وَأُتِيَ بِجَان وَمَعَهُ غَوْغَاءُ فَقَالَ: لاَ مَرْحَباً بِوُجُوه لاَ تُرَى إِلاَّ عِنْدَ كُلِّ سَوْأَة.
هنگامى كه جنايتكارى را به همراه جمعى از اوباش خدمت امام(عليه السلام) آوردند. امام(عليه السلام)فرمود: خوش آمد مباد بر چهره هايى كه جز به هنگام «حوادث بد» ديده نمى شوند.
شرح و تفسير
غوغاطلبان
اين كلام حكيمانه تكميلى است براى كلام گذشته و ماجرا از اين قرار است كه جنايتكارى را خدمت آن حضرت آوردند و عده اى از اوباش همراه او بودند (گويا مى خواستند مجازات او را تماشا كنند) امام(عليه السلام) فرمود: «خوش آمد مباد بر چهره هايى كه جز به هنگام حوادث بد ديده نمى شوند»; (وَأُتِيَ بِجَان وَمَعَهُ غَوْغَاءُ، فَقَالَ لاَ مَرْحَباً بِوُجُوه لاَ تُرَى إِلاَّ عِنْدَ كُلِّ سَوْأَة). «مرحبا» از ماده «رحب» به معناى وسعت مكان است و معمولا هنگامى كه ميهمانى وارد مى شود، عرب به او مرحبا مى گويد; يعنى بفرماييد كه در محل وسيع و مناسبى وارد شده ايد. معادل آن در فارسى «خوش آمديد» است و ضد آن «لا مَرْحَباً» به معناى «خوش نيامديد» و يا «خوش آمد بر شما مباد». آرى همواره گروهى در جوامع بشرى در پى جنجال آفرينى يا حضور در حوادث جنجالى هستند; به محض اين كه نگاه كنند دو نفر با هم در گوشه خيابان دعوا مى كنند از اطراف جمع مى شوند; نه براى ميانجيگرى، بلكه براى اين كه آن صحنه زشت را بنگرند و يا هنگامى كه بشنوند بنا هست فلان كس را در ملأ عام مجازات كنند، دوان دوان به سوى آن صحنه مى روند. از بعضى روايات كه در باب حدود آمده به خوبى استفاده مى شود كه اميرمؤمنان على(عليه السلام) از اين گروه متنفر بود. در كتاب وسائل الشيعه در كتاب الحدود حديثى به اين مضمون در باب كراهت اجتماع مردم براى نگاه كردن به شخصى كه حرام مى خورد آمده است هنگامى كه اميرمؤمنان(عليه السلام) در بصره بودند مردى را خدمتش آوردند كه بنا بود حد بر او اجرا شود، ناگهان گروهى از مردم براى تماشاى آن منظره اجتماع كردند، اميرمؤمنان(عليه السلام) فرمود: اى قنبر نگاه كن اين گروه كيانند و براى چه آمدند عرض كرد مردى هست كه مى خواهند حد بر او اقامه كنند (و اينها تماشاگرند)، هنگامى كه نزديك شدند امام نگاه در چهره آنها كرد و فرمود: «لا مَرْحباً بِوُجُوه لا تُرى إلاّ في كُلِّ سُوء هؤُلاءِ فُضُولُ الرِّجالِ أمِطْهُمْ عَنّى يا قَنْبَرُ; خوش آمد مباد بر چهره هايى كه جز در صحنه هاى بد ديده نمى شود آنها افراد بيهوده جامعه هستند اى قنبر آنها را از من دور ساز». درست كه در قرآن مجيد و روايات دستور داده شده است اجراى حد در حضور جمعى باشد تا مايه عبرت مردم گردد; اما اين گروه از افراد هرگز براى عبرت گرفتن نمى آمدند، بلكه هر جا جنجالى برپا شود در آنجا حضور مى يابند و در صورتى كه فرصت پيدا كنند خودشان نيز وارد صحنه مى شوند. ولى جالب توجه اين كه زمامداران ظالم و ستمگر در دنياى ديروز و امروز از وجود اين گروه براى پيش بردن مقاصد نامشروع خود بهره فراوان مى گيرند و براى درهم شكستن مخالفان خود و آمران به معروف و ناهيان از منكر اين گروه را تحريك كرده و به مصاف آنها مى فرستند. ابن ابى الحديد از «احنف» چنين نقل مى كند كه مى گفت: سفيهان جامعه را گرامى داريد، زيرا آنها شما را از اين و آن حفظ مى كنند. (منظورش اين بود كه مى توانند دشمنان شما را دفع كنند) سپس شعرى از شاعرى نقل كرده كه مضمونش اين است: من اين افراد بدرفتار را براى خودم حفظ مى كنم تا در مقابل مخالفان از آنها استفاده كنم، اگر سگ هايى كه نزد من اند حضور نداشته باشند از سگ هاى مخالفين در هراسم.
