نماز شب

نماز شب که یکی از عبادات خالص اولیای خدا و از برنامه های سازنده اسلامی به شمار می رود انسان را به وادی معنویات نزدیکتر می کند. نماز شب درس خودسازی و خلوت کردن با خالق خود را که از نیازهای طبیعی انسان است به انسان می آموزد ،نماز شب تاثیر بسزایی در سه عالم دارد هم در دنیا و هم در برزخ و هم در قیامت.

کیفیت نماز شب

نماز شب مجموعاً یازده رکعت است:

۱٫ هشت رکعت آن، که دو رکعت، دو رکعت، مانند نماز صبح خوانده می شود یعنی چهار دو رکعتی به نیت نماز شب می باشد.

۲٫ دو رکعت نماز شفع: بهتر است در رکعت اول آن بعد از حمد، سوره «ناس» و در رکعت دوم بعد از حمد، سوره «فلق» خوانده شود.

۳٫ یک رکعت نماز وتر: بعد از حمد سه بار سوره «توحید» و یک بار سوره «فلق» و یک بار سوره «ناس» بخوانیم و می‌توان یک سوره تنها خواند، سپس دستها را برای قنوت به سوی آسمان بالا می بریم و حاجات خود را از خدا می خواهیم.

-و برای چهل مؤمن دعا می کنیم(چهل بار بگویید ( اَللّهُمَّ اِغْفِر لِلْمومِنینَ وَ اَلْمومِناتْ وَ اَلْمُسلِمینَ وَ اَلْمُسلِماتْ )

-و طلب مغفرت می کنیم و هفتاد مرتبه می گوییم: «استغفرالله ربّی و اتوبُ الیه».

از پروردگار خود طلب آمزرش و مغفرت می کنیم و به سوی او بازگشت می نمایم.

-آن گاه ۷ بار می گوییم «هذا مقامُ العائذٍٍِ بکَ منَ النّارِ»؛ (این است مقام کسی که از آتش قیامت به تو پناه می برد)

-و بعد از آن ۳۰۰ مرتبه می گوییم: «العفو» و سپس می گوییم: «ربّ اغفرلی و ارحمنی وتُب عَلیَّ انّکَ انتَ التّوابُ الغفُورُ الرّحیم».و سپس رکوع + سجده + تشهد + سلام .در پایان نماز شب تسبیحات فاطمه زهرا (س) را میگوئیم.

زمان نماز شب

وقت نافلۀ شب از نصف شب است تا اذان صبح و بهتر است نزدیک اذان صبح خوانده شود .

در رساله ایه الله العظمی بهجت آمده است: اگر کسى چهار رکعت یا بیشتر از نافلۀ شب را خوانده و وقت فریضۀ صبح رسیده، مى‌تواند نماز شب را تمام کند و مى‌تواند نافله و فریضۀ صبح را بخواند و بعداً باقى ماندۀ نماز شب را قضا کند، و اما اگر چیزى از نماز شب را به جا نیاورده و یا کمتر از چهار رکعت به جا آورده، در این دو صورت مقدم داشتن نافله و فریضۀ صبح بر قضاى نماز شب أفضل است.

در رساله ایه الله العظمی سیستانى آمده است : مسأله اول وقت نافلۀ شب بنا بر مشهور نصف شب است و این گرچه أحوط و بهتر است ولى بعید نیست از اول شب باشد؛ و تا اذان صبح وقتش ادامه دارد و بهتر آن است نزدیک اذان صبح خوانده شود.

در رساله ایه الله العظمی مکارم شیرازی آمده است : مسأله وقت نافلۀ شب بنا بر احتیاط از نصف شب است تا اذان صبح، ولى بهتر است در موقع سحر یعنى در ثلث آخر شب بخواند.

احکام نماز شب

۱-هشت رکعت به ترتیب نماز شب وسپس دو رکعت نماز شفع وآنگاه یک رکعت نمازوتر،که بافضیلت ترین نماز شب،نمازوتروشفع است ودورکعت شفع برتر ازوتر است.
۲- برای نماز شب می توان به نماز شفع و وتر اکتفا کرد،بلکه هنگام تنگی وقت می توان تنها به نمازوتر اکتفا نمود.
۳- وقت نماز شب از نیمه شب تا فجر صادق است ، وهنگام سحرازسایر مواقع بهتراست و تمامی ثلث آخر شب سحر محسوب می شود و افضل از آن خواندن نماز شب نزدیکی های فجر است.

۴- جایز است انسان نماز شب را نشسته بخواند ، حتی در حال اختیار. ولی اگر می خواهد نشسته بخواند بهتر آن است که هر دو رکعت نشسته رایک رکعت ایستاده حساب کند.بنابراین باید هشت بار دورکعت نشسته وهردو رکعت به یک سلام که جمعاً شانزده رکعت می شود به نیت نماز شب بخواند و دوباره دو رکعت هردو رکعت به یک سلام به نیت نماز شفع و دو بار یک رکعت هر یک رکعت به یک سلام به نیت نماز وتر، ولی در حال اضطرارومریض همان یازده رکعت کفایت می کند.

۵- شخص مسافر می تواند نماز شب را پیش از نیمه شب بخواند.

۶-جوانی که می ترسد خواب بماند و نماز شب ازاو فوت شود می تواند نماز شب را پیش از نیمه شب بخواند.
۷- کسانی که برای خواندن نماز شب بعد از نیمه شب عذری دارند، مانند پیرمردان و یا کسی که از سرد شدن هوا می ترسد و یا از جنب شدن در خواب می ترسد و… می توانند نماز شب را قبل از نیمه شب بخوانند.
۸- خواندن سوره در رکعت های نماز شب لازم نیست و می تواند فقط به خواندن سوره حمد اکتفا کند. هم چنین قنوت در رکعت های دوم مستحب است و می تواند بدون قنوت بخواند.
۹- نماز وتریک رکعت است،و می شود آن رابدون قنوت به جای آورد.
۱۰- لازم نیست همه یازده رکعت را در یک مجلس بخواند، بلکه می تواند در دو سه نوبت بخواند، بلکه تفریق افضل است،همان طور که رسول خدا تهجد می کرد.
۱۱- مستحب است که نماز شب را بلند بخواند تا اگر از خانواده اش کسی می خواهد برای نماز برخیزد بیدار شود،چنانچه در روایت است و شهید و دیگران نیز تصریح به استحباب جهر نموده اند.

بدیهی است که استحباب بلند خواندن نماز شب درجایی است که امن از ریا و سمعه باشد واگر خدای نا خواسته خوف ریا و سمعه در بلند خواندن باشد باید آهسته بخواند.فضیلت قضای نماز شب‏اگر نماز شب از کسی فوت شد می تواند قضای آن را در روز به جا بیاورد.تذکر: قضای نماز شب را فضیلت بسیار است.
چنانچه در تفسیر علی بن ابراهیم از امام صادق(ع) روایت می کند که:شخصی به آن حضرت عرض کرد: فدایت شوم!چه بسا که اتفاق می افتد که یک ماه و دوماه وسه ماه نماز شب از من فوت می شود و من آن را به روز قضا می کنم‏آیا این کار جایز است؟فرمود:به خدا قسم،این کار مایه روشنی چشم تو است.«واین جمله را سه بار تکرار کرد.
اسحاق بن عمار ضمن روایتی از امام صادق (ع ) نقل می کند: ایشان از پدران بزرگوار (ع) و آنان از رسول خدا (ص) نقل می کنند که فرمود: خدای تعالی به بنده ای که نماز شب را در روز قضا کند مباهات می کند و می فرماید: ای فرشتگان من!این بنده من چیزی را که به او واجب نکرده ام قضا می کند.گواه باشید که من اورا آمرزیدم.
اگرمشغول نمازشب بود و صبح طلوع کرد، اگر چهار رکعت از نماز شب را خوانده است و بعد صبح شد، بقیه نماز شب را به طور مخفف وبدون مستحبات می خواند و اگر هنوز چهار رکعت از نماز شب نخوانده بعد صبح شد،همان دو رکعتی که شروع کرده تمام می کند وپس از آن دو رکعت نافله صبح را می خواند وسپس دو رکعت نماز صبح واجب را می خواند و پس از آن،باقی مانده نماز شب را قضا می کند.اگر اصلاً به نماز شب شروع نکرده و بعد صبح طلوع کرده باشد، دورکعت نماز نافله صبح را اول می خواند و پس از آن نماز صبح را وپس از آن قضای نماز شب را به جا می آورد.

تذکر: اگر نماز شب را دربین الطلوعین (یعنی بعد از اذان صبح و پیش از طلوع آفتاب) می خواند،بهتر است که نیت ادا یا قضا نکند،بلکه به نیت “ما فی الذمه” به آن معنی است که نیت کند نمازشب می خوانم “قربًا الی الله” خواه ادا باشد خواه قضا،هر چه خدا و رسولش فرموده اند.

فضیلت نماز شب‏

امام صادق(ع)فرمود: نمازشب،صورت را زیبا،خلق را نیکو و انسان را خوشبو می گرداند، رزق را زیاد و قرض را ادا می کند، اندوه را برطرف می سازد و چشم را جلا می دهد

رسول خدا(ص)فرمود: نماز شب،وسیله ای است برای خوشنودی خدا و دوستی ملائکه.

امام صادق (ع ) فرمود: درخانه هایی که نماز شب، خوانده می شود و قرآن تلاوت می گردد، آن خانه ها نزد آسمانیان همچون ستاره ها درخشانند.

امام صادق علیه السّلام فرمود: شما را به نماز شب سفارش مى ‏کنم که آن سنّت پیامبر شما است و طریقه و شیوه صالحان و نیکوکاران پیش از شما، و برطرف کننده درد و ناخوشى از تن‏هاى شما است.

در روایت دیگری امام صادق علیه السّلام فرمود: مردم صبحگاهان که از بستر خود برمى ‏خیزند به سه گروه دسته بندى شده ‏اند یا جزء یکى از این سه گروه هستند:

۱- یک عدّه سود برده ‏اند و ضرر نکرده ‏اند،

۲- و یک گروه زیان دیده ‏اند و بهره‏اى نیافته ‏اند،

۳- و گروه آخر نه زیان دیده ‏اند و نه سود برده ‏اند،

۱- امّا گروه اوّل که در طول شب سود برده‏اند و زیان ندیده ‏اند کسانى هستند که از خواب برخاسته و وضو ساخته و نماز گزارند و به ذکر یاد خداوند عزّ و جلّ کنند این گروه همان کسانى هستند که سود برده و زیان نکرده ‏اند،

۲- و امّا گروه دوّم کسانى هستند که شب را در معصیت خداوند عزّ و جلّ گذرانیده اند این همان گروه زیان دیده هستند که هیچ نفعى نبرده‏ اند،

۳- و بالاخره گروه سوم شب را پیوسته در خواب گذرانیده تا صبحگاهان این گروه همان دسته است که نه زیان کرده و نه سود برده است.

گاهی از اوقات گناه باعث می شود که انسان از نماز شب محروم گردد.

امام صادق علیه السّلام فرمود: همانا شخص گناهى مرتکب مى ‏شود و بر اثر آن از نماز شب‏ محروم مى ‏شود و تأثیر کار بد در صاحبش از تأثیر کارد در گوشت زود تر است.

در روایتی از امام صادق علیه السلام از جمله نسیمهاى رحمت خداوند عزّ و جلّ بیدارى و اشتغال به عبادت در شب می باشد .

نماز شب نور است و نورانیت می آورد و کسانی که نماز شب می خوانند انسانهای نورانی هستند و این نورانیت را نه تنها بقیه انسانها در وجه و صورت کسی که نماز شب می خواند می بینند بلکه فرشتگان آسمان نیز آن نور را مشاهده می کنند.

از امام صادق علیه السّلام روایت کرده که آن حضرت فرمود: همانا خانه ‏هائى که در آن شب هنگام نماز خوانده مى‏ شود و در نماز تلاوت قرآن مى‏کنند (یا بخاطر همان تلاوت قرآن)، روشنى و نورى به آسمان و ساکنان آسمان میدهد همانگونه که ستارگان آسمان براى ساکنان زمین پرتوافشانى مى‏کنند.

هفتاد و پنج فایده و فضیلت با نماز شب

۱٫ نماز شب، باعث نابودی گناهان در روز است.

۲٫ نماز شب، سبب نور در قیامت است.

۳٫ نماز شب، افتخار مؤمن در دنیا و آخرت است.

۴٫ ثواب همه چیز در قرآن بیان شده به جز نماز شب، به خاطر زیادی ثواب آن.

۵٫ نماز شب، خلوت با خداوند است.

۶٫ نماز شب خوان در بهشت با اسبهای بالدار پرواز می کند.

۷٫ بهشتیان به نماز شب خوان غبطه می خورند.

۸٫ شریف ترین افراد امت پیامبر صلی الله علیه و آله نماز شب خوانان هستند.

۹٫ شرافت هر فردی به قیام شبانه و شب زنده داری اوست.

۱۰٫ خداوند به خاطر نماز شب خوانان، عذاب نازل نمی کند.

۱۱٫ نُه صف از فرشتگان در پشت سر نماز شب خوان می ایستند که به تعداد آنان خداوند به نماز شب خوان، مقام و درجه می دهد.

۱۲٫ خداوند به نماز شب خوان، افتخار و مباهات می کند.

۱۳٫ نماز شب موجب زوال وحشت قبر می شود.

۱۴٫ نماز شب، نور در قبر است.

۱۵٫ نماز شب، انیس و مونس در قبر است.

۱۶٫ انسان با خواندن نماز شب جزو بهترین مردم می شود.

۱۷٫ نماز شب موجب شادمانی مؤمن در دنیاست.

۱۸٫ نماز شب، زینت آخرت است.

۱۹٫ نماز شب، نسیم و رایحه ای است از خداوند به سوی مؤمن.

۲۰٫ نماز شب، موجب صحت و سلامتی بدن است.

۲۱٫ نماز شب، باعث رضایت پروردگار است.

۲۲٫ نماز شب، سبب نزول رحمت خداوند است.

۲۳٫ نماز شب، تمسک به اخلاق پیامبران و امامان است.

۲۴٫ حضرت ابراهیم علیه السلام به خاطر نماز شب خواندن، خلیل خدا شد.

۲۵٫ نماز شب، انسان را از انجام گناهان باز می دارد.

۲۶٫ مغبون کسی است که نماز شب نخواند.

۲۷٫ نماز شب، سبب نورانیت صورت می شود.

۲۸٫ پیغمبر اکرم صلی الله علیه و آله : دو رکعت نماز خواندن در دل شب برای من از دنیا و مافیها بهتر و دوست داشتنی تر است.

۲۹٫ نماز شب، سیره مستمره پیامبران و امامان و صالحان است.

۳۰٫ نماز شب، بوی خوشی در نماز شب خوان به وجود می آورد که همه از معاشرت با او خوششان می آید.

۳۱٫ شبهای بلند، بهار مؤمن است برای نماز شب خواندن و تهجد.

۳۲٫ نماز شب، باعث وفور نعمت و برکت است.

۳۳٫ نماز شب، سبب رفع فقر و ناداری است.

۳۴٫ نماز شب، اخلاق نماز شب خوان را نیکو می کند.

۳۵٫ نماز شب، دین و قرض نماز شب خوان را ادا می کند.

۳۶٫ نماز شب، غم و اندوه را برطرف می کند.

۳۷٫ نماز شب، نور چشم را زیاد می کند.

۳۸٫ از خانه هایی که در آنها نماز شب خوانده می شود، نوری به اهل آسمان متصاعد می شود، همانند نوری که از ستارگان آسمان برای اهل زمین می تابد.

۳۹٫ دروغ می گوید کسی که ادعا دارد نماز شب می خواند اما فقیر و گرسنه و نادار است.

۴۰٫ نماز شب، ضامن روزی نماز شب خوان در روز است.

۴۱٫ طولانی بودن وقوف در حال نماز وتر، موجب کوتاهی توقف در قیامت است.

۴۲٫ نماز شب، قبر نماز شب خوان را تبدیل به باغی از باغ ها و نخلستان های بهشت می کند.

۴۳٫ پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله حضرت علی علیه السلام را مکررا سفارش به نماز شب می کردند.

۴۴٫ کسی که برای نماز شب بلند شود و خانواده و بچه هایش را هم بلند کند و با هم نماز شب بخوانند، همه آنان جزو ذاکران خداوند نوشته می شوند.

۴۵٫ نماز شب، باعث داخل شدن به بهشت می شود.

۴۶٫ خداوند از نور خودش به نماز شب خوان می پوشاند.

۴۷٫ نماز شب، سبب دوستی ملائکه و انبیا است.

۴۸٫ نماز شب، سبب ناراحتی شیطان است.

۴۹٫ نماز شب، باعث ازدیاد ایمان است.

۵۰٫ نماز شب، موجب قبولی اعمال است.

۵۱٫ نماز شب، سبب برکت رزق و روزی است.

۵۲٫ نماز شب، باعث معرفت و شناخت خداوند است.

۵۳٫ نماز شب، اسلحه مؤمن است بر ضد دشمنان (رزمندگان با نماز شب، بر دشمنانِ تا بن دندان مسلح، غالب و پیروز شدند).

۵۴٫ نماز شب، شفیع نزد ملک الموت است.

۵۵٫ نماز شب، سبب اجابت دعاست.

۵۶٫ نماز شب، سبب راحتی جان کندن است.

۵۷٫ نماز شب، چراغ و فرشِ قبر است.

۵۸٫ نماز شب، جواب نکیر و منکر در قبر است.

۵۹٫ نماز شب، سایه بالای سر انسان در قیامت است.

۶۰٫ نماز شب، تاجی است بر سر انسان در قیامت.

۶۱٫ نماز شب، لباسی است بر بدن انسان در قیامت.

۶۲٫ نماز شب، نوری است در جلو پای نماز شب خوان در قیامت.

۶۳٫ نماز شب، ساتری است بین نماز شب خوان و سایر مردم در قیامت.

۶۴٫ نماز شب، دلیل و حجت مؤمن است در پیشگاه پروردگارش.

۶۵٫ نماز شب، باعث سنگینی میزان اعمال انسان است در قیامت.

۶۶٫ نماز شب، سبب عبور از پل صراط است.

۶۷٫ نماز شب، کلید درب های بهشت است.

۶۸٫ نماز شب، باعث رهایی از آتش جهنّم است.

۶۹٫ نماز شب، موجب طولانی شدن عمر است.

۷۰٫ نماز شب، سبب گشایش و وسعت زندگی است.

۷۱٫ به فرموده امام صادق علیه السلام : نماز شب خوان، جزو شیعیان ماست.

۷۲٫ نماز شب، به انسان عزّت و آبرو می دهد (و قرب و منزلت او را نزد مردم بالا می برد).

۷۳٫ بهترین قیام ها، قیام برای نماز شب است.

۷۴٫ بهترین بیتوته ها و شب زنده داری ها، مشغول شدن به نماز در دل شب است.

۷۵٫ خداوند در بهشت بر نماز شب خوانان تجلّی می کند و پاداش آنها را خودش می دهد.