آراستگی ظاهری و آماده سازی محیط زندگی برای تربیت کودک
روانشناسان در بیان اهمیت فضاسازی در تربیت کودک می گویند: ما در باب تربیت کودک نمی توانیم آدم ها را تک تک تربیت کنیم. اگر خواهان تربیت صحیح هستیم، باید فضا ایجاد کنیم. افراد وقتی در فضای خاصی قرار بگیرند مطابق ان فضا حرکت خواهند کرد. خیلی از چیزها، احتیاج به ارائه و آموزش ندارد.
مبحث فضاسازی یک تعلیم و تربیت پنهانی است که از طرف فضاهایی که ایجاد می شود، صورت می گیرد. در تربیت نسل منتظران ظهور، فضاسازی بسیار مؤثر است و یکی از فاکتورهای مهم در فضاسازی نیز آن است که وجود حضرت را جدی بگیریم و یاد امام عصر(علیه السلام) را به عنوان یک وظیفه ی مهم در ذهن کودک القاء نماییم. هم چنین برای افزایش میزان محبت فرزند به اهل بیت(علیهم السلام) می توانیم از راهکارهای ذیل بهره جوییم.
-نصب تابلوی افضل اذکار یعنی(بسم الله الرّحمن الرّحیم) در قسمت ورودی منزل، تابلوی ذکر شریف صلوات بر محمّد و آل محمّد(صلی الله علیه و آله) هم چنین تابلوهایی از سخنان معصومین(علیهم السلام)، اشعاری در مدح امام زمان(علیه السلام)، تابلوی طراحی شده با موضوعات مهدویت.
-استفاده از ساعت دیواری که در آن به نحوی از امام زمان(علیه السلام) یاد شده باشد.
– استفاده از زنگ هایی که آهنگ آن، یا مهدی، یاعلی، و… باشد.
– پخش اذان و اقامه در خانه و خواندن نماز اول وقت.
– نصب صندوق صدقات در خانه و صدقه دادن برای سلامتی و فرج امام زمان(علیه السلام) در هر روز.
– تهیه یک کتابخانه خانگی از کتاب هایی که در مورد ائمه اطهار(علیهم السلام) مخصوصاً امام زمان(علیه السلام) نوشته شده است.
– شروع غذا با یاد و نام خدا و یا امام زمان(علیه السلام) و دعای فرج و پایان غذا با حمد و سپاس الهی.
– برگزاری جشن های خانگی، فامیلی، محله ای، مدرسه ای به مناسبت ولادت ائمه اطهار(علیهم السلام) اهدای کتاب، نوار، سی دی مرتبط با اهل بیت (علیهم السلام) و استفاده از نورپردازی های مناسب در خانه با رنگ های سبز یا آبی و ایجاد فضای معنوی و عبادی و عیدی دادن به فرزندان در این ایام، مخصوصاً عید غدیر.
– تشویق کودکان به حفظ اشعار و دعاهای مربوط به ائمه(علیهم السلام) مخصوصا امام زمان(علیه السلام) و معرفی نمادها و سمبل هایی که یاد آور ائمه(علیهم السلام) است.
– تشویق کودکان به نوشتن مقاله، کتاب، طرح و نقاشی یا خلق یک پدیده ی هنری و یا سرودن شعر در مورد ائمه اطهار(علیهم السلام).
– احترام گذاشتن به سادات و ذرّیه ی پیامبر اکرم(صلی الله علیه وآله) و آموزش دادن این امر به فرزندان.
– تهیه مهر تربت امام حسین(علیه السلام) برای نماز فرزندان و آموزش تسبیحات حضرت فاطمه(سلام الله علیها).
– استفاده از آلبوم، برچسب ها، دفتر مشق و خط کش، جاکلیدی و پوستر های مربوط به ائمه(علیهم السلام) مخصوصاً امام زمان(علیه السلام).
– آموزش نحوه پرداختن خمس و انجام حسابرسی سالانه به فرزندان جهت احقاق حق اهل بیت(علیهم السلام).[۱]
– شرکت در مجالس عزاداری و محزون شدن برای ائمه(علیهم السلام).
حزنی که انسان را متوجه خدا، آخرت و مسؤولیت های شرعی و اجتماعی اش کند، حزن پسندیده است. حزن از کوتاهی انجام تکالیف و حزن از انجام گناه. انسان عاقلی که مرتکب گناهی شده اگر متوجه شود که این عمل موجب شده که سعادت آخرت را از دست بدهد در حالی که می توانست با انجام دادن کار نیکی سعادت دنیا و آخرت را کسب کند، محزون می شود.این گونه حزن ها به حدی برسد که انسان را از کار و زندگی بازدارد و باعث شود که فرد تکالیف شرعی خود را انجام ندهد، هیچ فایده ای ندارد. غم غصه ای که موجب شود انسان در زندگی نتواند درس بخواند، عبادت کند، به اجتماع خدمت کند و سایر فعالیت های مطلوب دین را انجام دهد، چه فایده ای دارد. بنابراین هم تا اندازه ای می تواند مطلوب باشد و آن زمانی است که انسان را وادار به جبران گذشته نماید و تکالیف و کارهای خیری که باعث سعادت آخرت او می شوند انجام دهد.
یکی از جاهایی که باید محزون بود، حزن در مجالس و ایام شهادت اهل بیت(علیهم السلام) است. حتی ائمه(علیهم السلام) ما را به محزون بودن در مصیبت هایشان فرا می خوانند.
امام صادق(علیه السلام) فرمود:«اذا أصبحتَ بِمُصیبهِ فاذکر مُصابُک برسول الله(صلی الله علیه وآله) فإنّ النّاسَ کم یُصابوا بِمثلهِ أبداً»، «زمانی که مصیبتی برای تو پیش آمد، مصیبت پیامبر(صلی الله علیه وآله) را به یاد آور زیرا مردم به مصیبتی مانند آن ها مبتلا نشده اند.»[۲]
همان طور که دوام شادی و لذت ها، روح بی تفاوتی در انسان ایجاد می کند و انسان طعم شیرین آن را احساس نمی کند، مانند نعمت سلامتی و … ممکن است راز این تحمّل ها فرورفتن روح از تأثیر عوامل غم و شادی باشد که قطعاً چنین روحی، به رشد و تکامل نیازمند است، این رشد به صورت محدود در مرتاض های هندی دیده می شود که با ریاضت ها و تمرین های بسیار می توانند ضریب تحمل روحی خود را بالا ببرند.
اما آن چه به صورت مشروع و وسیع مطرح است، انبیاء و اولیاء و مؤمنان هستند که با ارتباط مستمر و دائم با خداوند، می توانند از آن چنان توان روحی برخوردار باشند که غم ها و غصه های فراوان، کوچکترین خللی در اراده و توان آن ها وارد نسازد. تلخی را زیبا ببینند، همچون حضرت ایوب(علیه السلام)، پیامبر اسلام(صلی الله علیه و آله)، حضرت علی(علیه السلام) و زن هایی همچون زینب کبری(سلام الله علیها) که مظهر مقاومت، صبر و بردباری بودند.
امام رضا(علیه السلام) در باب محزون بودن در حزن ائمه(علیهم السلام) می فرمایند:«إن سرّک أن تکونَ مکانا فی الدرجه العلی فَأحزن لَِحزننا و أخرج لِفرحنا.»، «اگر دوست داری در درجات عالی بهشت با ما باشی، محزون باش به حزن ما و شاد باش به شادی ما.»[۳]
ورود کودک به چنین مجالسی، خود نوعی آموزش غیر مستقیم به وی می باشد تا او هم درک کند که در مجالس عزاداری باید محزون بود، لباس سیاه بر تن کرد و برای اهل بیت(علیهم السلام) گریه کرد.هیچ پدر و مادری به کودک نمی گوید که باید گریه کنی بلکه او به طور غیر مستقیم می فهمد که باید برای آن بزرگواران گریه کرد که چون انسان های بزرگوار و دوست داشتنی بودند. وی شاید در زمان کودکی این امور را به صورت تقلیدی انجام دهد ولی وقتی به مرور زمان بزرگ تر شد خودش درک می کند که اهل بیت(علیهم السلام) شایستگی این را دارند که به یاد آنان باید محزون و غمگین بود.
یکی دیگر از غم های معنوی و مقدس، غم فراق و دوری از امام زمان(علیه السلام) است که در بسیاری از دعاها همچون: دعای ندبه، دعای فرج و زیارت آل یاسین آمده است و جزء وظایف مسلمانان حضرت در زمان غیبت است، چنین غمی می تواند در انسان تحول ایجاد کند، زیرا کسی که در فراق و دوری حضرت محزون است، همواره به یاد آن حضرت است و خود را برای ظهورش آماده می سازد و فکر و ذکرش در مسیر آن عزیز غایب از نظر است، چنین شخصی نمی تواند در مسیر فساد گام بردارد.[۴]
در یکی از فرازهای دعای عهد درباره غم فراق و دوری از امام زمان(علیه السلام) چنین آمده است: «اللهمّ أکشف هذِه الغُمه عن هذِه الأمّه بحضورهِ و عجّل لَنا ُظهُوره.»، «خداوندا! برطرف ساز این غم و گرفتگی را با حضور حضرت و تعجیل فرما از برای ما ظهور آن حضرت را.»[۵]
پس نباید کودک را از این حزن بی بهره ساخت. متأسفانه بعضی از پدرو مادر ها از آموزش این امور به کودکان خود غافلند، در صورتی که وظیفه تمام شیعیان است که با این امور از کودکی آشنا شوند.
.مهدی، نیلی پور، شهاب [۱]
.نوری، مستدرک الوسائل، ج۱، ص۱۱۱[۲]
محمدباقر، مجلسی، بحارالانوار، ج۴۴، ص۲۶۸٫[۳]
.محمود، اکبری، غم و شادی در سیره معصومین(علیهم السلام)، قم، صفحه نگاره، ۱۳۸۰، ص۲۰۵[۴]
.مفاتیح الجنان، ص۹۲۹[۵]
سلام بسیجی خوبید عالی بود.