دولت اسلامی عراق و شام:
(به عربی: الدوله الاسلامیه فی العراق والشام) با نام اختصاری داعش که در حال حاضر خود را دولت اسلامی (به عربی: الدوله الاسلامیه) نامیدهاست،یک سازمان شورشی جهادی است که بخشهای بزرگی از شمال عراق و شرق سوریه را در تصرف خود دارد. این گروه به رهبری ابوبکر البغدادی از مجاهدین سلفی جداشده از شبکهٔ القاعده تأسیس شده و با دولتهای عراق و سوریه و دیگر گروههای شورشی مخالف دولت سوریه وارد جنگ شدهاست. داعش یکی از رادیکالترین گروههای اسلامگرا در خاورمیانه است. آنها علاوه بر عراق و سوریه بخشهایی از لیبی و نیجریه را نیز در کنترل خود دارند و گروههای همپیمان آن در نقاط دیگر دنیا مثل افغانستان و آسیای جنوب شرقی نیز فعال هستند.
ریشه داعش به جماعت توحید و جهاد میرسد که در سال ۱۹۹۹ به رهبری ابومصعب الزرقاوی تأسیس شد و در سال ۲۰۰۴ به شبکه القاعده پیوست و پس از آن به القاعده عراق معروف شد. این گروه که وارد جنگ با دولت عراق و نیروهای آمریکایی مستقر در عراق شده بود در سال ۲۰۰۶ با چندین گروه اسلامگرای دیگر ائتلاف کرده و «مجلس شورای مجاهدین» را تشکیل داد که یک قدرت مهم در استان انبار وسیعترین استان عراق محسوب میشد. در ۱۳ اکتبر همین سال مجلس شورا به همراه چند گروه شورشی دیگر «دولت اسلامی عراق» را تشکیل داد. ابوایوب المصری و ابوعمر بغدادی دو رهبر اصلی دولت اسلامی عراق بودند که در ۱۸ آوریل ۲۰۱۰ در عملیات ارتش آمریکا کشته شدند و ابوبکر بغدادی جایگزین آنها شد.
با آغاز جنگ داخلی سوریه نیروهای دولت اسلامی وارد سوریه نیز شدند و در ۸ آوریل ۲۰۱۳ نام «دولت اسلامی عراق و شام» را بر خود نهادند و از آن پس با نام مخفف داعش معروف شدند. آنها به سرعت بخشهایی از شمال شرقی سوریه را تصرف کرده و شهر رقه را به عنوان پایتخت خود انتخاب کردند. سپس همزمان با اقدام نظامی در سوریه به عراق حمله کرده و موفق شدند رمادی و فلوجه مهمترین شهرهای استان انبار در عراق را به قلمرو خود اضافه کند. در ژوئن ۲۰۱۴ مهمترین موفقیت داعش با تصرف موصل ـ دومین شهر بزرگ عراق ـ به دست آمد. آنها در ماههای بعد نیز پیشرویهای زیادی داشته و تا خرداد ۱۳۹۴ حدود نیمی از خاک سوریه و بخشهای شمال غربی عراق را در تصرف خود دارند. داعش در این دوره بخشهایی از متصرفات خود را نیز از دست داده و از جمله شهر مهم تکریت را در فروردین ۱۳۹۴ به ارتش عراق و نیروی شبهنظامی حشد شعبی که برای جنگ با این گروه تشکیل شده، واگذار کرد.
این گروه پس از گسترش متصرفات خود در ۲۹ ژوئن ۲۰۱۴ اعلام کرد که از این پس نام آن «دولت اسلامی» است و یک خلافت جهانی را تشکیل داده و ابوبکر بغدادی رهبر گروه را نیز به عنوان خلیفه معرفی کرد و فعالیتهای حکومتی خود را گسترش داد (از جملهٔ این اقدامها چاپ اسکناس با واحد دینار داعش و گذرنامه، درست کردن پلیس، صدور نفت، راهاندازی شبکهٔ تلویزیون، برگزاری گشتهای گردشگری است). هرچند ریشه داعش به گروههای مرتبط با شبکه القاعده میرسد اما با جبههٔ نصرت شاخه رسمی القاعده در سوریه وارد جنگ شدهاست و القاعده بارها نسبت داعش به خود را رد کردهاست.شکاف بین القاعده و داعش به سال ۲۰۱۳ میلادی برمیگردد. الظواهری در این سال بعد از اینکه گروه داعش به بدرفتاری با شهروندان سوری و شورشیان رقیب متهم شد از این گروه خواست، فعالیتهای خود را روشن سازد. ایمن الظواهری در گفتوگویی اتهامها در مورد این که بشار اسد، رئیس جمهور سوریه ممکن است برای ایجاد آشوب به داخل گروههای جهادی نفوذ کرده باشد را رد کرد و گفت: «اگر من دستور بدهم با برادران مجاهدت بجنگ، از من اطاعت نکن. اگر من دستور بدهم که خود را میان برادران مجاهدت منفجر کن از من پیروی نکن.»
باورها و اندیشهها
داعش در واقع ادامه تشکیلاتی یک گروه از سلفیهای جهادی در عراق به رهبری ابومصعب زرقاوی میباشد. گروه زرقاوی جزو القاعده بود و سال ۲۰۰۶ در عراق کشته شد. او در اعلامیههای خود همواره به فتواهای ابن تیمیه استناد میکرد. بغدادی نیز خود را پیرو ابن تیمیه میداند. ابن تیمیه پدر معنوی همه گروهای جهادی است. افکار او روشن و صریح است. او با مرجعیت عقل بکلی مخالف است مگر اینکه در راستای تأیید نقل و احادیث باشد. او هرگونه تعامل با کفار و مشرکین را حرام میداند. او از جمله تفکرات اسلامی شیعیان را نیز مردود و آنها را کافر میداند. گروههای جهادی برپایی حکومت دینی و اجرای شریعت اسلامی را وظیفه شرعی خود میدانند. داعش بخاطر تفسیر و قرائت خشن وهابیت از اسلام و خشونت وحشیانهاش برضد شیعه و مسیحیان معروف است و بهقدری تندرو و سختگیر است که با دیگر گروههای اسلامگرای سلفی ازجمله جبهه النصره شاخه رسمی القاعده در سوریه نیز درگیر جنگ شده. اولین بار در فوریه ۲۰۱۴ بود که ایمن الظواهری، رهبر القاعده بهطور رسمی هر گونه انتساب این گروه به القاعده را رد کرد.
به گفته عبدالوهاب فراتی مهمترین دلیل گرایش جوانان مسلمان عرب و غیر عرب به داعش به جذابیتهای ایدئولوژی آنها بر میگردد. ایدئولوژی گروه داعش بسیط و ساده است؛ آنها خود را گرفتار گفتگوهای تئوریک نمیکنند. این ایدئولوژی به شدت رادیکال است و محافظهکار نیست و سومین ویژگی این ایدئولوژی عملگرایی است. داعش یک و نیم میلیارد مسلمان را در جهان مرتد میداند.
موعودگرایی
یکی از باورهای اساسی این گروه اعتقاد به ظهور قریبالوقوع مهدی موعود و فرارسیدن آخرت است و تقریباً تمام تصمیمات مهم و قوانین دولت اسلامی، مطالبی که در بیانیهها و اعلامیههای خود و بر روی تابلوها، گواهینامهها، سکهها و نوشتافزار درج میکنند از پیشگوییهای آخرالزمانی آنها پیروی میکند. ریشه این نگاه به نیروهای بنیانگذار القاعده عراق برمیگردد که در جلسات خصوصی خود مرتب از مشاهده علائم برپایی قیامت صحبت میکردند. به گفته ویل مککانتس محقق موسسسه بروکلین که کتابی در مورد فرجامگرایی داعشیها نوشته است، یکی از اسلامگراهای برجسته عراق در سال ۲۰۰۸ به بن لادن هشدار داده بود که رهبری القاعده در عراق به دست افرادی افتاده که «مرتب در مورد مهدی صحبت میکنند و تصمیمات استراتژیک خود را بر همین اساس اتخاذ میکنند» به طوریکه القاعده در نامهای به آنها گفته بود که این بحثها را تمام کنند.
اهمیت عجیبی که داعش برای شهر دابق قائل است به همین موضوع برمیگردد. دابق روستای بزرگی در شمال حلب است که وقتی نیروهای دولت اسلامی در سال ۲۰۱۴ آن را با هزینه سنگینی به تصرف خود آوردند به طرز جنونآمیزی شادمان بودند و جشن میگرفتند. در حالیکه دابق در یک منطقه دشتی بدون هیچ اهمیت استراتژیک واقع شدهاست. داعش حتی نشریه رسمی خود را «دابق» نامگذاری کرده تا اهمیت این موضوع را آشکار کند. ارتباط دابق با آخرالزمان به حدیثی بازمیگردد که در صحیح مسلم نقل شده که آخرالزمان وقتی فرا میرسد که جنگی میان سپاه اسلام و سپاه رومیان در دابق به وقوع میپیوندد و مسلمین با وجود تلفات زیاد به پیروزی میرسند. کلمه روم به امپراتوری روم شرقی اشاره دارد که اکنون وجود خارجی ندارد و نیروهای دولت اسلامی معتقدند منظور از آن سپاه کفار است و در حال حاضر با آمریکا قابل تطبیق است.
بر اساس روایات آخرالزمانی مورد قبول داعش؛ پس از آن دجال از خراسان ظهور میکند و تعداد زیادی از مسلمانان را میکشد به طوریکه فقط ۵ هزار نفر از آنها باقی مانده و در بیتالمقدس محاصره میشوند. درست در زمانی که دجال آماده میشود تا کار آنها را یکسره کند. مسیح به زمین بازمیگردد و دجال را از پا درآورده و سپاه مسلمین را به پیروزی میرساند.
یکی از احادیث دیگری که از پیامبر در مورد فرارسیدن قیامت نقل شده اینست که زمانی فرا میرسد که مردم مدتهاست دیگر در مورد آن صحبت نمیکنند. از نظر داعشیها اکنون همین شرایط وجود دارد و در هیچ مسجدی واعظان از این موضوع صحبت نمیکنند.
به همین دلیل است که جنگجویان داعشی همواره وعده «فتح روم» را میدهند و تمام شمارههای دابق با نقل قولی از ابومصعب الزرقاوی آغاز میشود که در آن از میان بردن سپاه صلیبیون در دابق وعده داده میشود. در شماره ۷ دابق مقالهای با عنوان «انقراض محدوده خاکستری» منتشر شد که در آن گفته میشود در دوران آخرالزمان دنیا میان مسلمانان مومن و دشمنان اسلام تقسیم شده و دیگر محدوده خاکستری میان آنها وجود ندارد. در نتیجه مسلمانانی که از دولت اسلامی پیروی نمیکنند -همچون شیعیان، پیروان تصوف و مسلمانان معتقد به دمکراسی- به اردوگاه دشمنان اسلام کشیده خواهند شد. طرفداران دولت اسلامی بر اساس همین اعتقادات خود مشتاقانه انتظار نبرد زمینی با آمریکاییها و متحدانشان را میکشند. ورود سپاه آمریکا به جنگ برای آنها به مفهوم فرارسیدن جنگ دابق و صحت پیشگوییهایشان خواهد بود.
جغرافیای حضور داعش
داعش امروزه منطقه وسیعی از سوریه و عراق را در اختیار دارد و هدف آن در قدم اول تصرف تمام عراق و منطقه شامات است. اما شبهجزیره عربستان و شمال آفریقا و اندلس تا خراسان بزرگ نیز در نقشه ترسیمی آنها وجود دارد. داعش نخست بار در خلال جنگ داخلی سوریه اعلام موجودیت کرد. آنان با دیگر معارضان مسلح و حتی گروههای جهادی مثل النصره درگیر شدند. سپس به عراق نیز وارد شد و فعالیت خود را به آنجا نیز گسترش داد. داعش در سوریه در اویل سال ۲۰۱۴ متحمل شکستهایی در مقابل جبهه النصره شد اما در ژوئن ۲۰۱۴ موصل، دومین شهر بزرگ عراق را به تصرف خود درآوردهاست.
نیروهای داعش اکنون بر قسمتهایی شمال غربی سوریه را در تصرف خود دارند. آنها در فروردین ۱۳۹۴ تکریت مرکز استان صلاحالدین را از دست دادند اما در اواخر اردیبهشت شهر رمادی مرکز استان انبار و پالمیرا در مرکز سوریه را اشغال کردند.
سوریه
تا خرداد سال ۱۳۹۴ بیش از نیمی از مساحت سوریه در تصرف دولت اسلامی است. متصرفات داعش عمدتاً در قسمتهای بیابانی غرب کشور است. رُقه بزرگترین شهر سوریه است که در کنترل داعش قرار دارد و پایتخت خلافت اسلامی داعش نامیده شده است.
لیبی
بزرگترین موفقیت دولت اسلامی در خارج از عراق و سوریه، در لیبی به دست آمدهاست. شاخه داعش در لیبی در اکتبر ۲۰۱۴ با تصرف شهر درنه در شرق لیبی اعلام وجود کرد. آنها از فوریه ۲۰۱۵ شهر سرت را نیز در کنترل خود دارند.
صحرای سینا
در نوامبر ۲۰۱۴ بسیاری از جنگجویان عضو گروه انصار بیتالمقدس با ابوبکر البغدادی بیعت کردند. این گروه در صحرای سینای مصر فعال است و در نوار غزه هم عملیاتهایی را انجام میدهد و پس از الحاق به دولت اسلامی خود را «ولایت سینای دولت اسلامی» مینامد.
غرب آفریقا
گروه بوکو حرام که در کشورهای غرب آفریقا به ویژه نیجریه فعال است در مارس ۲۰۱۵ با ابوبکر البغدادی بیعت کرد و از آن پس با نام «ولایت غرب آفریقای دولت اسلامی» شناخته میشود.
اردن
گروه دولت اسلامی عراق و شام شاخه دیگری را برای به کار گرفتن اعضای جدید در اردن تأسیس کرد که به گفته مسئولان این گروه هدف این شاخه جدید اعزام نیرو و همچنین ارسال سلاح به کشورهای همجوار است.
منابع مالی
بر اساس تحقیق سال ۲۰۱۵ سازمان Financial Action Task Force پنج منبع مالی عمده دولت اسلامی عراق و شام به ترتیب به شرح زیر است:
- منابع مالی که با اشغال سرزمینها به دست میآید مثل کنترل بانکها، دخایر نفت و گاز، مالیات، اخاذی، و سرقت از منابع سرمایهای
- گروگانگیری برای دریافت پول
- اعانههایی که از طریق سازمانهای غیرانتفاعی دریافت میشود
- حمایتهای جنی و تجهیزاتی که جنگجویان خارجی فراهم میکنند
- دریافت سرمایه از طریق شبکههای ارتباطی مدرن
افراد مسلح داعش پس از تصرف شهر موصل، دست به غارت بانکهای این شهر زدند. این گروه موفق شد حدود ۴۲۹ میلیون دلار را از بانکهای موصل، غارت کند. بدین ترتیب میتوان گفت داعش در آن زمان به ثروتمندترین گروه تروریستی در جهان تبدیل شد. پیش از تصرف موصل «دارایی نقدی داعش ۸۷۵ میلیون دلار» بوده است. بنا به گزارش گاردین پس از تصرف شهر موصل، داراییهای داعش احتمالاً بالغ بر چند میلیارد دلار شد. پس از غارت بانکها و مؤسسات مالی و دستیابی به تجهیزات نظامی موصل باید به داراییهای پیشین داعش مبلغی حدود یک و نیم میلیارد دلار دیگر را نیز افزود.
صدور نفت
داعش در ۱۴ تیر ۱۳۹۳ نخستین محمولههای نفت را از میدان نفتی عجیل آغاز و آنها را از منطقه کردستان عراق صادر کرد. داعش ۱۰۰ تانکر نفت خام را به قیمت حدود ۱۲ تا ۱۴ هزار دلار در هر تانکر برای تأمین مالی عملیاتهای خود به فروش رساند. شلال عبدالبابان شهردار منطقه توزخورماتو در بیانیهای گفت: افرادی که نفت را از این گروه میخرند از راههای تحت کنترل این گروه و از طریق شهرهای کِفری یا غدیرکرم به پالایشگاهها یا با هماهنگی ایستهای بازرسی از طریق شهر مخمور به منطقه کردستان میرسانند. آنها همچنین در این زمان کنترل تمامی میدانهای نفتی و گازی مهم سوریه را در استان دیرالزور که هممرز عراق است، در دست داشتند. داعش هر بشکه نفت استان دیرالزور سوریه را به قیمت ۱۲ دلار به فروش میرساند. پیش از این، زمانی که چاههای نفت دیرالزور در دست دیگر گروههای شورشی قرار داشت، آنها هر بشکه نفت را معادل ۳۰ الی ۵۰ دلار میفروختند. یکی از منابع اصلی درآمد داعش، نفت و گازی است که از منابع زیر زمینی سوریه غارت میکنند. عمده خریداران این نفت و گاز دلالهای سوختی هستند که نفت خریداری شده را به مقصد اروپا و آمریکا روانه میکنند.
چاپ اسکناس و گذرنامه
گروه دولت اسلامی عراق و شام پس از اعلام خلافت و تغییر نام به «دولت اسلامی»، در مناطق تحت سیطره خود دست به ضرب سکه،چاپ اسکناس و گذرنامههای جدید زد. داعش پس از اعلام تشکیل خلافت اسلامی بلافاصله پرچم جدید خود را نیز به ۲۳ زبان زنده دنیا منتشر کرد. تعدادی از رسانههای محلی از چاپ اسکناسهای جدید در یک، پنج و ده دیناری داعش در موصل و تکریت و برخی از مناطق استان دیالی خبر دادند. تارنمای روزنامه ترکی «ینی شفق» ترکیه پیشتر از چاپ نخستین گذرنامه رسمی داعش برای ۱۱ هزار عضو این گروه در شهر موصل عراق خبر داد.
در ۲۳ آبان ۱۳۹۳ داعش اعلام کرد قصد دارد ارز پولی خاص خود را وارد تبادلات پولی کند. ارز تازه «دینار اسلامی» نام دارد. یک سایت نزدیک به «دولت اسلامی»، نوشت که ابوبکر بغدادی، خلیفه خودخوانده دولت اسلامی دستور ضرب سکههای تازه را صادر کرده است تا «سیستم پولی استبدادی رایج» که «الگوی نظام اقتصادی غرب» است و «مسلمانها را به بردگی کشانده» تغییر کند. شورای دولت اسلامی حکم ابوبکر بغدادی را تأیید کرد.
ایران در برابر داعش
ایران به درخواست دولت عراق طی یک مرحله مواضع داعش را بمباران کرده است. مستشاران نظامی ایران در کمک به ارتش عراق در مقابله داعش حضور دارند. ایران همچنین با سازماندهی گروههای شیعه عراقی نقش اصلی را در عملیات زمینی علیه داعش و ازادسازی شهرهای تکریت و آمرلی و همچنین جلوگیری از سقوط بغداد ایفا کرده است.
جنایات جنگی و نقض حقوق بشر
بنابر گزارش دیدهبان حقوق بشر، سازمان داعش در درگیریهای نظامی خود از کودکان و نوجوانان استفاده میکند. این گزارش بر پایه اطلاعات داده شده توسط ۲۵ نهاد تنظیم شده است.
بنابر گزارش روزنامه واشینگتن پست، نیروهای داعش ساکنین چند روستای ترکمننشین در عراق را قتلعام کردهاند که در بین آنها دو دختر خردسال هم وجود دارد. بنابر گزارش یک پلیس محلی، تعداد مقتولین ۵۵ تن اعلام شده است. دهها تن دیگر هم مفقودالاثر شدهاند.
در ۲۹ ژوئیه ۲۰۱۴، سازمان نظارت بر حقوق بشر در بریتانیا خبر از سنگسار شدن دو زن توسط داعش در مدت کمتر از ۲۴ ساعت خبر داد. ابتدا یک زن بیوه ۲۶ ساله در بازاری در منطقه دبکه سوریه سنگسار شد و تنها چند ساعت بعد، زن دیگری در شهر الرقه سنگسار شد. عکسهایی از مراسم اجرای حکم توسط حامیان داعش در شبکههای اجتماعی منتشر شده است. آنها با یک خودروی پر از سنگ به محل اجرای حکم رفته بودند.
بردهداری
داعش به طور رسمی از بردهداری دفاع میکند و معتقد است قران اجازه همخوابگی با زنان اسیر کافر را به مسلمانان دادهاست. همچنین اعتقادات آخرالزمانی آنها نیز در این گرایش سهیم بودهاست و در این زمینه به حدیثی استناد میکنند که پیش از وقوع آخرالزمان بردهداری دوباره احیا میشود.گزارشهای متعددی در مورد آزار جنسی و خریدوفروش زنان و دختران اسیر وجود دارد. به ویژه زنان و دختران پیرو مذهب ایزدی که به جنگجویان گروه هدیه داده شده یا به فروش رسیدهاند.
حمله شیمیایی استان صلاحالدین
در مهر ۱۳۹۳ داعش دست به حمله شیمیایی با استفاده از گاز کلر در الضلوعیه و سپس علیه عشایر بنی سعد در جنوب استان صلاح الدین زد. این حملهها منجر به خفگی و مسمومیت دهها تن از مردم و نیروهای داوطلب شد. داعش پس از ناتوانی برای ورود به مناطقی که مردم به دفاع از میهن خود میپردازند، از شیوههای دیگری برای انتقامگیری استفاده میکند.
تخریب بناهای مذهبی و تاریخی
گروه داعش پس از اشغال شهر تاریخی موصل در شمال عراق، اماکن مقدس به ویژه مساجد و آرامگاههای مقدس در نزد شیعیان را تخریب نمود. حداقل چهار آرامگاه مقدس در نزد اعراب سنی و صوفی توسط بولدوزر خراب گردید. همچنین شش مسجد شیعی به وسیله انفجار تخریب گردید.
کتابسوزی
نیروهای داعش در اوایل سال ۲۰۱۵ حدود دو هزار کتاب را از کتابخانه مرکزی موصل خارج کردند. به جز متون اسلامی، کتابهای دیگر دربارهٔ فلسفه، فرهنگ، علوم و موضوعهای دیگر و حتی کتابهای کودکان توسط داعش از قفسههای کتاب خارج شدند. بیم آن میرود که مجموعه روزنامههای عراقی که حدود یک قرن پیش منتشر شده به همراه نقشهها و کتابهای دوران عثمانی توسط داعش نابود شده باشد. چند روز پس از آن، کتابهای کتابخانه دانشگاه این شهر سوزانده شد. پس از حمله به کتابخانه مرکزی به مردم گفته شد که کتابهای «کفرآمیز» سوزانده خواهد شد.
سوزاندن خلبان اردنی
داعش خلبان اردنی بنام معاذ الکساسبه را زنده زنده سوزاند. و تصاویر سوزاندن او را منتشر کرد؛ اما یک کارشناس صهیونیست و یک وبلاگ نویس آمریکایی بر این باورند که برخی اشکالات تصویری موجود در فیلمِ، ثابت میکند که این ویدیو، ساختگی است.
هواپیمای جنگنده معاذ کساسبه در جریان عملیات نیروهای ائتلاف علیه داعش در نزدیکی شهر رقه سقوط کرد. اردن تلاش میکرد این خلبان را با یک زندانی مورد نظر داعش بنام ساجده ریشاوی مبادله کند، اما این کار بینتیجه ماند. داعش خواهان آزادی ساجده ریشاوی شده بود که به دلیل نقش داشتن در بمبگذاری در امان، پایتخت اردن در سال ۲۰۰۵ به مجازات اعدام محکوم شده و اکنون زندانی است. اردن خبر سوزانده شدن خلبان خود توسط گروه تروریستی داعش را تأیید کرده
باراک اوباما، رئیس جمهور آمریکا گفت اگر ویدیوی منتشرشده واقعی باشد، نشان دیگری از ‘شرارت و بربریت’ داعش است.
بنام خداوند ناز و بی نیاز
درود فراوان برحضرت محمد ص و خاندان پاکش
ضمن عرض سلام خدمت مقدس صاحب الزمان عج و آقایم حضرت آیت الله خامنه ای
داعش نه!بهتر بگویم بازماندگان بنی امیه.
جناب ابوبکر بغدادی آلو خیلی خوشمزه است اما بعد از خوردن آلو ترتر بعدش تمام اون لذت را کوفت آدم میکنه.
تجربه را تجربه نکن.