگی سعادتمندی باشند باید از لحاظ روحی و روانی با هم هماهنگ باشند.

۱۳-هماهنگی و تناسب در آینده

ممکن است دختر و پسر ،در زمان خواستگاری و ازدواج همتا و متناسب با هم نباشند و ناهماهنگی قابل توجهی میانشان به چشم نخورد اما در آینده دچار مشکلاتی در آینده شوند لذا باید آینده را نیز مد نظر قرار داد . مطرح کردن اهداف آینده و تغییرات اجتماعی قبل از ازدواج دختر و پسر قبل از ازدواج ،هدفها و ایده ها و طرحهای ذهنی و احتمال تغییرات درزندگی آینده شان را به یکدیگر بگویند زیرا اگر همسران ،اهداف و برنامه های یکدیگر را قبل از ازدواج بدانند یا می پذیرند و خود را برای همراهی وتحمل آماده می کنند و یا نمی پذیرند و رد می کنند و مساله منتفی می شود، اما اگر ندانند و نفهمند در آینده که با آنها مواجه می شوند ممکن است قبول نکنند و نتوانند تحمل کنند … آنگاه گرفتاری پیش می آید و کار به نزاع و ناهماهنگی و … می کشد.

پایان

ومن الله الوفیق

سید جواد اجتهاد