در شماره پیشین به دو اصل، از اصول جلوگیری از ارتکاب گناه اشاره نموده و آنها را توضیح دادیم. در این شماره، دو حدیث دیگر در خصوص تاثیر تسبیح و یاد خداوند در مسیر ترک گناه اشاره نموده و برخی اصول دیگر را نیز مورد بحث قرار خواهیم داد.
• کثرت تسبیحات
پیامبر گرامی اسلام – صلی الله علیه و آله – فرمود:
یا علی! سید الاعمال ثلاث خصال: انصافک الناس من نفسک، و مواساتک الاخ فی الله – عزوجل- و ذکرک الله – تبارک و تعالی- علی کل حال.
«ای علی! سرور و سید اعمال سه خصلت است: رفتار منصفانه با مردم؛ رعایت موسات با برادران ایمانی و یاد خداوند در همه حال.» (اصول کافی، ج ۵، ص ۳۶۱)
توضیح:
۱- انصاف: یکی از سختترین کارها برای هرکس داشتن انصاف در حق دیگران میباشد و دستیابی به آن، زمینه کسب مراتب معنوی را فراهم میآورد. از این رو قضاوت منصفانه در خصوص مردم میتواند باعث دوری شیطان از ما گردد.
۲- مواسات در حق برادر
معنای مواسات:
بد خواستن برای دیگران: حسادت
آروزی داشتن چیزهای خوب دیگران: غبطه
دادن داشته های خود به دیگران و گذشتن از خود برای دیگران: ایثار
چیزی را من دارم و تو نداری و نمی توانم به تو دهم اما چون تو نداری من هم مصرف نمی کنم: مواسات
۳- ذکر و یاد خدا در هر حال:
ذکر خفی مانند لااله الا الله؛ ذکر جلی مانند استغفار و اذان و ذکر دیگر ذکر حالی؛ یعنی در هر حال ذکر می گوییم؛ حتی زمان غذا خوردن و حتی خواب. این زمانی است که حال ما به امضای امام زمان (عج) رسیده و مورد تایید ایشان میگردد. این در مواقعی است که با نیت کسب انرژی برای کار در راه امام زمان (عج) میخوابیم و یا غذا میخوریم؛ در این صورت تمام مدت انجام این کار برای انجام دهنده آن ثواب محسوب شده و این همان معجزه نیت میباشد.
امام صادق علیه السلام فرمود:
هر چیزی را حدی است که بدان پایان می پذیرد، مگر ذکر و یاد خدا که برای آن حدی وجود ندارد [مثلا] خداوند نمازهای پنج گانه را واجب ساخت که به جا آوردن آنها حد آنهاست. همچنین روزه ماه رمضان را واجب کرد که روزه داری حد آن است. همین طور حج را واجب گردانید که گزاردن آن، حد آن است؛ جز یاد خدا که از آن به کم راضی نگشت و برایش حدی مقرر نفرمود. سپس حضرت این آیه را تلاوت کرد: «یا ایها الذین آمنوا اذکرو الله ذکرا کثیرا و سبحوه بکره و اصیلا؛ ای گروه مومنان! خدای را بسیار یاد کنید و او را در بامدادان و شبانگاهان تسبیح نمایید.
آن گاه فرمود: پدرم، که درود خدا بر او باد، خدای را بسیار یاد می کرد. هنگامی که با او راه می رفتم، او مشغول ذکر خدا بود. با او غذا می خوردم او به یاد خدا بود. با مردم سخن می گفت، ولی هیچ گاه سخن گفتن، او را از یاد خدا باز نمی داشت، و من خود می دیدم که زبانش به کامش چسبیده و یکسره «لا اله الا الله» می گوید.
بین الطلوعین ما را جمع می کرد و دستور می داد تا بر آمدن خورشید ذکر بگوییم و به یاد خدا باشیم . هر یک از ما را که قرائت قرآن می‌دانست به تلاوت آن دستور می‌داد و کسی را که قرائت قرآن نمی‌دانست به ذکر و یاد خدا امر می فرمود.» (اصول کافی، ج ۵، ص ۳۶۱)
• دایره طلایی ترک گناه
ترک یک گناه باعث آسانتر شدن ترک گناه بعدی می شود؛ زیرا وجدان بیدارتر شده و از درون به ما کمک میکند. وقتی فردی هدایت را بخواهد یعنی یک قدم به سمت خدا برود، خدا ده قدم به سوی او می آید و او را هدایت می کند و ترک گناه بعدی آسانتر میشود و این باعث رشد تدریجی انسان می گردد.
• صخره نوردی
صخره نوردان موفق و حرفهای در ضمن حرکت در مسیر خود، از میخهای مختلف برای محکم ساختن جای پای خود استفاده میکنند؛ زیرا صخره نوردی که میخی نزند و یا میخ خود را محکم و در جای مناسب ثابت نکند، اگر پایش بلغزد سقوط کرده و به پایین می افتد اما صخره نوردی که میخ های خود را محکم و درست کوبیده است، حتی اگر جایی از مسیر سقوط کند، میخ قبلی او را نگه داشته و مانع مرگ او میگردد.
حرکت در مسیر ترک گناه و کسب فضائل اخلاقی نیز مانند صخره نوردی میباشد. بدین معنا که وقتی سراغ کسب فضایل اخلاقی می رویم تا یک چیزی را محکم نکردهایم نباید به سراغ کسب فضیلت بعدی رفت.
اولین فضیلتی که باید با آن شروع کنیم نماز اول وقت می باشد و دومین آن احترام به پدر و مادر.
علت شروع کسب فضائل با نماز این آیه شریفه قرآناست که می فرماید:« إِنَّ الصَّلاهَ تَنْهَى عَنِ الْفَحْشَآءِ»
امام زمان(عج) در همین زمینه میفرمایند: هیچ چیز مانند نماز ، بینى شیطان را به خاک نمىمالد. (بحار الأنوار ، ج ۵۳، ص ۱۸۲)
یعنی نماز سرآغاز تلاش ما برای دورشدن شیطان از ماست.
اهل معنا، بر این اعتقادند که برای کسب این فضائل باید نیت چهل روزه کرد و به تعبیری «چله» گرفت. اگر دیدیم جای پای ما با یک چله محکم نشد، چله دیگر بگیریم و این کار را تاجایی ادامه دهیم که جای پای ما در انجام هرکدام از فضائل و ترک رذایل محکم گردد و سپس به مرحله بعد حرکت کنیم.
ادامه دارد … .
برگرفته از سخنرانی استاد رائفی پور (سلسله جلسات چگونه گناه نکنیم)
