منظور از «لقاء اللّه» چیست؟
در آیات متعددی از قرآن مجید که اشاره به قیامت و رستاخیز می کند تعبیر به «لقاء الله» یا «لقاء ربّ» آمده است.
این تعبیر بسیار پرمعنی و عمیق است، هرچند جمعی از مفسّران، بسیار ساده از کنار آن گذشته اند: گاه گفته اند منظور از «لقاء الله» ملاقات فرشتگان خدا در قیامت است. گاه گفته اند منظور ملاقات حساب و جزاء و ثواب او است و گاه گفته اند به معنی ملاقات حکم و فرمان او است و به این ترتیب هر کدام کلمه ای را در تقدیر گرفته اند، در حالی که می دانیم تقدیر برخلاف اصل است و تا دلیلی بر آن نباشد باید از آن پرهیز کرد .
بدون شک منظور ملاقات حسی پروردگار نیست، چرا که ملاقات حسی تنها در مورد اجسام است که دارای مکان و زمان و رنگ و کیفیات دیگرند، به طوری که می توان آنها را با چشم ظاهر دید .بلکه منظور یک شهود باطنی و دیدار و ملاقات روحانی و معنوی با خدا است، زیرا در قیامت حجاب ها کنار می رود و آثار خداوند چنان در عرصه محشر و تمام صحنه ها و مواقف قیامت ظاهر و آشکار می گردد که همه کس حتی کافران خدا را با چشم دل می بینند. مرحوم علامه طباطبائی در تفسیر المیزان چنین می گوید: «بندگان خدا در شرائطی قرار می گیرند که حجابی میان آنها و پروردگارشان نیست، زیرا طبیعت روز قیامت ظهور و بروز حقایق است، همانگونه که در آیه ۲۵ سوره نور آمده: «وَیَعْلَمُونَ اَنَّ الله هُوَ الْحَقُّ الْمُبیْنُ؛ در آن روز می دانند که خداوند حق آشکار است».
در حدیث مشروحی می خوانیم مردی خدمت امام امیر مؤمنان علی (ع) آمد و عرض کرد: من درباره قرآن مجید به شک افتاده ام! امام فرمود: چرا؟ عرض کرد: در آیات بسیاری می بینیم که قرآن سخن از ملاقات پروردگار در قیامت می گوید و از سوی دیگری می فرماید: «لاتُدْرِکُهُ الاْبْصارُ وَهُوَ یُدْرِکُ الاَبْصارَ؛ چشم ها او را درک نمی کند و او چشم ها را درک می کند» این آیات چگونه باهم سازگار است؟
حضرت علی (ع) فرمودند: اَللِّقاءُ هُنا لَیْسَ بِالرُّؤْیَهِ، وَالِّلقاءُ هُوَ الْبَعْثُ فَافْهَمْ جَمیعَ ما فی کِتابِ الله مِنْ لِقائِهِ فَانَّهُ یَعْنی بِذلِکَ الْبَعْثَ؛ لقاء به معنی مشاهده با چشم نیست، بلکه لقاء همان رستاخیز و برانگیخته شدن مردگان است، پس معنی تمام آنچه در قرآن تعبیر به لقاءالله شده است درک کن که همه به معنی بعث است.
در حقیقت امیرمؤمنان علی(ع) مسأله لقاء الله را به چیزی تفسیر می کنند که شهود پروردگار از لوازم آن است، بر این اساس روز رستاخیز روز برطرف شدن حجاب ها و کنار رفتن پرده ها و ظهور آیات حق و تجلی خداوند بر قلوب است و از این تعبیر امام علی (ع) هر کس به فراخور حال خود مطلب را در سطوح مختلف درک می کند و بی شک شهود باطنی اولیاء الله در قیامت با افراد عادی بسیار متفاوت و مختلف است.
فخر رازی در تفسیر خود بیان جالبی دارد، او می گوید: «انسان در این دنیا به خاطر غرق شدن در امور مادی و تلاش برای معاش غالباً از خدا غافل می شود ولی در قیامت که همه این شواغل فکری برطرف می گردد انسان با تمام وجودش متوجه پروردگار عالم می شود و این است معنی لقاءالله».
این حالت ممکن است بر اثر پاکی و تقوا و عبادت و تهذیب نفس در این دنیا برای گروهی پیدا شود، چنان که در نهج البلاغه می خوانیم: یکی از دوستان دانشمند علی (ع) به نام «ذعلب یمانی» از امام پرسید: هَل رَأیت رَبک؛ آیا خدای خود را دیده ای؟ امام علی (ع) فرمود: اری آیا خدایی را که نبینم پرستش کنم؟ و هنگامی که او توضیح بیشتر خواست امام اضافه کردند: چشمهای ظاهر هرگز او را مشاهده نکنند، بلکه قلبها به وسیله نور ایمان او را درک می نمایند».
منابع:
۱-علامه طباطبایی، تفسیر المیزان، ج ۱۵: ۱۰۳؛ ج ۱۰: ۶۹٫
۲-شیخ صدوق، توحید: ۲۶۷٫
۳ـمکارم شیرازی، تفسیر پیام قرآن، ج ۵: ۴۴٫
۴ـمکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ج ۱: ۲۱۷٫
۵-مکارم شیرازی، یکصد و هشتاد پرسش: ۴۲-۴۳٫
قدس آنلاین
سلام
جالب بود.
احسنت!
این برای من هم همیشه سوال بوده.
البته تفاسیری که در دست داریم استنباط مفسران گرامیه و تا حدودی میشه از اون ها پیام های آیات الهی رو درک کرد ولی همون طور که میدونیم تفسیر اصلی آیات زمانی به دست ما میرسه که ان شاالله حضرت قائم(عج )ظهور کنند.
اون وقته که ما به معانی عمیق کلمه به کلمه آیات سرشار از معرفت الهی پی میبریم ان شالله.
اللهم عجل لولیک الفرج.
التماس دعا
یا علی
سلام ودرود بر شما برداشت جالبی داشتید:
آیات قران دو دسته اند: مِنْهُ آیاتٌ مُحْکَماتٌ هُنَّ أُمُّ الْکِتابِ وَ أُخَرُ مُتَشابِهاتٌ سوره بقره
۱-محکمات ۲ – متشابهات
مراد از آیات محکم، آیاتی است که در معنی آنها یک نوع صراحت و اتقانی وجود دارد که خواننده بدون تردید و اشتباه به معنای آنها پی می برد مثل همین آیه که می فرماید: آیات قرآن بر دو دسته محکم و متشابه هستند، که آیه دلالتی صریح بر معنی خود دارد. و هر کسی که آیه را بخواند و با لغت عربی آشنا باشد بدون تردید معنی آنرا متوجه می شود. اما آیات متشابه، آیاتی هستند که مقصود از آن برای شنونده روشن نیست. و چنان نیست که شنونده به محض شنیدن، معنی آنرا درک کند. بلکه در این که منظور چیست؟، تردید دارد و تردیدش وقتی برطرف می شود که به آیات محکم رجوع نموده و به کمک آنها معنای آیات متشابه را مشخص کند، و در نتیجه همان آیات متشابه نیز محکم می شوند. پس آیات محکم خود بخود محکم هستند و آیات متشابه، بوسیله آیات محکم، محکم می شود.
البته این امر ارجای متشابهات به محکمات کار هر کسی نیست…مفسران بهتر متوجه می شوند تا بنده.نیاز به علوم خاص وبینش قوی دارد.ونوع برداشت نیز در بعضی از موارد متفاوت است.
پیامبر صلى اللَّه علیه و آله فرمود : «قرآن ظاهر و باطنى دارد ، و باطن آن هم باطنى دارد ، تا هفت باطن» . و «هفتاد باطن» و «هفتصد باطن» و «هفتاد هزار باطن» و جز اینها روایت شده است.
کار هر کس نیست که بخواهد به عمق قران برود….هرکس به اندازه ی علم ودرک خودش از قران برداشت می کند ودر مشکلات باید به تفاسیر رجوع کرد.
همیشه در پناه حق باشید .
اللهم نور قلوبنا بالقران.
یاحق//
سلام مجدد
تشکر به خاطر پاسخ کاملتون.
بله همین طوره.
ولی من چند سال در مسابقات تفسیر قرآن کریم شرکت می کردم و تفاسیر برخی از سوره های قرآن رو مطالعه کردم.
در همون سوره ها میدیدم که در مورد یک کلمه از یک آیه در تفاسیر مختلف تعبیر های مختلفی هم به کار برده شده بود.
فرضا آقای مکارم یک تعبیر داشتند،آقای بهرام پور تعبیر دیگه و هم چنین آقای قرائتی تعبیری متفاوت؛هر چند در عین حال ممکن بود در مورد اصل قضیه تعبیر های مشترک داشته و این تعبیر های گوناگون مربوط به مفاهیم جانبی برداشت شده از یک کلمه باشند.ولی به هر حال اختلاف وجود داره.
حتی علمای شیعه و سنی هم ممکنه در مورد آیات مختلف تفاسیر کاملا متفاوت رو بیان کنند.
پس به خاطر همین عرض می کنم که تفسیر اصلی آیات تا زمان ظهور حضرت قائم(عج ) پنهان می مونند.
هر چند که ما تا حد کمی به معانی عمیق آیات پی می بریم و اون هم با کمک کتب تفسیر متعدد و بیشتر با کمک روایاتی که بعضا در مورد آیات مختلف ذکر شده.
موفق باشید
یا علی
سلام ودرود برشما:
بله حق با شماست.
تفسیر اصلی قرآن وشأن نزول آیات را به صورت کامل وبدون نقص نزد حضرت ولی عصر عج محفوظ هستند وإن شاء الله هر چه زودتر ظهور کرده وجهان وهستی را از ظلمات به نور هدایت کنند.
در روایت است علم ۲۷ باب دارد وتا زمان ظهور فقط ۲ باب آن آشکار می شود وبعد از ظهور همه ۲۵ باب دیگر اشکار می شود فکر کنید این همه تکنولوژی فقط ۲ باب از عالم هستند وبعد از ظهور چی میشه خدا می داند.
التماس دعا جهت تعجیل در ظهور حضرت.
یاحق//