در این شماره که آخرین شماره از مجموعه مقالات «چگونه گناه نکنیم» میباشد، به توضیح بیشتر «اصل رام کردن نفس» اشاره پرداخته و پس از آن، آخرین اصل از اصول ترک گناه را معرفی مینماییم.
بسم الله الرحمن الرحیم
در شمارههای پیشین، به چگونگی حمله شیطان به انسان و تلاش او برای انحراف انسان از صراط مستقیم اشاره کرده و اصول و روشهای مبارزه با او را مورد بررسی قرار دادیم. پس از آن برخی اصول ترک گناه را مورد بررسی و ارزیابی قرار داده و برخی روشها را برای کاربردی ساختن این اصول معرفی نمودیم. در این شماره که آخرین شماره از مجموعه مقالات «چگونه گناه نکنیم» میباشد، به توضیح بیشتر «اصل رام کردن نفس» اشاره پرداخته و پس از آن، آخرین اصل از اصول ترک گناه را معرفی مینماییم. امید است با بهکارگیری مداوم تک تک این اصول، به تربیت نفس و مبارزه با شیطان پرداخته تا ان شاءالله به مقام سربازی برای امام زمان(عج) نائل آییم.
• اصل رام کردن نفس
همانگونه که پیش از این اشاره نمودیم یکی از راههای رام کردن نفس، شکستن عادتهای معمول و بدون حاصل میباشد. ممکن است عادتهای معمول حتی گناه نیز نباشد، از این رو میتوان از آن به «هوی» تعبیر کرد؛ قرآن در این زمینه میفرماید: وَ أَمّا مَنْ خافَ مَقامَ رَبِّه وَ نَهَى النَّفْسَ عَنِ الْهَوى * فَاِنَّ الْجَنَّهَ هِىَالْمَأْوى (نازعات، ۴۰-۴۱)
در این آیه تاکید بر این شده است که کسانی که نفس خود را از “هوی” نهی می کنند. همانگونه که گفته شد «هوی» ممکن است گناه نبوده و امری مباح باشد اما فرد در مسیر مبارزه با نفس از آن اجتناب می ورزد.
زیرا تلاش ما این است که نفس را به گونه تربیت کرده که نه تنها به ما دستور ندهد بلکه خود تحت سیطره و دستور عقل باشد. در این صورت نفسی رام داریم که نه تنها جرات پیشنهاد چیزی غیر اخلاقی به ما را ندارد بلکه حتی خود او، اسباب ما برای مبارزه با شیطان میگردد.
از این رو تقوا یعنی این بازدارندگی که افسار نفس را در دست عقل قرار میدهد و این همان پرهیزگاری است.
ماه رمضان ماه شکستن عادت هاست. ساعت خواب و برنامه غذایی ما تغییر می کند. و این اراده مبارزه با نفس افزایش میدهد.
ماه مبارک رمضان «نه» گفتن به نفس را به ما می آموزد. یعنی غذایی که در حالت عادی نه تنها حرام نیست بلکه در مواردی مستحب نیز هست در ماه رمضان حرام می شود و با خوردن آن تنبیه شدیدی به دنبال دارد.
• اصل مبارزه با گناه بهوسیله مستحبات
در این اصل که یکی از اصول مهم مبارزه با نفس می باشد، با خدا عهد می بندیم که در صورت اهمال کاری در مورد هر کدام از واجبات یک عمل مستحبی را انجام دهیم؛ یعنی اگر نماز صبحمان قضا گردید، یک عملی که به نظرمان سخت می آید مانند روزه گرفتن را برای خود در نظر بگیریم.
در روند به کار بستن این اصل، در ابتدای مسیر، شیطان تلاش میکند که ما نه تنها آن واجب را انجام ندهیم بلکه از عهدی که با خدا در ازای عدم انجام آن واجب بسته ایم سر باز بزنیم.
مثلا نه تنها تلاش برای قضا شدن نماز صبح ما میکند بلکه تلاش می کند ما را از تنبیه آن یعنی روزه نیز باز دارد؛ زیرا شیطان به خوبی میداند شکستن عهد قصاوت قلب میآورد و گناهان بعدی را در پی دارد.
در صورت مقاومت ما در مقابل شیطان، این پیام به او منتقل می شود که نباید برای دور کردن این بنده از یک واجب تلاش کند؛ زیرا همین امر باعث عبادت بیشتر و نتیجه تقرب بیشتر او به خدا میگردد و این باعث دلسرد شدن شیطان شده و حتی او را به این کار وا می دارد تا ما را به انجام آن واجب سوق دهد تا مستحبات تنبیهی آن را انجام ندهیم و ما در این مرحله شیطان را در خدمت خود در مسیر انجام واجبات قرار دادهایم.
در مسیر الهی هر اندازه که به عقل گوش داده و از تبعیت نفس دوری کنیم، موحدتر شده و از شرک و نفاق و کفر فاصله میگیریم.
در توضیح باید گفت شرک و نفاق و کفر یک چیز است یعنی هرجا ما به عقل گوش ندادیم کافر میشویم و به سمت شرک حرکت میکنیم اما مجبور میشویم که ظاهر موحدانه به خود بگیریم پس در نتیجه نفاق پیشه میکنیم.
اگر کسی به مبارزه با نفس بپردازد و در مسیر حق حرکت کند، آنگاه جزءی از اوامر الهی میشود که در طول اراده خدا قرار دارد؛ یعنی هرچه را که خدا بخواهد انجام میدهد، میبیند و میشنود آنگاه میشود ید الله، عین الله و اذن الله.
در این حالت است که جز خدا نمی بیند و به مقام رضایت الهی می رسد و این یعنی توحید محض. از این رو توحید همان ولایت است و آنچه که غیر از ولایت قرار دارد شرک است.
بنابراین میتوان گفت وقتی یاران امام حسین علیه السلام در اثر مبارزه با نفس، در شبکه توحیدی ولایت امام قرار گرفتند گویی همه در وجود امام، و امام در وجود خدا ذوب شدند و از این روست که گویی در حادثه کربلا امام معصوم ۷۲ بار و با هر شهید، به شهادت رسیدند و به همین دلیل است که امام زمان(عج) در زیارت ناحیه مقدسه خطاب به شهدای کربلا می فرمایند «بابی انتم و امی»
پس مبارزه با نفس و قرار گرفتن در مسیر توحید میتواند ما را به این مرحله برساند که در وجود امام معصوم ذوب شده و با او یکی شویم و به مقام قرب الهی و سعادت ابدی نائل آییم.
و السلام علیکم و رحمه الله و برکاته
برگرفته از سخنرانی استاد رائفی پور (سلسله جلسات چگونه گناه نکنیم)
