در ابتدا گفتنی است؛ نماز تنها جنبه شکرگزارى ندارد، بلکه عبادت چند منظوره است که بدون انجام دادن آن اهداف مشخص شده آن تامین نمی گردد.
کارکردهای فراوان دیگری در نماز وجود دارد که تنها در پرتو اقامه نماز است که می توان آن ها را محقق ساخت. کارکردهایی هم چون:
۱.طهارت و پاکیزگی از طریق وضو، غسل، لباس پاک و مکان پاک؛
۲.رعایت به حلال و حرام از جهت مکان غیر غصبی، آب مباح و لباس مباح؛
۳.توجه به زمان و نظم اوقات نماز؛
۴.یادآوری اصول اعتقادی در سوره حمد و…؛
۵.ارتباط روحی و عاطفی با الگوها و اولیای الهی (انعمت علیهم – عباد الله الصالحین -… )؛
۶.اعلام و شعار ( اذان و اقامه )؛
۷.وحدت و همدلی (نماز جماعت – نمازهای جمعه و عید )؛
۸.نشاط (ارتباط با آب در وضو و غسل )
۹. هم گرایی و نظم اجتماعی با برگزاری نماز جماعت؛
۱۰.تحرک بدنی ( قیام – رکوع و سجده ) [۱]
حال آیا می توان گفت که تنها تشکر زبانی قابلیت جایگزینی نماز را دارد؟
علاوه بر آنچه گفته شد، تشکر از خداوند نیز وقتى عملى خواهد شد که آنچه او خواسته است ما انجام دهیم؛ نه آنچه که دلمان مى خواهد. چه این که روح عبادت، همانا عبودیت و بندگى است یعنى تسلیم فرمان بودن که طبیعتا باید انضباط و مقرراتى باشد تا بنده را به آن امتحان نموده، روح بندگى را در او پرورش دهند.
برای سپاسگزاری از خدا بوسیله نماز نیز شکل خاصی وجود دارد که نمی توان آن را نادیده گرفت. خداوند متعال برای نماز آداب و خصوصیات ویژه ای قرار داده که باید رعایت شود تا عبادت و تشکر از خدا محسوب شود مثل بیان ذکرهای مخصوص با شرائط خاص و در زمان خاص و معین. بنابراین وقتی ما مامور هستیم که نماز را بپا داریم و برای نمازاوقات خاصی تعیین شده و ارکان خاصی (نیت، رکوع، سجود و …) قرار داده شده، نمی توانیم به سلیقه خود عمل کرده و ادعای تشکر از خداوند متعال نیز داشته باشیم!
پی نوشت :
[۱] – مجتبی کلباسی، یکصدوده پرسش درباره نماز، انتشارات ستاد اقامه نماز، ۱۳۸۸، نهم، ص ۱۱۴
بر گرفته از کتاب پرسش ها و پاسخ های نماز، سید حسن موسوی.
