فایده‌های استعمال نمک قبل و بعد از غذا

امام علی(علیه السلام) می‌فرمایند:

غذای خود را با نمک آغاز کنید. اگر مردم آنچه را در نمک هست می‏‌دانستند، آن را بر تریاقِ تجربه‏ شده برمی‏‌گزیدند، هر کس غذای خود را با نمک آغاز کند، ۷۰ درد و نیز دیگر دردهایی که فقط خداوند از آنها آگاه است، از او می‏‌رود.

بسیاری از آداب و بایدها و نبایدهای دینی ما گذشته از حلال و حرام و مستحب و مکروه بودن، دارای فایده‌ها و یا آسیب‌هایی از نظر علمی می‌باشند.
در اسلام،دستورات زیادی در مورد خوردن نمک،به عنوان یک پیش غذا،وارد شده و به فلسفه وفواید آن نیز اشاره شده است.

خوردن نمک قبل از غذا در روایات

امام صادق(ع) نیز فرموده‌اند:«رسول خدا(ص) به علی(ع) فرمود:ای علی،غذا را با نمک آغاز کن وبا آن به پایان رسان که هر کس چنین کند،از ۷۲ نوع از انواع بلا در امان است که از آن جمله جنون و جذام و پیسی می‌باشد.

و همچنین از ایشان روایت شده است:
«هر کس در اول و آخر غذا نمک بخورد، لکه های سیاه و سفید صورتش برطرف خواهد شد».در روایتی از پیامبر(ص) دردهای گلو،دندانها و دردهای شکم از جمله بیماری‌هایی دانسته شده‌اند که خوردن نمک از بروز آن جلوگیری می‌کند. شستن دست وشروع کردن با نمک ازجمله آداب ظاهری است و اما آداب عرفانی غذا خوردن عبارتند از: سپاسگزاری از ولی نعمت حقیقی که خداوند متعال است و دعا کردن برای برکت یافتن روزی.

امام کاظم(علیه السلام): “سفره‏‌ای که در آن نمک نباشد، بی‏‌برکت است. آغاز کردن غذا با نمک، برای تن‏درستی، بهتر است.

نمک از دیدگاه طب سنتی

خوردن کمی نمک پیش از غذا از دستورات پیامبر گرامی اسلام است. اما دلیل این توصیه از دیدگاه طب سنتی :

نمک در طب سنتی دارای مزاجی گرم و خشک است که می تواند رطوبت و سرمای معده را از بین ببرد .از آنجا که مزاج سرد و تر مزاجی است که به همراه خود سستی و کم تحرکی را به دنبال دارد بنابراین هر چه معده به سمت سردی و رطوبت برود، تنبل تر شده و در هضم غذا و نیز ارسال احساس سیری کندتر عمل می کند .در نتیجه بعد از خوردن غذا احساس سنگینی و گاهی نفخ شدید در فرد عارض می شود که این نتیجه هضم ناقص و کند غذا توسط معده به وجود می آید.

خوردن کمی نمک پیش از صرف غذا باعث می شود معده قبل از غذا گرم و فعال شده و نیز رطوبت و سنگینی آن از بین برود و آماده هضم کامل غذا شود که این امر از ترش کردن و احساس سوزش سر دل بعد از خوردن غذا جلوگیری کرده و فرد را در حفظ سلامت و بهداشت معده یاری می کند.

فواید وآثار نمک از نظر علمی نیز ثابت شده است.

نمک از دریچه علم

نمک به دلیل داشتن «اسید» بهترین داروی ضد عفونی کننده است؛ چرا که هیچ نوع میکروبی نمی‌تواند در نمک رشد و نمو یا زندگی کند.
«دکتر تومانیانس» در کتاب خود به نام «Hygienic ruler in Islam» فایده‌های استعمال نمک را در پیش از غذا این گونه بر می‌شمارد:
۱٫بنابر یافته‌های علوم پزشکی،دهان محل تجمع انواع میکروبها می‌باشد که در اثر استعمال نمک در پیش از غذا، آنها بر طرف می‌گردند.
۲٫آب دهان (بزاق) از چشمه‌هایی به نام غدد بزاقی جاری می‌باشند که هرچه با غذا مخلوط شوند،غذا زودتر از گلو پایین می‌رود و زودتر هضم می‌شود. ورود نمک در دهان، غده‌های اطراف دهان را تحریک و به ترشح آنها سرعت می‌بخشد. از این رو،غذا را زودتر هضم و برای فرو بردن حاضر می‌سازد.
۳٫زمانی که نمک وارد معده خالی از غذا می‌گردد، غده معده را تحریک می‌کند و ترشحات زیادتری به وجود می‌آورد. پس «اسفیورت» نمک سبب زود فرو بردن و زود هضم شدن غذا می‌گردد.
۴٫از آنجا که نمک پیش از غذا تحریک کننده غده‌های هاضمه است، در اثر تحریک آنها، انسان میل به غذا خوردن می‌یابد، بنابراین، نمک سبب زیاد شدن اشتها می‌گردد.
۵٫چنانچه مواد شیمیایی، بیش از اندازه معمول در معده ترشح شود، موجب سوء هاضمه می‌گردد و نمک پیش از غذا،به دلیل دارا بودن اثر اسیدی،آن را خنثی و بی‌اثر می نماید و سوء هاضمه را برطرف می کند.
۶٫در بدن و خون و ساختمان جسم مقدار معینی نمک وجود دارد که اگر این مقدار کاهش یابد،موجب امراض مختلفی در اعضاء بدن می‌گردد، اما وقتی نمک پیش از غذا وارد معده گردد،مقدار مورد نیاز را برای کمبود خود نگه می‌دارد و در حقیقت، مقدار از دست رفته را جبران می‌سازد.
۷٫بدن انسان به منظور برطرف کردن نمک، به آب نیاز دارد و استعمال نمک، بیش از غذا،آدمی را به نوشیدن آب مجبور می سازد و این، خود، سبب افزایش«ادرار» و شستشوی کلیه و مثانه می‌شود.
۸٫در اثر نمک خوردن،مقداری از آب بدن از روزنه‌های پوست بیرون می‌اید و به این ترتیب، سوارخ‌های تنفسی پوستی،پاک و پاکیزه می‌گردند.
۹٫خوردن نمک در بعد از صرف غذا نیز، غدد بزاقی را تحریک می‌سازد و باعث زیاد شدن آب دهان می گردد.بنابراین،انسان ناگزیر به فرو بردن یا بیرون کردن آن از دهان می‌شود که در هر دو صورت،چربی یا غذای باقی مانده در دهان و بین دندان به همراه آب دهان برطرف می‌شود.
۱۰٫اگر آدمی غذایی بخورد که نمک آن کم باشد و یا در معده ترشحات مواد نمکی نباشد،غذا دیرتر هضم می‌شود و این،سبب بروز سوء هاضمه می شود.خوردن نمک، پیش از غذا،این آسیب را برطرف می‌سازد.

بدیهی است که این فوائد، برای استعمال مقدار مناسب نمک می‌باشد، و اگر در مصرف نمک افراط و تفریط شود باعث تحریک قلب و امراض گوناگون نیز خواهد گردید.
در ضمن فواید نمک برای انسان‌های سالم و متعادل و به صورت غالبی است، ولی برای افراد بیمار، یا گاهی برای افرادی خاص، ممکن است برخی داروها نیز ضرر داشته باشد که پزشکان مشخص می‌کنند.