برخی از افراد آن‌قدر جذاب صحبت می‌کنند که محال است از نشستن پای صحبت‌هایشان خسته شوید. احتمالا شما هم دل‌تان می‌خواهد بتوانید مثل این افراد، طوری صحبت کنید که دیگران شیفته‌ی صحبت کردن‌تان شوند. حتما می‌پرسید چگونه جذاب صحبت کنیم تا شنونده متقاعد شود پای صحبت‌هایمان بنشیند. جالب است بدانید خیلی از افرادی که جذاب صحبت می‌کنند، بخش قابل توجهی از این جذابیت را مدیون صدایشان هستند. به عبارت دیگر، این افراد توانسته‌اند با آموزش دادن صدایشان، مخاطب جذب کنند. هر کسی می‌تواند با رعایت نکات و انجام تمریناتی که در ادامه اشاره خواهیم کرد، صدایش را در مدتی نسبتا کوتاه، دلپذیرتر از آنچه که هست، تبدیل کند. پس با ما همراه باشید تا با عادات و تمرینات درست صحبت کردن بیشتر آشنا شوید.
عادات صحبت کردن در جمع
۱. رسا صحبت کنید
نه خیلی آهسته و نه خیلی بلند صحبت کنید. حجم صدایتان باید به اندازه‌ای باشد که به راحتی شنیده شود، اما گوش را از بلندی زیاد آزار ندهد. اگر مِن‌مِن کنید یا اینکه صدایتان فقط در حد پِچ‌پِچ به گوش برسد،حضورتان در گفت‌وگو نادیده گرفته خواهد شد و چه بسا دیگران مدام وسط صحبت‌تان بپرند و رشته‌ی کلام‌تان را قطع کنند. منظور این نیست که داد بزنید، بلکه فقط سعی کنید بلندی صدایتان را متناسب با موقعیت تغییر بدهید. مثلا اگر مقابل جمعیتی صحبت می‌کنید که تعدادشان زیاد است، باید بلندتر صحبت کنید تا صدایتان به گوش همه برسد. اما در شرایط عادی و مکالمات روزمره لازم نیست خیلی بلند صحبت کنید؛ چرا که ممکن است با بلند صحبت کردن نابه‌جا، روی مخاطبتان تأثیر منفی بگذارید.
۲. شمرده صحبت کنید
تندتند صحبت کردن عادت ناپسندی است که موجب می‌شود دیگران نتوانند پا به پای صحبت‌هایتان پیش بیایند و منظورتان را متوجه شوند. در مورد افرادی که خیلی تند صحبت می‌کنند، احتمال زیادتری وجود دارد که مخاطب از یک جایی به بعد دیگر به ادامه‌ی صحبت‌هایشان گوش ندهد. پس کمی آهسته‌تر کلمات را ادا کنید و بین جملات‌تان یک مکث کوتاه داشته باشید. اما این مکث‌ها نباید زیادی طولانی شوند تا مبادا مخاطب فکر کند که کلمات را گم کرده‌اید و در حال سرهم کردن جمله‌ی بعدی هستید. مکث‌های کوتاه به گوینده فرصت می‌دهند تا روی تکه‌هایی از کلام خود تأکید بگذارد و همچنین نفسی تازه کند. اما حواس‌تان باشد از آن طرف بوم نیفتید! خیلی آهسته صحبت کردن هم عادت پسندیده‌ای نیست. اگر بیش از حد آهسته صحبت کنید، به گوش مخاطبتان یکنواخت و خسته‌کننده خواهید آمد، طوری که احتمال دارد طرف مقابل حوصله‌اش سر برود و دیگر به ادامه‌ی صحبت‌تان گوش نکند.
سرعت ایده‌آل صحبت کردن چیزی بین ۱۲۰ تا ۱۶۰ کلمه در دقیقه است. اما توصیه می‌شود در سخنرانی‌ها با سرعت متغیر صحبت کنید، یعنی صحبت خود را در هنگام تأکید با سرعت پایین‌تر و برای ایجاد هیجان با سرعت بالاتری پیش ببرید. در مجموع اگر بتوانید با سرعت مناسب و مکث‌های سنجیده صحبت کنید، حس کنجکاوی مخاطب را تحریک خواهید کرد تا حواس‌جمع پای ادامه‌ی صحبت‌هایتان بنشیند.
۳. واضح صحبت کنید
برای اینکه طرز صحبت کردن‌تان جذاب‌تر به نظر برسد، حتما کلمات را واضح ادا کنید. باید در تلفظ کامل و صحیح تمام کلماتی که بر زبان‌تان جاری می‌شوند، دقت کافی داشته باشید. برای جلوگیری از نوک زبانی تلفظ کردن کلمات باید دهان خود را هنگام صحبت به اندازه‌ی کافی باز و لب‌ها را شل کنید و همچنین اجازه بدهید که زبان و دندان‌ها در وضعیت مناسب قرار بگیرند. گلو نیز باید باز و آزاد باشد تا بتوانید کلمات را با صدای رسا ادا کنید. شاید اولش برای‌تان سخت باشد تمام کلمات را کامل و صحیح تلفظ کنید، اما مطمئن باشید تلفظ واضح کلمات بعد از مدتی تمرین برای‌تان طبیعی خواهد شد.
۴. نفس عمیق بکشید
تنفس عمیق یکی از مهم‌ترین مهارت‌های جذابیت صدا به شمار می‌رود. اغلب مردم هنگام صحبت کردن تند و کم‌عمق نفس می‌کشند و به همین علت صدایشان تودماغی و غیرعادی شنیده می‌شود. البته گاهی نفس کشیدن غلط به علت استرس است که موجب می‌شود صدا جیغ‌جیغی و گوش‌آزار شنیده شود و فرد نتواند با اعتماد به نفس جلوه کند. متأسفانه در چنین مواقعی هرچه بیشتر دست‌و‌پا بزنید که خوش‌آهنگ صحبت کنید بدتر خواهد شد، مگر اینکه به جای قفسه‌ی سینه از دیافراگم نفس بکشید.
برای تمرین با پنج شماره یک نفس عمیق بکشید، طوری که شکم‌تان از هوا پر شود و سپس با پنج شماره هوای فرو داده شده را خارج کنید. می‌توانید یک دست‌تان را روی شکم خود درست زیر آخرین دنده بگذارید و نفس بکشید؛ اگر شانه‌هایتان همزمان با دم و بازدم به بالا و پایین حرکت کردند و نیز توانستید انبساط شکم‌تان را حس کنید، یعنی درست نفس می‌کشید. طرز صحیح نفس کشیدن را به همین ترتیب تمرین کنید و بعد از اینکه خوب مسلط شدید، هنگام صحبت کردن نیز همین‌طور نفس بکشید.
و اما دو نکته:
- یادتان باشد وقتی در حالت نشسته یا حتی ایستاده صحبت می‌کنید، پشت‌تان صاف باشد و قوز نکنید. سرتان را بالا و شانه‌هایتان را به سمت عقب بگیرید تا راحت‌تر بتوانید نفس عمیق بکشید و صدای جذاب‌تری پیدا کنید. صاف نشستن و بدون قوز ایستادن به افزایشاعتمادبه‌نفس نیز کمک می‌کند.
- دم و بازدم خود را طوری تنظیم کنید که در پایان جملات دم بگیرید و با مکث کوتاهی که ایجاد می‌شود به مخاطبتان فرصت بدهید تا محتوای کلام‌تان را هضم کند. البته اگر نفس عمیق بکشید، دیگر مجبور به نفس‌گیری مداوم بین جملات نخواهید بود و می‌توانید بی‌درنگ به جمله‌ی بعدی بروید.
۵. آب کافی بنوشید
سیراب بودن بدن به افزایش کیفیت صدا کمک می‌کند. اگر خودتان را در طول روز به جای آب فقط به نوشیدنی‌هایی مانند قهوه، نوشابه و امثال اینها ببندید، از رطوبت مورد نیاز تارهای صوتی کاسته خواهد شد و در نتیجه جذابیت صدایتان پایین می‌آید. تارهای صوتی باید انعطاف‌پذیر باقی بمانند تا بتوانند سریعا ارتعاش کنند. میانگین ارتعاش تارهای صوتی در زنان ۲۰۰ بار در ثانیه و در مردان ۱۲۰ بار در ثانیه است.
۶. با گام کنترل‌شده صحبت کنید
گام صدا (نوسانات صدا به لحاظ کوتاهی و بلندی) تأثیر بسزایی در جذابیت صحبت کردن دارد. اگر روی گام صدای خود کنترل نداشته باشید و با گام لرزان صحبت کنید، مخاطب احساس خواهد کرد که دست‌پاچه هستید و هول کرده‌اید. اما اگر بتوانید بر گام صدای خود مسلط شوید، شنونده از گوش دادن به کلام‌تان احساس آرامش خواهد گرفت و ترغیب می‌شود پای ادامه‌ی صحبت‌تان بنشیند. نباید در تمام مدت با گام یکنواخت صحبت کنید، بلکه گام متغیر اما کنترل‌شده تأثیرگذارتر است. مثلا می‌توانید برای تأکیدگذاری روی برخی کلمات گام صدای خود را بالاتر ببرید تا توجه مخاطب جلب شود.
۷. صاف بنشینید و بایستید
همان‌طور که در مورد چهارم نیز اشاره شد، طرز نشستن یا ایستادن روی کیفیت صدا تأثیر می‌گذارد. صاف و بدون قوز بنشینید و بایستید تا بتوانید درست نفس بکشید و کلمات را با صدای رسا تلفظ کنید. در مورد وضعیت سر نیز اگر چانه را بالا بگیرید و سر را اندکی کج کنید، از رزونانس صدا کاسته می‌شود و بیان واضح‌تری خواهید داشت. همچنین یادتان باشد اگر شانه‌ها را منقبض کرده و به گوش خود نزدیک کنید، بخش قابل ملاحظه‌ای از قدرت بالقوه‌ی صدایتان را از دست خواهید داد.
۸. پرحرارت صحبت کنید
برای اینکه بتوانید پرحرارت و انگیزشی صحبت کنید، باید شخصیت، محتوای کلام و نیت‌تان از پیامی که به مخاطب می‌رسانید همگی در یک راستا باشند. شخصیت یعنی خودِ خودتان با همه‌ی افکار و تجاربی که موجب تمایزهای فردی می‌شوند و به شرایط منحصربه‌فرد زندگی افراد بستگی دارند. محتوای کلام هم که معلوم است، یعنی همان موضوع صحبت، پیامی که در قالب کلمات به مخاطبتان ارائه می‌دهید. نیت نیز به هدفی گفته می‌شود که انتظار دارید در نتیجه‌ی صحبت‌هایتان کسب کنید. وقتی این سه، شخصیت و محتوای کلام و نیت، بر یکدیگر منطبق باشند، صدایتان سرشار از شور و حرارتی خواهد شد که مخاطب را میخکوب می‌کند. افرادی که این‌گونه صحبت می‌کنند، کلام‌شان معتبر و راستین به نظر می‌‌رسد، در حالی که مثلا اگر نیت‌تان نامشخص یا در تضاد با پیامی که منتقل می‌کنید باشد، از قدرت صدایتان کاسته خواهد شد و در نهایت بی‌مخاطب می‌مانید!
تمرینات درست صحبت کردن
۱. تمرینات آوازی انجام دهید
برای اینکه بتوانید در حالت طبیعی با صدای جذاب‌تری صحبت کنید، باید کمی تمرینات آوازی انجام دهید. مثلا می‌توانید مقابل آینه بایستید، دهان‌تان را شل کنید و تارهای صوتی خود را به حالت استراحت دربیاورید. برای اینکه تارهای صوتی‌تان استراحت کنند یک خمیازه‌ی کشدار بکشید، فک‌تان را به چپ و راست تکان دهید یا مثلا آهنگی را که بلد هستید پیش خودتان زمزمه کنید. حتی می‌توانید ماهیچه‌های گلویتان را به آرامی با انگشت ماساژ بدهید.
همچنین سعی کنید ظرفیت و حجم تنفسی خود را بالا ببرید. باید تمام هوایی را که به داخل ریه‌ها فرو می‌دهید، در هنگام بازدم کاملا از ریه‌ها خارج کنید. سپس یک نفس عمیق بکشید و قبل از بازدم ۱۵ ثانیه نفس‌تان را نگه دارید. دیگر اینکه روی گام صدای خود کار کنید. برای تمرین، صدایی مثل صدای «اَ» را ابتدا با گام معمولی به شکل آواز بخوانید و به تدریج گام صدایتان را پایین بیاورید. حتی توصیه می‌شود عبارات دارای تلفظ دشوار را با خودتان تکرار کنید. مثلا چند بار پشت سر هم بگویید: «چه ژست زشتی!»
۲. با صدای بلند تمرین کنید
برای اینکه یاد بگیرید روی تلفظ، سرعت و بلندی صدای خود کنترل داشته باشید، باید با صدای بلند تمرین کنید. متنی از یک کتاب یا مجله را در دست بگیرید و با صدای بلند بخوانید. حتی می‌توانید همین تمرین را با متن یک سخنرانی معروف نیز انجام دهید. یادتان باشد در زمان تمرین صاف بایستید، نفس عمیق بکشید و هنگام خواندن متن دهان‌تان را به اندازه‌ی کافی باز کنید. اگر با تمرین کردن جلوی آینه حس و حال بهتری می‌گیرید، حتما مقابل آینه تمرین کنید. این تمرین را به قدری تکرار کنید تا از شنیدن صدای خودتان احساس رضایت داشته باشید. بعد از اینکه به جنبه‌های مختلف صدای خود مسلط شدید، مهارت‌هایی را که یاد گرفته‌اید در مکالمات روزمره به کار ببندید.
۳. صدایتان را ضبط کنید
خیلی‌ها خوش‌شان نمی‌آید به صدای خودشان گوش کنند، اما توصیه می‌شود صدایتان را ضبط کنید و به صدای خودتان گوش دهید. با این کار می‌توانید به ایرادهایی که شاید در حالت عادی قابل تشخیص نباشند پی ببرید. تلفظ‌های غلط، سرعت نامناسب هنگام صحبت کردن و اشکالات گام با این روش قابل تشخیص خواهند بود. اتفاقا این روزها که اغلب تلفن‌های همراه از قابلیت ضبط صدا برخوردار هستند، با زحمت کمتری می‌توانید به این تمرین بپردازید. حتی بد نیست حین تمرین از خودتان فیلم هم بگیرید تا بتوانید حالت بدن، تماس چشمی و حرکات لب‌هایتان را نیز زیر نظر بگیرید.
۴. از یک مربی صدا کمک بگیرید
اگر قصد دارید به طور جدی روی صدای خود کار کنید، توصیه می‌شود از یک مربی صدا کمک بگیرید. مربی صدا می‌تواند اشکالات صدایتان را تشخیص دهد و کمک کند این اشکالات را برطرف سازید. اگر لهجه‌ی محلی یا خیلی محاوره‌ای دارید، مربی صدا کمک‌تان خواهد کرد بدون لهجه یا با لهجه‌ی کمتری صحبت کنید .به ویژه اگر به علت داشتن لهجه در برقراری ارتباط با دیگران مشکل دارید، تمرین با یک مربی صدا ضروری است.
اما اگر احساس می‌کنید نیازی به تمرین با مربی صدا ندارید، پس حداقل مقابل یکی از اعضای خانواده یا دوستان‌تان تمرین کنید. یادتان باشد باید مقابل کسی تمرین کنید که خودش از فن بیان بالایی برخوردار باشد و بتواند روان و فصیح صحبت کند. این قبیل افراد می‌توانند اشکالات‌تان را هنگام صحبت کردن تشخیص دهند و در جهت رفع اشکالات راهنمایی‌تان کنند. با تمرین کردن مقابل دیگرات حتی اعتمادبه‌نفس‌تان نیز افزایش خواهد یافت.
۵. هنگام صحبت کردن لبخند بزنید
اگر منعطف، دوستانه و دلگرم‌کننده صحبت کنید، مخاطب نسبت به خودتان و محتوای کلام‌تان قضاوت خوشایندتری خواهد داشت. این در حالی است که اگر خشونت‌آمیز، نیش‌دار و کسل‌کننده صحبت کنید، روی مخاطبتان تأثیر منفی خواهید گذاشت. برای اینکه لحن صحبت کردن‌تان دوستانه‌تر و گرم به نظر برسد، هنگام صحبت لبخند بزنید. البته لبخند زدن حین صحبت کردن همیشه ممکن نیست. مثلا وقتی درباره‌ی یک موضوع خیلی جدی صحبت می‌کنید، جالب نیست لبخند بزنید. اما اگر امکانش بود، همین که فقط اندکی گوشه‌های دهان‌تان به سمت بالا تغییر وضعیت بدهند کافی است تا صدایتان حتی از پشت تلفن دلنشین‌تر به نظر برسد. مطمئن باشید اگر صدایتان را به اندکی احساسات زیبا آغشته کنید، تأثیرگذارتر خواهید بود. اما هرگز پوزخند نزنید.
