پیشگفتار:
(لقد كانَ فی قصصهم عبرة لاولی الالباب ما كـان حدیثاً یفتری و لكن تصدیق الذّی بین یدیه و تفصیل كل شیء و هدیً و رحمة لقومٍ یؤمنون)
«به راستی در سرگذشت آنان، برای خردمندان عبرتی است (این) سخنی نیست كه به دروغ ساخته شدهباشد، بلكه تصدیق كننده آن (كتاب آسمانی) است كه پیش از آن آمده و روشنگر هر چیز و (مایه) هدایت و رحمت برای گروهی است كه ایمان میآورند.»
به راستی همانطور كه در حدیثآمده، قرآن، مثل دریاست و دریا مراتب و اعماقی دارد كه هر چه در آن بیشتر به جستجو و تدبر بپردازیم بیشتر بهرهمند میشویم. در هر سوره و آیه و كلمه و حرفی درسی نهفته است. آری دریایی كه انسان هر چه بتواند به اعماق آن نزدیك شود درّ و گوهر و مرواریدهای زیادی را دست مییابد كه وسیلهای برای رشد و كمال، هدایت و تعالی او میگردد.
به این جهت است كه امام صادق میفرماید:
«القرآن عهدالله الی خلقه فقد ینبغی للمرء المسلم، ان ینظر فی عهده كل یوم و إن یقرأ منه خمسین آیة»
«این قرآن در حكم یك عهدنامهای است از سوی خداوند به بندگانش. شایسته است كه هر مسلمانی روزانه به این نامه بنگرد و پنجاه آیه از آن را تلاوت كند.»
آری بر مسلمان تكلیف است كه با قرآن ارتباط مستمر داشته باشد، بر او بنگرد، تلاوت كند، تدبر كند، راه هدایت بیاموزد و قرآن چراغی فراروی او در پیمودن صراط مستقیم باشد.
قرآن تمام نیازهای انسان را مطرح میكند، هدایت محض است و نكتهسنجی و درس گرفتن از آن، ایمان و عقل میخواهد. قرآن ذكر است، زیرا:
یادآور عظمت هستی است.
یادآور گذشته و آینده انسان است.
یادآور صحنههای قیامت است.
یادآور عوامل سقوط و عزت فرد و جامعه است.
یادآور تاریخ و زندگی شخصیتهای تاریخساز است.
معارف قرآن حقایقی است كه باید همواره آن را فرا گرفت و به خاطر داشت و به كار بست.
به یك نظر قرآن كتاب داستان است. چون حدود 280 داستان در قرآن آمده است و پیامبر با همین داستانها سلمان و ابیذر تربیت كرده و حكومت اسلامی را بنا نهاده است. چرا كه داستانهای قرآن دارای ویژگیهایی است كه عبرت و پند و درسآموزی، واقعی بودن و تأثیر عمیق از جمله امتیازات آنهاست، البته خردمندان از داستانهای آن بیشتر درس، پند و عبرت میگیرند.
به گفته قرآن بهترین داستان، داستان حضرت یوسف است كه برای جویندگان آیت و برای خردمندان عبرت و برای اهل ایمان مایه هدایت و رحمت است.
چندی قبل از دانشمند فرزانه و مفسر قرآن حضرت حجت الاسلام و المسلمین قرائتی (دامت بركاته) كتاب تفسیر سوره یوسف را مطالعه كردم. دیدم علاوه بر نكات و پیامهای جالب و زیبا و درسآموزی كه از آیات این سوره استفاده شده، میتوان از این داستان كه محور آن حضرت یوسف است و خداوند او را از چاه به جاه و مقام و حكومت رسانید و در این راه موفقیتهایی را كسب كرد دربارة ادارة جامعة اسلامی برای مدیران محترم درسهایی را برداشت نمود. نوشتة حاضر ارائه درسهایی از سوره یوسف است برای عزیزانی كه میخواهند با درسآموزی و پندآموزی از قرآن مدیرانی موفق با سیمایی قرآنی در حكومت اسلامی باشند.
گرچه به نظر رسید که این درسها در چهار بخش:
1- اصول مدیریت 2- اخلاق مدیر
3- هشدارها و خطرها 4- تذکرات
تنظیم گردد ولی دیدم شایستهتر است که ترتیب آیات و داستان حضرت یوسف به این شکل باقی بماند. امید است مورد قبول خداوند و توجه عزیزان قرار گرفته و ما را با ارائه نظرات مساعدت فرمایند.
«خدایا چنان كن سرانجام كار تو خشنود باشی و ما رستگار»
محمد موحدی نژاد
تهران 3/10/83 مطابق با 11 ذیقعده 1425
مصادف با تولد حضرت ثامنالائمه علی بن موسی الرضا