احكام دو دقيقه اى:
احكام نماد عملى بندگى است، احكام نماد عملى مسلمان زيستن است. احكام بيانگر چگونگى و چارچوبه عمل صالح است كه در بيش از چهارصد آيه قرآن از آن ياد شده است.
آموزش و فراگيرى احكام اسلامى در زواياى مختلف زندگى به ويژه امورى كه همه روزه با آن سر و كار داريم، يك ضرورت و وظيفه دينى است و همه مراجع معظم تقليد آن را واجب دانستهاند و عذرِ ندانستن از كسى پذيرفته نيست.
احكام آسان
احكام اسلامى سهل و آسان است. به چند نمونه از آنها اشاره مىشود:
- تكليف در حد توانايى و قدرت.(1)
- آسان گرفتن بر مضطر و بيمار در نماز، روزه و …
- تخفيف در نماز مسافر.
- بيمارى موجب سقوط برخى از تكاليف همچون روزه دارى، انجام غسل، شركت در نماز جمعه، شركت در جهاد و … است.(2)
- زنان در عادت ماهانه نبايد نماز بخوانند.
- ملاك نجاست اشياء علم و يقين است و تحقيق از نجاست اشياء لازم نيست.
7.در برخى از احكام براى آسان شدن تكليف اجازه تبديل داده شده است مانند كسى كه آب براى او ضرر دارد، اجازه تيمم بدل از وضو يا غسل داده شده است.(3)
- كسى كه روزه سال قبل را به دليل بيمارى نگرفته است، اگر تا سال بعد بيماريش طول بكشد، قضا نمى خواهد.
- سخت نگرفتن بر بدهكار تنگ دست.(4)
- آب استنجاء (آبى كه براى شستن خود در دستشويى استفاده مىشود) با شرايطى پاك است، ولو آب قليل باشد.
- شستن زخمهاى خونى بدن در صورتى كه شستن آن مشكل باشد، نياز نيست.
- مجموعه احكامى كه در رسالهها به صورت تدريجى آمده است و در هر مرحله تخفيفى داده شده است. مانند كسى كه نمى تواند ده نفر را سير كند، سه روز روزه بگيرد و …
- در فقه چهار اصل آسان وجود دارد:
الف) اصالة الطهارة: به صورت طبيعى همه چيز پاك است مگر آنچه را كه علم داريم نجس است.
ب) اصالة الحلية: قانون ديگر اين است كه همه چيز حلال است مگر آنچه را كه بدانيم حرام است.
ج) اصالة الصحة: در كارهاى انجام شدهاى كه انسان شك دارد صحيح انجام شده يا خير بايد بنا بر صحت بگذارد.
د) اصالة البرائة: شخصى كه شك دارد عبادتى از او فوت شده و يا به ديگران بدهكار است بنا مىگذارد بر اين كه بدهى ندارد.
وظيفه يا سليقه
در احكام مجموعهاى از مسائل شرعى مطرح است كه بايد طبق وظيفه عمل نمود نه سليقه، در اينجا به سه نمونه اشاره مىشود:
- وظيفه نمازگزار گرفتن وضو است و در شرايط خاص بايد تيمم نمايد.
- نمازگزار بايد ايستاده نماز بخواند و در شرايط اضطرار با ترتيب اولويت به صورت نشسته يا خوابيده مىتواند بخواند.
- نمازگزار بايد در سجده پيشانىاش را بر مهر بگذارد و در شرايط خاص مىتواند پيشانى را بر پشت دست قرار دهد و براى هريك از نمونههاى فوق ترتيب و شرايطى در توضيح المسائل آمده است.
ادامه دارد…
پی نوشت ها————————————————-
( 1). لا نُكَلِّفُ نَفْساً إِلَّا وُسْعَها\هيچ كس را، جز به مقدار تواناييش، تكليف نمىكنيم( انعام/ 152).
( 2) . فرهنگ فقه، ج 2، ص 209.
( 3). فرهنگ فقه، ج 2، ص 210.
( 4). بقره/ 280.
منبع : احکام دودقیقه ای ، مجموعه آثار حجت الاسلام و المسلمین محمود اکبری
