بسم الله الرحمن الرحیم
مجموعه حکمت های نهج البلاغه
حكمت1
قَال َ[عليه السلام] كُنْ فِى الْفِتْنَةِ كَابْنِ
اللَّبُونِ لَا ظَهْرٌ فَيُرْكَبَ وَ لَا ضَرْعٌ فَيُحْلَبَ.
در فتنه ها چونان شتر دو ساله باش، نه پشتى دارد
كه سوارى دهد و نه پستانى تا او را بدوشند.
حكمت 2
وَ قَالَ [عليه السلام] أَزْرَى بِنَفْسِهِ مَنِ
اسْتَشْعَرَ الطَّمَعَ وَ رَضِيَ بِالذُّلِّ مَنْ كَشَفَ عَنْ ضُرِّهِ
وَ هَانَتْ عَلَيْهِ نَفْسُهُ مَنْ أَمَّرَ عَلَيْهَا لِسَانَهُ.
آن كه جان را با طمع ورزى بپوشاند خود را پُست
كرده ، و آن كه راز سختى هاى خود را آشكار سازد خود را خوار كرده ، و
آن كه زبان را بر خود حاكم كند خود را بى ارزش كرده است.
حكمت 3
وَ
قَالَ [عليه السلام] الْبُخْلُ عَارٌ وَ الْجُبْنُ مَنْقَصَةٌ وَ
الْفَقْرُ يُخْرِسُ الْفَطِنَ عَنْ حُجَّتِهِ وَ الْمُقِلُّ غَرِيبٌ
فِى بَلْدَتِهِ .
بْخل ننگ و ترس نقصان است . و تهيدستى مرد زيرك را در
برهان كُند مى سازد و انسان تهيدست در شهر خويش نيز بيگانه است.
حكمت 4
وَ قَالَ [عليه السلام] الْعَجْزُ آفَةٌ وَ الصَّبْرُ
شَجَاعَةٌ وَ الزُّهْدُ ثَرْوَةٌ وَ الْوَرَعُ جُنَّةٌ وَ نِعْمَ
الْقَرِينُ الرِّضَى .
ناتوانى ، آفت و شكيبايى ، شجاعت و زُهد ، ثروت و
پرهيزكارى ، سپرِ نگه دارنده است : و چه همنشين خوبى است راضى بودن و
خرسندى .
حكمت 5
وَ قَالَ [عليه السلام] الْعِلْمُ وِرَاثَةٌ كَرِيمَةٌ
وَ الْآدَابُ حُلَلٌ مُجَدَّدَةٌ وَ الْفِكْرُ مِرْآةٌ صَافِيَةٌ .
دانش، ميراثى گرانبها ، و آداب ، زيورهاى هميشه
تازه ، و انديشه ، آيينه اى شفاف است.
حكمت6
وَ قَالَ [عليه السلام] صَدْرُ الْعَاقِلِ صُنْدُوقُ
سِرِّهِ وَ الْبَشَاشَةُ حِبَالَةُ الْمَوَدَّةِ وَ الِاحْتِمَالُ
قَبْرُ الْعُيُوبِ وَ رُوِيَ أَنَّهُ قَالَ فِى الْعِبَارَةِ عَنْ
هَذَا الْمَعْنَى أَيْضاً الْمَسْأَلَةُ خِبَاءُ الْعُيُوبِ وَ مَنْ
رَضِيَ عَنْ نَفْسِهِ كَثُرَ السَّاخِطُ عَلَيْهِ .
سينه خردمند صندوق راز اوست و خوشرويى وسيله دوست
يابى ، و شكيبايى ، گورستان پوشاننده عيب هاست . و يا فرمود : پرسش
كردن وسيله پوشاندن عيب هاست ، و انسان از خود راضى ، دشمنان او
فراوانند.
حكمت 7
وَ قَالَ [عليه السلام] وَ الصَّدَقَةُ دَوَاءٌ
مُنْجِحٌ وَ أَعْمَالُ الْعِبَادِ فِى عَاجِلِهِمْ نُصْبُ أَعْيُنِهِمْ
فِى آجَالِهِمْ .
و درود خدا بر او ، فرمود : صدقه دادن دارويى ثمر بخش
است ، و كردار بندگان در دنيا ، فردا در پيش روى آنان جلوه گر است.
حكمت 8شگفتى هاى تن آدمي (علمى ، فيزيولوژى انسانى)
وَ قَالَ [عليه السلام] اعْجَبُوا لِهَذَا الْإِنْسَانِ
يَنْظُرُ بِشَحْمٍ وَ يَتَكَلَّمُ بِلَحْمٍ وَ يَسْمَعُ بِعَظْمٍ وَ
يَتَنَفَّسُ مِنْ خَرْمٍ .
از ويژگى هاى انسان در شگفتى مانيد ، كه : با
پاره اى ” پى ” مى نگرد ، و با ” گوشت ” سخن مى گويد . و با ” استخوان
” مى شنود ، و از ” شكافى ” نَفس مى كشد!!(1)
حكمت 9
وَ
قَالَ [عليه السلام] إِذَا أَقْبَلَتِ الدُّنْيَا عَلَى أَحَدٍ
أَعَارَتْهُ مَحَاسِنَ غَيْرِهِ وَ إِذَا أَدْبَرَتْ عَنْهُ سَلَبَتْهُ
مَحَاسِنَ نَفْسِهِ .
چون دنيا به كسى روى آورد ، نيكى هاى ديگران را به او
عاريت دهد ، و چون از او روى برگرداند خوبى هاى او را نيز بربايند.
حكمت 10
وَ قَالَ [عليه السلام] خَالِطُوا النَّاسَ مُخَالَطَةً
إِنْ مِتُّمْ مَعَهَا بَكَوْا عَلَيْكُمْ وَ إِنْ عِشْتُمْ حَنُّوا
إِلَيْكُمْ .
با مردم آن گونه معاشرت كنيد ، كه اگر مْرديد بر
شما اشك ريزند، و اگر زنده مانديد ، با اشتياق سوى شما آيند.
حكمت 11
وَ قَالَ [عليه السلام] إِذَا قَدَرْتَ عَلَى عَدُوِّكَ
فَاجْعَلِ الْعَفْوَ عَنْهُ شُكْراً لِلْقُدْرَةِ عَلَيْهِ .
اگر بر دشمنت دست يافتى ، بخشيدن او را شكرانه
پيروزى قرار ده.
حكمت 12
وَ قَالَ [عليه السلام] أَعْجَزُ النَّاسِ مَنْ عَجَزَ
عَنِ اكْتِسَابِ الْإِخْوَانِ وَ أَعْجَزُ مِنْهُ مَنْ ضَيَّعَ مَنْ
ظَفِرَ بِهِ مِنْهُمْ .
ناتوان ترين مردم كسى است كه در دوست يابى ناتوان
است ، و از او ناتوان تر آن كه دوستان خود را از دست بدهد.
حكمت 13
وَ قَالَ [عليه السلام] إِذَا وَصَلَتْ إِلَيْكُمْ
أَطْرَافُ النِّعَمِ فَلَا تُنَفِّرُوا أَقْصَاهَا بِقِلَّةِ الشُّكْرِ.
چون نشانه هاى نعمت پروردگار آشكار شد، با
ناسپاسى نعمت ها را از خود دور نسازيد.
حكمت 14
وَ قَالَ [عليه السلام] مَنْ ضَيَّعَهُ الْأَقْرَبُ
أُتِيحَ لَهُ الْأَبْعَدُ .
كسى را كه نزديكانش واگذارند ، بيگانه او را
پذيرا مى گردد.
حكمت 15
وَ
قَالَ [عليه السلام] مَا كُلُّ مَفْتُونٍ يُعَاتَبُ .
هر فريب خورده اى را نمى شود سرزنش كرد.
حكمت 16
وَ قَالَ [عليه السلام] تَذِلُّ الْأُمُورُ
لِلْمَقَادِيرِ حَتَّى يَكُونَ الْحَتْفُ فِى التَّدْبِيرِ .
كارها چنان در سيطره تقدير است كه چاره انديشى به
مرگ مى انجامد.(3)
حكمت 17
وَ سُئِلَ [عليه السلام] عَنْ قَوْلِ الرَّسُولِ ص
غَيِّرُوا الشَّيْبَ وَ لَا تَشَبَّهُوا بِالْيَهُودِ فَقَالَ ع
إِنَّمَا قَالَ ص ذَلِكَ وَ الدِّينُ قُلٌّ فَأَمَّا الْآنَ وَ قَدِ
اتَّسَعَ نِطَاقُهُ وَ ضَرَبَ بِجِرَانِهِ فَامْرُؤٌ وَ مَا اخْتَارَ .
(از امام پرسيدند كه رسول خدا (ص) فرمود : موها
را رنگ كنيد و خود را شبيه يهود نسازيد يعنى چه ؟ فرمود) پيامبر (ص)
اين سخن را در روزگارى فرمود كه پيروان اسلام اندك بودند، اما امروز كه
اسلام گسترش يافته ، و نظام اسلامى استوار شده ، هر كس آن چه را دوست
دارد انجام دهد.
حكمت 18
وَ
قَالَ [عليه السلام] فِى الَّذِينَ اعْتَزَلُوا الْقِتَالَ مَعَهُ
خَذَلُوا الْحَقَّ وَ لَمْ يَنْصُرُوا الْبَاطِلَ .
(درباره آنان كه از جنگ كناره گرفتند) حق را خوار كرده
، باطل را نيز يارى نكردند. (4)
حكمت 19
وَ قَالَ [عليه السلام] مَنْ جَرَى فِى عِنَان أَمَلِهِ
عَثَرَ بِأَجَلِهِ .
آن كس كه در پى آرزوى خويش تازد ، مرگ او را از
پاى در آورد.
حكمت 20
وَ قَالَ [عليه السلام] أَقِيلُوا ذَوِى الْمُرُوءَاتِ
عَثَرَاتِهِمْ فَمَا يَعْثُرُ مِنْهُمْ عَاثِرٌ إِلَّا وَ يَدُ اللَّهِ
بِيَدِهِ يَرْفَعُهُ .
از لغزش جوانمردان در گذيريد، زيرا جوانمردى نمى
لغزد جز آن كه دست خدا او را بلند مرتبه مى سازد.
حكمت 21
وَ قَالَ [عليه السلام] قُرِنَتِ الْهَيْبَةُ
بِالْخَيْبَةِ وَ الْحَيَاءُ بِالْحِرْمَانِ وَ الْفُرْصَةُ تَمُرُّ
مَرَّ السَّحَابِ فَانْتَهِزُوا فُرَصَ الْخَيْرِ .
ترس با نا اميدى ، و شرم با محروميت همراه است ،
و فرصت ها چون ابرها مى گذرند ، پس فرصت هاى نيك را غنيمت شماريد.
حكمت 22
وَ قَالَ [عليه السلام] لَنَا حَقٌّ فَإِنْ
أُعْطِينَاهُ وَ إِلَّا رَكِبْنَا أَعْجَازَ الْإِبِلِ وَ إِنْ طَالَ
السُّرَى .
قال الرضى و هذا من لطيف الكلام و فصيحه و معناه أنا إن
لم نعط حقنا كنا أذلاء و ذلك أن الرديف يركب عجز البعير كالعبد و
الأسير و من يجرى مجراهما.
ما را حقّى است اگر به ما داده شود ، و گرنه بر پشت شتران سوار شويم و براى
گرفتن آن برانيم هر چند شب رُوى به طول انجامد.(5)
حكمت 23
وَ قَالَ [عليه السلام] مَنْ أَبْطَأَ بِهِ عَمَلُهُ
لَمْ يُسْرِعْ بِهِ نَسَبُهُ .
كسى كه كردارش او را به جايى نرساند ، افتخارات
خاندانش او را به جايى نخواهد رسانيد.
حكمت 24
وَ قَالَ [عليه السلام] مِنْ كَفَّارَاتِ الذُّنُوبِ
الْعِظَامِ إِغَاثَةُ الْمَلْهُوفِ وَ التَّنْفِيسُ عَنِ الْمَكْرُوبِ.
از كفّاره گناهان بزرگ ، به فرياد مردم رسيدن ، و
آرام كردن مصيبت ديدگان است.
حكمت 25
وَ قَالَ [عليه السلام] يَا ابْنَ آدَمَ إِذَا رَأَيْتَ
رَبَّكَ سُبْحَانَهُ يُتَابِعُ عَلَيْكَ نِعَمَهُ وَ أَنْتَ تَعْصِيهِ
فَاحْذَرْهُ .
اى فرزند آدم ! زمانى كه خدا را مى بينى كه انواع
نعمت ها را به تو مى رساند تو در حالى كه معصيت كارى ، بترس.
حكمت 26
وَ قَالَ [عليه السلام] مَا أَضْمَرَ أَحَدٌ شَيْئاً
إِلَّا ظَهَرَ فِى فَلَتَاتِ لِسَانِهِ وَ صَفَحَاتِ وَجْهِهِ .
كسى كه چيزى را در دل پنهان نكرد جز آن كه در
لغزش هاى زبان و رنگ رخسارش ، آشكار خواهد گشت.(6)
حكمت 27
وَ قَالَ [عليه السلام] امْشِ بِدَائِكَ مَا مَشَى بِكَ.
با درد خود بساز ، چندان كه با تو سازگار است.
حكمت 28
وَ قَالَ [عليه السلام] أَفْضَلُ الزُّهْدِ إِخْفَاءُ
الزُّهْدِ .
برترين زهد ، پنهان داشت زهد است !
حكمت 29
وَ قَالَ [عليه السلام] إِذَا كُنْتَ فِى إِدْبَارٍ وَ
الْمَوْتُ فِى إِقْبَالٍ فَمَا أَسْرَعَ الْمُلْتَقَى .
هنگامى كه تو زندگى را پْشت سر مى گذارى و مرگ به
تو روى مى آورد، پس ديدار با مرگ چه زود خواهد بود .
حكمت 30
وَ قَالَ [عليه السلام] الْحَذَرَ الْحَذَرَ
فَوَاللَّهِ لَقَدْ سَتَرَ حَتَّى كَأَنَّهُ قَدْ غَفَرَ .
هشدار ! هشدار ! به خدا سوگند ، چنان پرده پوشى
كرده كه پندارى تو را بخشيده است !
منبع:http://www.s-a-khatami.com/
