لاَ يَقِلُّ عَمَلٌ مَعَ التَّقْوَى، وَكَيْفَ يَقِلُّ مَا يُتَقَبَّلُ؟
امام(عليه السلام) فرمود: عملى كه توأم با تقوا است كم نيست (هرچند ظاهراً كم باشد) چگونه عملى كه مقبول درگاه خداست كم است؟!
شرح و تفسير
ارزش تقوى
امام(عليه السلام) در اين سخن كوتاه و حكمت آميزش اشاره به نقش تقوا در قبولى اعمال مى كند، يا به تعبيرى ديگر، كيفيت عمل را معيار قبولى در درگاه خدا قرار مى دهد نه كميت عمل را و مى فرمايد: «عملى كه توأم با تقواست كم نيست (هرچند ظاهراً كم باشد) چگونه عملى كه مقبول درگاه خداست كم مى باشد؟»; (لاَ يَقِلُّ عَمَلٌ مَعَ التَّقْوَى، وَكَيْفَ يَقِلُّ مَا يُتَقَبَّلُ؟). اين سخن برگرفته از قرآن مجيد است; آنجا كه در داستان فرزندان آدم (هابيل و قابيل) مى فرمايد: «(إِنَّما يَتَقَبَّلُ اللّهُ مِنَ الْمُتَّقينَ); خداوند تنها اعمال پرهيزگاران را قبول مى كند». بسيارى از بزرگان در كتب فقهى اين مطلب را يادآور شده اند كه شرايط صحت عمل با شرايط قبول متفاوت است. عمل صحيح عملى است كه جامع تمام شرايط و اجزا و خالى از موانع باشد; ولى گاه اين عمل، با اعمال ديگرى پيش و پس از آن يا صفات ناشايسته اى همراه مى گردد كه مانع قبولى آن در درگاه خداوند مى شود (قبولى به معناى پاداش عظيم و تحقق اهداف و فلسفه هاى عمل). مثلاً در روايات آمده است كه كسى كه شرب خمر كند اعمال او تا چهل روز پذيرفته نمى شود. «مَنْ شَرِبَ الْخَمْرَ لَمْ يَقْبَلِ اللَّهُ لَهُ صَلاَةً أَرْبَعِينَ يَوْماً». در حديث ديگرى مى خوانيم: كسى كه به پدر و مادرش نگاه غضب آلود كند خدا نماز او را قبول نمى كند، همچنين در مورد خوردن غذاى حرام يا شبهه ناك. بنابراين اعمالى مقبول درگاه خداوند واقع مى شود كه توأم با تقوا باشد و بى تقوايان ممكن است عمل صحيحى انجام دهند و اسقاط تكليفى شود; اما عمل آنها بى ارزش و فاقد پاداش عظيم و فلسفه و روح عمل باشد.
