داستان ثعلبه:
قرآن کریم می فرماید: «وَ مِنهُْم مَّنْ عَاهَدَ اللَّهَ لَئنِْ ءَاتَئنَا مِن فَضْلِهِ لَنَصَّدَّقَنَّ وَ لَنَکُونَنَّ مِنَ الصَّالِحِینَ . فَلَمَّا ءَاتَئهُم مِّن فَضْلِهِ بخَِلُواْ بِهِ وَ تَوَلَّواْ وَّ هُم مُّعْرِضُونَ»، «بعضی از آن ها عهد بستند که اگر از کَرم خویش به ما عطا کند، قطعاً صدقه خواهیم داد و بی تردید از صالحان خواهیم شد.اما هنگامی که از فضل خویش به آنان بخشیدیم بدان بخل ورزیدند و با اعراض روی برتافتند.»
این آیات درباره ثعلبه بن حاطب که یکی از انصار بود نازل شده است.
او مرد فقیری بود و مرتّب به مسجد پیامبر(صلی الله علیه و آله) می آمد اسرار داشت که پیامبر(صلی الله علیه و آله) دعا کند که خداوند مال فراوانی به او بدهد، رسول خدا (صلی الله علیه و آله) فرمود: ای ثعلبه مال اندکی که از عهده¬ی شکر آن برآیی بهتر است از مال فراوانی که نتوانی شکرش را بجای آوری، آیا بهتر نیست که تو به پیامبر خدا(صلی الله علیه و آله) تأسی جویی و به زندگی ساده ای بسازی مگر خداوند نفرموده:(لَکم فی رسول الله أسوهُ حسنهُ) پس چرا چنین تقاضایی میکنی؟ با این که من با آن خدایی که جانم به دست قدرت اوست اگر بخواهم این کوه ها برایم طلا و نقره شود، می شود ولکن نمی خواهم. بعد از چند روز دیگر آمد و عرض کرد یا رسول الله(صلی الله علیه و آله) از خدا بخواه مرا مال دنیایی روزی بفرماید، و به آن خدایی که تو را به حق مبعوث فرمود، اگر به من روزی کند، من حق همه¬ی صاحبان حق را می پردازم، حضرت عرض کرد، با الها! ثعلبه را مالی روزی فرما، ثعلبه گوسفندی خرید، و زاد و ولد بسیار شد، به حدی که مدینه برای چرای آن به تنگ آمده بود مجبور شد گوسفندان خود را بیرون برده در بیابانی از بیابان¬های مدینه جای دهد، و بچراند، و هم چنان رو به زیادت می رفت و او از مدینه دور میشد و به همین جهت از نماز جمعه و جماعت باز می ماند، رسول خدا(صلی الله علیه و آله) کارشناسی فرستاد تا گوسفندانش را شمرده، زکاتش را بگیرد، ثعلبه زیر بار نرفت و گفت: زکات در حقیقت همان باج دادن است، رسول خدا(صلی الله علیه و آله) فرمود: وای بر ثعلبه، چیزی نگذشت که آیات نازل شد.
