روش خداوند برای حل مشکلات

به گزارش سرویس فرهنگ قدس آنلاین، حجت الاسلام و المسلمین نظافت، در ادامه شرح حکمت‌های نهج‌البلاغه به بیان راه‌های اصلاح امور دنیا و غلبه بر مشکلات دنیایی پرداختند:

امیرالمؤمنین در بخشی از حکمت ۸۹ نهج‌البلاغه می‌فرمایند: «مَنْ أَصْلَحَ مَا بَیْنَهُ وَ بَیْنَ اللَّهِ أَصْلَحَ اللَّهُ مَا بَیْنَهُ وَ بَیْنَ النَّاسِ وَ مَنْ أَصْلَحَ أَمْرَ آخِرَتِهِ أَصْلَحَ اللَّهُ لَهُ أَمْرَ دُنْیَاهُ» هر که مابین خود و خدا اصلاح کند، خداوند مابین او و مردم را اصلاح نماید، و هر که کار آخرت را اصلاح کند، خدا کار دنیاى او را اصلاح نماید.

اصلاح دنیا در گرو اصلاح آخرت

حضرت در این حکمت می‌فرمایند: «هر کس امر آخرتش را اصلاح کند؛ خدا امر دنیایش را اصلاح می‌کند.» هر انسانی دوست دارد مشکل مالی نداشته باشد. دغدغه معاش، دغدغه انسانهاست؛ اما مشکل اینجاست که برخی برای رسیدن به این معاش از نماز اول وقت و یا سایر اعمال عبادی‌شان می‌زنند؛ برخی روزه نمی‌گیرند تا قوتشان برای کار و به‌تبع آن درآمدشان کمتر نشود و این درحالی است که در روایتی آمده است: مردم براى اصلاح دنیا چیزى از دین را ترک نمى‏گویند، جز آن‌که خدا آنان را به چیزى زیان‌بارتر دچار خواهد ساخت.[۱] کار و کسب روزی خوب است و ثواب بسیاری دارد، همان‌طور که در روایتی از امام صادق (علیه‌السلام) آمده است: «الکادُّ عَلى عِیالِهِ مِن حَلالٍ کَالمُجاهِدِ فی سَبیلِ اللّه»[۲] اما مشروط به اینکه از دین مایه نگذارد و آخرتش را به قربانگاه نکشاند.

اینجا سؤال مطرح می‌شود که چگونه امر آخرت‌مان را اصلاح کنیم:

اولین لازمه اصلاح امر آخرت این است که آخرت بزرگ‌ترین دغدغه ما باشد. دغدغه پول و معیشت نباید جای بزرگ‌ترین دغدغه آدمی را بگیرد. همان‌طور که می‌خوانیم: «لاَ تَجْعَلِ الدُّنْیَا أَکْبَرَ هَمِّنَا». دوم اینکه در تعارض بین دنیا و آخرت، آخرت را ترجیح دهیم. سومین نکته هم اینکه برای آخرت‌مان کار کنیم. انسان برای روز قیامت خودش را آماده پاسخ‌گویی کند، یاد قیامت باشد و به عشق قیامت کار کند؛ همان‌طور که امیرالمؤمنین(علیه‌السلام) دستور می‌دهد: «وَ اعْمَلُوا لِلْجَنَّهِ عَمَلَهَا»[۳]

سازوکار اصلاح امر دنیا

ممکن است سؤال شود، به فرض ما این امور را رعایت کردیم، خداوند چگونه امر دنیایمان را اصلاح می‌کند؟ در ذیل در حد فهم خودمان به بررسی آیات و روایت در این زمینه می‌پردازیم:

تقوا اسباب اصلاح امر دنیاست و خداوند نمی‌گذارد انسان متقی در بن‌بست بماند؛ چراکه فرموده است: «وَ مَنْ یَتَّقِ اللَّهَ یَجْعَلْ لَهُ مَخْرَجاً» و از آنجایی که او گمان نمی‌کند، روزی‌اش می‌دهد: «وَ یَرْزُقْهُ مِنْ حَیْثُ لا یَحْتَسِب»[۴]. یکی از راه‌ها برای فهمیدن این مطلب، شنیدن خاطرات بزرگ‌ترهاست، خاطرات افراد سالخورده از نحوه ازدواج، مشکلات زندگی و توسعه کارشان، همه نشان‌دهنده این است که خدا به وعده‌اش عمل کرده است. مثلاً در مورد ازدواج جوانان خداوند می‌فرماید: «وَ أَنْکحُوا الأیامى‏ مِنْکمْ وَ الصَّالِحِینَ مِنْ عِبادِکمْ وَ إِمائِکمْ إِنْ یَکونُوا فُقَراءَ یُغْنِهِمُ اللَّهُ مِنْ فَضْلِهِ وَ اللَّهُ واسِعٌ عَلِیمٌ»[۵] جوانان را به ازدواج درآورید. اگر فقیرند نگران نباشید، خداوند این‌ها را از فضل خودش بی‌نیاز می‌کند، چراکه او واسِعٌ عَلِیمٌ است. خداوند وسعت دارد و نسبت به اصلاح امور علم دارد. اما برخی از جوانان می‌گویند ازدواج نمی‌کنیم، درحالی‌که نمی‌دانند یکی از بهانه‌های وسعت رزق، همین همسر است. چراکه پیامبر(صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلم) فرمود: روزی با همسر و فرزندان است.[۶]

البته لازم به توضیح است که دیدن وعده پروردگار صبر می‌خواهد. بعضی‌ها کم‌صبرند، لذا وعده خدا را نمی‌بینند، مانند بچه‌ای که گرچه می‌بیند مادر برای رفع تشنگی او به دنبال آب است، اما بازهم فریاد می‌زند و آب می‌طلبد. گاهی انسان‌ها نیز چنین بی‌صبرند. بالاخره رسیدن به درجات، بدون صبر در برابر مشکلات امکان‌پذیر نیست. قرآن کریم ضمن اشاره به همین مطلب می‌فرماید: «أَمْ حَسِبْتُمْ أَنْ تَدْخُلُوا الْجَنَّهَ وَ لَمَّا یَأْتِکمْ مَثَلُ الَّذِینَ خَلَوْا مِنْ قَبْلِکمْ مَسَّتْهُمُ الْبَأْساءُ، وَ الضَّرَّاءُ وَ زُلْزِلُوا حَتَّى یَقُولَ الرَّسُولُ وَ الَّذِینَ آمَنُوا مَعَهُ مَتى‏ نَصْرُ اللَّهِ أَلا إِنَّ نَصْرَ اللَّهِ قَرِیبٌ»[۷]، آیا گمان کردید داخل بهشت مى‏شوید بى آن‌که حوادثى همانند حوادث گذشتگان به شما برسد؟ همانا که گرفتاری‌ها و ناراحتی‌ها به آن‌ها رسید و آن‌چنان ناراحت شدند که پیامبر و افرادى که ایمان آورده بودند، گفتند: «پس یارى خدا کى فرامی‌رسد» آگاه باشید که یارى خدا نزدیک است.

در خطبه‌ی ۱۹۸ در این مورد آمده است: هر کس اخذ به تقوا کند، سختی‌ها پس از نزدیکی‌اش دور می‌شود، امور شیرین می‌شود بعد از تلخی، یعنی باید انسان تا حدودی تلخی را تحمل کند. فرمود امواج بلا کنار می‌رود پس از آنکه تراکم پیدا کرده بود و امور دشوار تمام می‌شود، بعد از فروریختن دشواری‌ها. لذا انسان اگر بخواهد ساخته شود باید کمی با مشکلات دست‌وپنجه نرم کند.[۸]

خاطر نشان می‌شود،‌ سرویس فرهنگ خبرگزاری قدس آنلاین از این پس انشاء‌الله روزهای شنبه و سه‌شنبه به مرور موضوعی حکمت‌های نهج‌البلاغه مولانا امیرالمؤمنین(ع) در کلام حجت‌الاسلام و المسلمین نظافت خواهد پرداخت.