بسم الله الرحمن الرحیم
مجموعه حکمت های نهج البلاغه
حكمت91
وَ قَالَ [عليه السلام] إِنَّ هَذِهِ الْقُلُوبَ
تَمَلُّ كَمَا تَمَلُّ الْأَبْدَانُ فَابْتَغُوا لَهَا طَرَائِفَ
الْحِكَمِ .
همانا اين دل ها همانند بدن ها افسرده مى شوند ،
پس براى شادابى دل ها ، سخنان زيباى حكمت آميز را بجوييد.
حكمت 92
وَ قَالَ [عليه السلام] أَوْضَعُ الْعِلْمِ مَا وُقِفَ
عَلَى اللِّسَانِ وَ أَرْفَعُهُ مَا ظَهَرَ فِى الْجَوَارِحِ وَ
الْأَرْكَانِ .
بى ارزش ترين دانش ، دانشى است كه بر سر زبان است
، و برترين علم ، علمى است كه در اعضا و جوارح آشكار است.
حكمت 93
وَ قَالَ [عليه السلام] لَا يَقُولَنَّ أَحَدُكُمْ
اللَّهُمَّ إِنِّى أَعُوذُ بِكَ مِنَ الْفِتْنَةِ لِأَنَّهُ لَيْسَ
أَحَدٌ إِلَّا وَ هُوَ مُشْتَمِلٌ عَلَى فِتْنَةٍ وَ لَكِنْ مَنِ
اسْتَعَاذَ فَلْيَسْتَعِذْ مِنْ مُضِلَّاتِ الْفِتَنِ فَإِنَّ اللَّهَ
سُبْحَانَهُ يَقُولُ وَ اعْلَمُوا أَنَّما أَمْوالُكُمْ وَ
أَوْلادُكُمْ فِتْنَةٌ وَ مَعْنَى ذَلِكَ أَنَّهُ يَخْتَبِرُهُمْ
بِالْأَمْوَالِ وَ الْأَوْلَادِ لِيَتَبَيَّنَ السَّاخِطَ لِرِزْقِهِ
وَ الرَّاضِيَ بِقِسْمِهِ وَ إِنْ كَانَ سُبْحَانَهُ أَعْلَمَ بِهِمْ
مِنْ أَنْفُسِهِمْ وَ لَكِنْ لِتَظْهَرَ الْأَفْعَالُ الَّتِى بِهَا
يُسْتَحَقُّ الثَّوَابُ وَ الْعِقَابُ لِأَنَّ بَعْضَهُمْ يُحِبُّ
الذُّكُورَ وَ يَكْرَهُ الْإِنَاثَ وَ بَعْضَهُمْ يُحِبُّ تَثْمِيرَ
الْمَالِ وَ يَكْرَهُ انْثِلَامَ الْحَالِ .
قال الرضى و هذا من غريب ما سمع منه فى التفسير .
فردى از شما نگويد ك خدايا از فتنه به تو پناه مى
برم ، زيرا كسى نيست كه در فتنه اى نباشد، لكن آن كه مى خواهد به خدا
پناه بُرد ، از آزمايش هاى گمراه كننده پناه ببرد ؛ همانا خداى سبحان
مى فرمايد:
” بدانيد كه اموال و فرزندان شما فتنه شمايند ”
معنى اين آيه اين است كه خدا انسان ها را با اموال و فرزندانشان مى
آزمايد ، تا آن كس كه از روزى خود نا خشنود ، و آن كه خرسند است ،
شناخته شوند ، گرچه خداوند به احوالاتشان از خودشان آگاه تر است ، تا
كردارى كه استحقاق پاداش يا كيفر دارد آشكار نمايد چه آن كه بعضى مردم
فرزند پسر را دوست دارند و فرزند دختر را نمى پسندند و بعضى ديگر
فراوانى اموال را دوست دارند و از كاهش سرمايه نگرانند.
حكمت 94
وَ قَالَ [عليه السلام] : وَ سُئِلَ عَنِ الْخَيْرِ مَا
هُوَ فَقَالَ لَيْسَ الْخَيْرُ أَنْ يَكْثُرَ مَالُكَ وَ وَلَدُكَ وَ
لَكِنَّ الْخَيْرَ أَنْ يَكْثُرَ عِلْمُكَ وَ أَنْ يَعْظُمَ حِلْمُكَ
وَ أَنْ تُبَاهِيَ النَّاسَ بِعِبَادَةِ رَبِّكَ فَإِنْ أَحْسَنْتَ
حَمِدْتَ اللَّهَ وَ إِنْ أَسَأْتَ اسْتَغْفَرْتَ اللَّهَ وَ لَا
خَيْرَ فِى الدُّنْيَا إِلَّا لِرَجُلَيْنِ رَجُلٍ أَذْنَبَ ذُنُوباً
فَهُوَ يَتَدَارَكُهَا بِالتَّوْبَةِ وَ رَجُلٍ يُسَارِعُ فِى
الْخَيْرَاتِ .
( از امام پرسيدند “خير” چيست ؟ فرمود: )
خوبى آن نيست كه مال و فرزندت بسيار شود ، بلكه خير آن است كه دانش تو
فراوان و بردبارى تو بزرگ و گران مقدار باشد و در پرستش پروردگار در
ميان مردم سرفراز باشى ، پس اگر كار نيكى انجام دهى شكر خدا به جاى
آورى ، و اگر بد كردى از خدا آمرزش خواهى . در دنيا جز براى دو كس خير
نيست:
يكى گناهكارى كه با توبه جبران كند ، و ديگر نيكوكارى كه در كارهاى
نيكو شتاب ورزد.
حكمت 95
وَ قَالَ [عليه السلام] لَا يَقِلُّ عَمَلٌ مَعَ
التَّقْوَى وَ كَيْفَ يَقِلُّ مَا يُتَقَبَّلُ
و درود خدا بر او ، فرمود : هيچ كارى با تقوا اندك نيست
، و چگونه اندك است آنچه كه پذيرفته شود؟
حكمت 96
وَ قَالَ [عليه السلام] إِنَّ أَوْلَى النَّاسِ
بِالْأَنْبِيَاءِ أَعْلَمُهُمْ بِمَا جَاءُوا بِهِ ثُمَّ تَلَا إِنَّ
أَوْلَى النَّاسِ بِإِبْراهِيمَ لَلَّذِينَ اتَّبَعُوهُ وَ هذَا
النَّبِيُّ وَ الَّذِينَ آمَنُوا الْآيَةَ (21) ثُمَّ قَالَ إِنَّ
وَلِيَّ مُحَمَّدٍ مَنْ أَطَاعَ اللَّهَ وَ إِنْ بَعُدَتْ لُحْمَتُهُ
وَ إِنَّ عَدُوَّ مُحَمَّدٍ مَنْ عَصَى اللَّهَ وَ إِنْ قَرُبَتْ
قَرَابَتُهُ .
نزديك ترين مردم به پيامبران ، دانا ترين آنان
است ، به آنچه كه آورده اند.
سپس اين آيه را تلاوت فرمود : ” همانا نزديك ترين مردم به ابراهيم
آنانند كه پيرو او گرديدند ، و مؤمنانى كه به اين پيامبر خاتم پيوستند
(سپس فرمود)
دوست محمد (ص) كسى است كه خدا را اطاعت كند هر چند پيوند خويشاوندى او
دور باشد ، و دشمن محمد (ص) كسى است كه خدا را نافرمانى كند ، هر چند
خويشاوند نزديك او باشد.
حكمت 97
وَ سَمِعَ [عليه السلام] رَجُلًا مِنَ الْحَرُورِيَّةِ
يَتَهَجَّدُ وَ يَقْرَأُ فَقَالَ نَوْمٌ عَلَى يَقِينٍ خَيْرٌ مِنْ
صَلَاةٍ فِى شَكٍّ .
(صداى مردى از حروراء (22) را شنيد كه نماز شب مى
خواند و قرآن تلاوت مى كرد.)
فرمود : خوابيدن همراه با يقين ، برتر از نمازگزاردن با شك و ترديد
است.
حكمت 98
وَ قَالَ [عليه السلام] اعْقِلُوا الْخَبَرَ إِذَا
سَمِعْتُمُوهُ عَقْلَ رِعَايَةٍ لَا عَقْلَ رِوَايَةٍ فَإِنَّ رُوَاةَ
الْعِلْمِ كَثِيرٌ وَ رُعَاتَهُ قَلِيلٌ .
چون روايتى را شنيديد ، آن را بفهميد عمل كنيد ،
نه فقط بشنويد و نقل كنيد ، زيرا راويان علم فراوان و عمل كنندگان آن
اندكند.
حكمت 99
وَ سَمِعَ رَجُلًا يَقُولُ إِنَّا لِلَّهِ وَ إِنَّا
إِلَيْهِ راجِعُونَ فَقَالَ إِنَّ قَوْلَنَا إِنَّا لِلَّهِ إِقْرَارٌ
عَلَى أَنْفُسِنَا بِالْمُلْكِ وَ قَوْلَنَا وَ إِنَّا إِلَيْهِ
راجِعُونَ إِقْرَارٌ عَلَى أَنْفُسِنَا بِالْهُلْكِ .
( شنيد كه شخصى گفت انا لله و انا اليه راجعون )
اين سخن ما كه مى گوييم ، ما همه از آنِ خداييم ، اقرارى است به بندگى
و اينكه مى گوييم ” بازگشت ما به سوى اوست ” اعترافى است به نابودى
خويش.
حكمت 100
وَ قَالَ [عليه السلام] وَ مَدَحَهُ قَوْمٌ فِى
وَجْهِهِ فَقَالَ اللَّهُمَّ إِنَّكَ أَعْلَمُ بِى مِنْ نَفْسِى وَ
أَنَا أَعْلَمُ بِنَفْسِى مِنْهُمْ اللَّهُمَّ اجْعَلْنَا خَيْراً
مِمَّا يَظُنُّونَ وَ اغْفِرْ لَنَا مَا لَا يَعْلَمُونَ .
( آنگاه كه گروهى او را ستايش كردند فرمود : )بار
خدايا تو مرا از خودم بهتر مى شناسى ، و من خود را بيشتر از آنان مى
شناسم ، خدايا مرا از آنچه اينان مى پندارند ، نيكوتر قرار ده ، و آنچه
را نمى دانند بيامرز.
حكمت 101
وَ قَالَ [عليه السلام] لَا يَسْتَقِيمُ قَضَاءُ
الْحَوَائِجِ إِلَّا بِثَلَاثٍ بِاسْتِصْغَارِهَا لِتَعْظُمَ وَ
بِاسْتِكْتَامِهَا لِتَظْهَرَ وَ بِتَعْجِيلِهَا لِتَهْنُؤَ .
بر آوردن نيازهاى مردم پايدار مگر به سه چيز ،
كوچك شمردن آن تا خود بزرگ نمايد ، پنهان داشتن آن تا خود آشكار شود ،
و شتاب در بر آوردن آن ، تا گوارا باشد.
حكمت 102
وَ قَالَ [عليه السلام] يَأْتِى عَلَى النَّاسِ زَمَانٌ
لَا يُقَرَّبُ فِيهِ إِلَّا الْمَاحِلُ وَ لَا يُظَرَّفُ فِيهِ إِلَّا
الْفَاجِرُ وَ لَا يُضَعَّفُ فِيهِ إِلَّا الْمُنْصِفُ يَعُدُّونَ
الصَّدَقَةَ فِيهِ غُرْماً وَ صِلَةَ الرَّحِمِ مَنّاً وَ الْعِبَادَةَ
اسْتِطَالَةً عَلَى النَّاسِ فَعِنْدَ ذَلِكَ يَكُونُ السُّلْطَانُ
بِمَشُورَةِ النِّسَاءِ وَ إِمَارَةِ الصِّبْيَانِ وَ تَدْبِيرِ
الْخِصْيَانِ .
روزگارى بر مردم خواهد آمد كه محترم نشمارند جز
سخن چين را ، و خوششان نيايد جز از بدكار هرزه ، و ناتوان نگردد جز
عادل.
در آن روزگار كمك به نيازمندان خسارت ، و پيوند با خويشاوندى منّت
گذارى ، و عبادت نوعى برترى طلبى بر مردم محسوب مى شود در آن روز حكومت
با مشورت زنان ، و فرماندهى خردسالان و تدبير خواجگان اداره مى گردد.
حكمت 103
وَ رُئِيَ عَلَيْهِ إِزَارٌ خَلَقٌ مَرْقُوعٌ فَقِيلَ
لَهُ فِى ذَلِكَ فَقَالَ :
يَخْشَعُ لَهُ الْقَلْبُ وَ تَذِلُّ بِهِ النَّفْسُ وَ يَقْتَدِى بِهِ
الْمُؤْمِنُونَ إِنَّ الدُّنْيَا وَ الْآخِرَةَ عَدُوَّانِ
مُتَفَاوِتَانِ وَ سَبِيلَانِ مُخْتَلِفَانِ فَمَنْ أَحَبَّ الدُّنْيَا
وَ تَوَلَّاهَا أَبْغَضَ الْآخِرَةَ وَ عَادَاهَا وَ هُمَا
بِمَنْزِلَةِ الْمَشْرِقِ وَ الْمَغْرِبِ وَ مَاشٍ بَيْنَهُمَا
كُلَّمَا قَرُبَ مِنْ وَاحِدٍ بَعُدَ مِنَ الْآخَرِ وَ هُمَا بَعْدُ
ضَرَّتَانِ .
(پيراهن وصله دارى بر اندام امام بود شخصى پرسيد
چرا پيراهن وصله دار مى پوشى ؟)
فرمود : دل با آن فروتن ، و نفس رام مى شود و مؤمنان از آن سرمشق مى
گيرند .
دنياى (حرام) و آخرت ، دو دشمن متفاوت ، و دو راه جداى از يكديگرند ،
پس كسى كه دنيا پرست باشد و به آن عشق ورزد ، به آخرت كينه ورزد و با
آن دشمنى خواهد كرد.
و آن دو همانند شرق و غرب و انسانى هستند كه بين اين دو راه مى رود ،
هرگاه به يكى نزديك شود از ديگر دور مى گردد ، و آن دو همواره به
يكديگر زيان رسانند.
حكمت 104
وَ عَنْ نَوْفٍ الْبَكَالِيِّ (24) قَالَ رَأَيْتُ
أَمِيرَ الْمُؤْمِنِينَ ع ذَاتَ لَيْلَةٍ وَ قَدْ خَرَجَ مِنْ
فِرَاشِهِ فَنَظَرَ فِى النُّجُومِ فَقَالَ لِى يَا نَوْفُ أَ رَاقِدٌ
أَنْتَ أَمْ رَامِقٌ فَقُلْتُ بَلْ رَامِقٌ فقَال:
يَا نَوْفُ طُوبَى لِلزَّاهِدِينَ فِى الدُّنْيَا الرَّاغِبِينَ فِى
الْآخِرَةِ أُولَئِكَ قَوْمٌ اتَّخَذُوا الْأَرْضَ بِسَاطاً وَ
تُرَابَهَا فِرَاشاً وَ مَاءَهَا طِيباً وَ الْقُرْآنَ شِعَاراً وَ
الدُّعَاءَ دِثَاراً ثُمَّ قَرَضُوا الدُّنْيَا قَرْضاً عَلَى
مِنْهَاجِ الْمَسِيحِ .
“2ـ مكاسب الاسحار”
يَا نَوْفُ إِنَّ دَاوُدَ ع قَامَ فِى مِثْلِ هَذِهِ السَّاعَةِ مِنَ
اللَّيْلِ فَقَالَ إِنَّهَا لَسَاعَةٌ لَا يَدْعُو فِيهَا عَبْدٌ
إِلَّا اسْتُجِيبَ لَهُ إِلَّا أَنْ يَكُونَ عَشَّاراً أَوْ عَرِيفاً
أَوْ شُرْطِيّاً أَوْ صَاحِبَ عَرْطَبَةٍ وَ هِيَ الطُّنْبُورُأَوْ
صَاحِبَ كَوْبَةٍ وَ هِيَ الطَّبْلُ وَ قَدْ قِيلَ أَيْضاً إِنَّ
الْعَرْطَبَةَ الطَّبْلُ وَ الْكَوْبَةَ الطُّنْبُورُ .
” وصف زاهدان ”
از نوف بكالى ، نقل شده كه در يكى از شب ها ، امام على
[عليه السلام] را ديدم براى عبادت از بستر بر خاسته ، نگاهى به ستارگان
افكند ، و به من فرمود : خوابى يا بيدار ؟ گفتم بيدارم . فرمود :
اى نوف ! خوشا به حال آنان كه از دنياى حرام چشم پوشيدند ، و دل به
آخرت بستند ! آنان مردمى هستند كه زمين را تخت ، خاك را بستر ، آب را
عطر ، و قرآن را پوشش زيرين ، و دعا را لباس روئين خود قرار دادند ، و
با روش عيساى مسيح با دنيا بر خورد كنند.
” 2ـ ارزش سحر خيزى ”
اى نوف ! همانا داوود پيامبر ( كه درود خدا بر او باد ) در چنين ساعتى
از شب بر مى خاست و مى گفت : ” اين ساعتى است كه دعاى هر بنده اى به
اجابت مى رسدد جز باجگيران ، جاسوسان ، شبگردان و نيروهاى انتظامى
حكومت ستمگر ، و نوازندة طنبور و طبل “.
حكمت 105
وَ قَالَ [عليه السلام] إِنَّ اللَّهَ افْتَرَضَ
عَلَيْكُمْ فَرَائِضَ فَلَا تُضَيِّعُوهَا وَ حَدَّ لَكُمْ حُدُوداً
فَلَا تَعْتَدُوهَا وَ نَهَاكُمْ عَنْ أَشْيَاءَ فَلَا تَنْتَهِكُوهَا
وَ سَكَتَ لَكُمْ عَنْ أَشْيَاءَ وَ لَمْ يَدَعْهَا نِسْيَاناً فَلَا
تَتَكَلَّفُوهَا .
همانا خدا واجباتى را بر شما لازم شمرده ، آن ها
را تباه نكنيد و حدودى براى شما معين فرموده ، اما از آن ها تجاوز
نكنيد و از چيزهايى نهى فرمود ، حركت آن را نگاه داريد و نسبت به
چيزهايى سكوت فرمود نه از روى فراموشى . پس خود را دربارة آنها به رنج
و زحمت دچار نسازيد.
حكمت 106
وَ قَالَ [عليه السلام] لَا يَتْرُكُ النَّاسُ شَيْئاً
مِنْ أَمْرِ دِينِهِمْ لِاسْتِصْلَاحِ دُنْيَاهُمْ إِلَّا فَتَحَ
اللَّهُ عَلَيْهِمْ مَا هُوَ أَضَرُّ مِنْهُ .
مردم براى اصلاح دنيا چيزى از دين را ترك نمى
گويند ، جز آن كه خدا آنان را به چيزى زيانبارتر از آن دچار خواهد ساخت.
حكمت 107
وَ قَالَ [عليه السلام] رُبَّ عَالِمٍ قَدْ قَتَلَهُ
جَهْلُهُ وَ عِلْمُهُ مَعَهُ لَا يَنْفَعُهُ .
چه بسا دانشمندى كه جهلش او را از پاى در آرد و
دانش او همراهش باشد اما سودى به حال او نداشته باشد.
حكمت 108
وَ قَالَ [عليه السلام] لَقَدْ عُلِّقَ بِنِيَاطِ هَذَا
الْإِنْسَانِ بَضْعَةٌ هِيَ أَعْجَبُ مَا فِيهِ وَ ذَلِكَ الْقَلْبُ وَ
ذَلِكَ أَنَّ لَهُ مَوَادَّ مِنَ الْحِكْمَةِ وَ أَضْدَاداً مِنْ
خِلَافِهَا فَإِنْ سَنَحَ لَهُ الرَّجَاءُ أَذَلَّهُ الطَّمَعُ وَ إِنْ
هَاجَ بِهِ الطَّمَعُ أَهْلَكَهُ الْحِرْصُ وَ إِنْ مَلَكَهُ الْيَأْسُ
قَتَلَهُ الْأَسَفُ وَ إِنْ عَرَضَ لَهُ الْغَضَبُ اشْتَدَّ بِهِ
الْغَيْظُ وَ إِنْ أَسْعَدَهُ الرِّضَى نَسِيَ التَّحَفُّظَ وَ إِنْ
غَالَهُ الْخَوْفُ شَغَلَهُ الْحَذَرُ وَ إِنِ اتَّسَعَ لَهُ الْأَمْرُ
اسْتَلَبَتْهُ الْغِرَّةُ وَ إِنْ أَفَادَ مَالًا أَطْغَاهُ الْغِنَى
وَ إِنْ أَصَابَتْهُ مُصِيبَةٌ فَضَحَهُ الْجَزَعُ وَ إِنْ عَضَّتْهُ
الْفَاقَةُ شَغَلَهُ الْبَلَاءُ وَ إِنْ جَهَدَهُ الْجُوعُ قَعَدَ بِهِ
الضَّعْفُ وَ إِنْ أَفْرَطَ بِهِ الشِّبَعُ كَظَّتْهُ الْبِطْنَةُ
فَكُلُّ تَقْصِيرٍ بِهِ مُضِرٌّ وَ كُلُّ إِفْرَاطٍ لَهُ مُفْسِدٌ .
به رگ هاى درونى انسان پاره گوشتى آويخته كه شگرف
ترين اعضاى درونى اوست ، و آن قلب است ، كه چيزهايى از حكمت ، و
چيزهايى متفاوت با آن ، در او وجود دارد.
پس اگر در دل اميدى پديد آيد ، طمع آن را خوار گرداند ، و اگر طمع بر
آن هجوم آورد حرص آن را تباه سازد ، و اگر نوميدى بر آن چيره شود ،
تأسف خوردن آن را از پاى در آورد ، اگر خشمناك شود كينه توزى آن فزونى
يابد و آرام نگيرد ، اگر به خشنودى دست يابد ، خويشتن دارى را از ياد
برد، و اگر ترس آن را فراگيرد پرهيز كردن آن را مشغول سازد.
و ارگ به گشايشى برسد ، دچار غفلت زدگى شود ، و اگر مالى به دست آورد ،
بى نيازى آن را به سركشى كشاند ، و اگر مصيبت ناگوارى به آن رسد ، بى
صبرى رسوايش كند ، و اگر به تهيدستى مبتلا گردد ، بلاها او را مشغول
سازد ، و اگر گرسنگى بى تابش كند ، ناتوانى آن را از پاى در آورد ، و
اگر زيادى سير شود ، سيرى آن را زيان رساند ، پس هر گونه كُندروى براى
آن زيانبار ، و هرگونه تُندروى براى آن فساد آفرين است
حكمت 109
وَ قَالَ [عليه السلام] نَحْنُ النُّمْرُقَةُ
الْوُسْطَى بِهَا يَلْحَقُ التَّالِى وَ إِلَيْهَا يَرْجِعُ الْغَالِى.
ما تكيه گاه ميانه ايم ، عقب ماندگان به ما مى
رسند ، و تندروان غلو كننده به سوى ما باز مى گردند.
حكمت 110
وَ قَالَ [عليه السلام] لَا يُقِيمُ أَمْرَ اللَّهِ
سُبْحَانَهُ إِلَّا مَنْ لَا يُصَانِعُ وَ لَا يُضَارِعُ وَ لَا
يَتَّبِعُ الْمَطَامِعَ .
فرمان خدا را بر پا ندارد ، جز آن كس كه در اجراى
حق مدارا نكند . و به روش اهل باطل عمل نكند و پيرو فرمان طمع نگردد.
حكمت 111
وَ قَالَ [عليه السلام] وَ قَدْ تُوُفِّيَ سَهْلُ بْنُ
حُنَيْفٍ الْأَنْصَارِيُّ بِالْكُوفَةِ بَعْدَ مَرْجِعِهِ مَعَهُ مِنْ
صِفِّينَ وَ كَانَ أَحَبَّ النَّاسِ إِلَيْهِ
لَوْ أَحَبَّنِى جَبَلٌ لَتَهَافَتَ معنى ذلك أن المحنة تغلظ عليه
فتسرع المصائب إليه و لا يفعل ذلك إلا بالأتقياء الأبرار و المصطفين
الأخيار و هذا مثل قوله [عليه السلام] .
(پس از بازگشت از جنگ صفّين ، يكى از ياران دوست
داشتنى امام ، سهل بن حْنيف از دنيا رفت .)
فرمود : اگر كوهى مرا دوست بدارد ، در هم فرو مى ريزد .( يعنى مصيبت ها
به سرعت به سراغ او آيد ، كه اين سرنوشت در انتظار پرهيزكاران و
برگزيدگان خداست ، همانند آن در حكمت 112 آمده است ).
حكمت 112
مَنْ أَحَبَّنَا أَهْلَ الْبَيْتِ فَلْيَسْتَعِدَّ
لِلْفَقْرِ جِلْبَاباً
و قد يؤول ذلك على معنى آخر ليس هذا موضع ذكره .
هر كس ما آهل بيت پيامبر (ص) را دوست بدارد ، پس
بايد فقر را چونان لباس رويين بپذيرد .(يعنى آمادة انواع محروميت ها
باشد).
حكمت 113
وَ قَالَ [عليه السلام] لَا مَالَ أَعْوَدُ مِنَ
الْعَقْلِ وَ لَا وَحْدَةَ أَوْحَشُ مِنَ الْعُجْبِ وَ لَا عَقْلَ
كَالتَّدْبِيرِ وَ لَا كَرَمَ كَالتَّقْوَى وَ لَا قَرِينَ كَحُسْنِ
الْخُلُقِ وَ لَا مِيرَاثَ كَالْأَدَبِ وَ لَا قَائِدَ كَالتَّوْفِيقِ
وَ لَا تِجَارَةَ كَالْعَمَلِ الصَّالِحِ وَ لَا رِبْحَ كَالثَّوَابِ
وَ لَا وَرَعَ كَالْوُقُوفِ عِنْدَ الشُّبْهَةِ وَ لَا زُهْدَ
كَالزُّهْدِ فِى الْحَرَامِ وَ لَا عِلْمَ كَالتَّفَكُّرِ وَ لَا
عِبَادَةَ كَأَدَاءِ الْفَرَائِضِ وَ لَا إِيمَانَ كَالْحَيَاءِ وَ
الصَّبْرِ وَ لَا حَسَبَ كَالتَّوَاضُعِ وَ لَا شَرَفَ كَالْعِلْمِ وَ
لَا عِزَّ كَالْحِلْمِ وَ لَا مُظَاهَرَةَ أَوْثَقُ مِنَ
الْمُشَاوَرَةِ .
درود خدا بر او ، فرمود : سرمايه اى از عقل سودمندتر
نيست ، و هيچ تنهايى ترسناك تر از خودبينى ، و عقلى چون دورانديشى ، و
هيچ بزرگوارى چون تقوى ، و همنشينى چون اخلاقى خوش ، و ميراثى چون ادب
، و رهبرى چون توفيق الهى ، و تجارتى چون عمل صالح ، و سودى چون پاداش
الهى ، و هيچ پارسايى چون پرهيز از شُبهات ، و زُهدى همچون بى اعتنايى
به دنياى حرام ، و دانشى چون انديشيدن ، و عبادتى چون انجام واجبات ، و
ايمانى چون حياء و صبر . و خويشاوندى چون فروتنى ، و شرافتى چون دانش ،
و عزّتى چون بردبارى ، و پشتيبانى مطمئن تر از مشورت كردن نيست.
حكمت 114
وَ قَالَ [عليه السلام] إِذَا اسْتَوْلَى الصَّلَاحُ
عَلَى الزَّمَانِ وَ أَهْلِهِ ثُمَّ أَسَاءَ رَجُلٌ الظَّنَّ بِرَجُلٍ
لَمْ تَظْهَرْ مِنْهُ حَوْبَةٌ فَقَدْ ظَلَمَ وَ إِذَا اسْتَوْلَى
الْفَسَادُ عَلَى الزَّمَانِ وَ أَهْلِهِ فَأَحْسَنَ رَجُلٌ الظَّنَّ
بِرَجُلٍ فَقَدْ غَرَّرَ .
هرگاه نيكوكارى بر روزگار و مردم آن غالب آيد ،
اگر كسى ديگرى گمان بد برد ، در حالى كه از او عمل زشتى آشكار نشده
ستمكار است ، و اگر بدى بر زمانه و مردم آن غالب شود و كسى به ديگرى
خوش گمان باشد (27) ، خود را فريب داد.
حكمت 115
وَ قِيلَ لَهُ [عليه السلام] كَيْفَ نَجِدُكَ يَا
أَمِيرَ الْمُؤْمِنِينَ فَقَالَ ع كَيْفَ يَكُونُ حَالُ مَنْ يَفْنَى
بِبَقَائِهِ وَ يَسْقَمُ بِصِحَّتِهِ وَ يُؤْتَى مِنْ مَأْمَنِهِ .
شخصى از امام پرسيد حال شما چگونه است ؟ فرمود:
چگونه خواهد بود حال كسى كه در بقاى خود ناپايدار ، و در سلامتى بيمار
است ، و در آنجا كه آسايش دارد مرگ او فرا مى رسد!
حكمت 116
وَ قَالَ [عليه السلام] كَمْ مِنْ مُسْتَدْرَجٍ
بِالْإِحْسَانِ إِلَيْهِ وَ مَغْرُورٍ بِالسَّتْرِ عَلَيْهِ وَ
مَفْتُونٍ بِحُسْنِ الْقَوْلِ فِيهِ وَ مَا ابْتَلَى اللَّهُ أَحَداً
بِمِثْلِ الْإِمْلَاءِ لَهُ .
چه بسا كسى كه با نعمت هايى كه به او رسيده ، به
دام افتد ، و با پرده پوشى بر گناه ، فريب خورد ، و با ستايش شدن ،
آزمايش گردد ؛ و خدا هيچ كس را به چيزى همانند مهلت دادن ، نيامرزد.
حكمت 117
وَ قَالَ [عليه السلام] هَلَكَ فِيَّ رَجُلَانِ مُحِبٌّ
غَالٍ وَ مُبْغِضٌ قَالٍ .
دو تن به خاطر من به هلاكت رسيدند : دوست افراط
كننده ، و دشمن دشنام دهنده.
حكمت 118
وَ قَالَ [عليه السلام] إِضَاعَةُ الْفُرْصَةِ غُصَّةٌ
از دست دادن فرصت ها ، اندوهبار است .
حكمت 119
وَ قَالَ [عليه السلام] مَثَلُ الدُّنْيَا كَمَثَلِ
الْحَيَّةِ لَيِّنٌ مَسُّهَا وَ السَّمُّ النَّاقِعُ فِى جَوْفِهَا
يَهْوِى إِلَيْهَا الْغِرُّ الْجَاهِلُ وَ يَحْذَرُهَا ذُو اللُّبِّ
الْعَاقِلُ .
دنياى حرام چون مار سمى است ، پوست آن نرم ولى سم
كشنده در درون دارد ، نادان فريب خورده به آن مى گرايد ، و هوشمند عاقل
از آن دورى گزيند.
حكمت 120
وَ سُئِلَ [عليه السلام] عَنْ قُرَيْشٍ فَقَالَ أَمَّا
بَنُو مَخْزُومٍ فَرَيْحَانَةُ قُرَيْشٍ نُحِبُّ حَدِيثَ رِجَالِهِمْ
وَ النِّكَاحَ فِى نِسَائِهِمْ وَ أَمَّا بَنُو عَبْدِ شَمْسٍ
فَأَبْعَدُهَا رَأْياً وَ أَمْنَعُهَا لِمَا وَرَاءَ ظُهُورِهَا وَ
أَمَّا نَحْنُ فَأَبْذَلُ لِمَا فِى أَيْدِينَا وَ أَسْمَحُ عِنْدَ
الْمَوْتِ بِنُفُوسِنَا وَ هُمْ أَكْثَرُ وَ أَمْكَرُ وَ أَنْكَرُ وَ
نَحْنُ أَفْصَحُ وَ أَنْصَحُ وَ أَصْبَحُ .
(از امام دربارة قريش پرسيدند فرمود : ) اما بنى مخزوم
، گُل خوشبوى قريشند ، كه شنيدن سخن مردانشان ، و ازدواج با زنانشان را
دوست داريم ؛ اما بنى عبد شمس بد انديش تر و بخيل تر مى باشند ، و اما
ما (بنى هاشم) آنچه در دست داريم بخشنده تر ، و براى جانبازى در راه
دين سخاوتمندتريم . آن ها شمارشان بيشتر اما فريبكارتر و زشت روى ترند
و ما گوياتر و خيرخواه تر و خوش روى تريم.
منبع:http://www.s-a-khatami.com/
