توصیه مقام معظم رهبری به مدیران
این مسوولیت و منصبی که در نظام اسلامی داریم، طعمه و سرمایه و کاسبی نیست، اشتباه نشود مسوولیت در نظام اسلامی باری بر دوش انسان است که باید آن را به خاطر هدف و نیتی تحمل مند. در این راه از خیلی چیزها باید گذشت. نه فقط از شهوات حرام بلکه از شهوات حلال نیز باید گذشت.
مسئول نظام اسلامی، مسئولی است که برای مردم و در راه خداست، برای هوا و منافع شخصی خود نیست.
بایسته های اخلاقی مدیریت و کارمندی
- توجه به ارزش خدمتگذاری داشته باشد در روایات مشهور وارد شده است که انسان ها عائله خداوند هستند، کسی که به عائله خداوند خدمت کند به خداوند خدمت کرده است. مدیر نمی تواند خدمتگذار باشد مگر این که خود را در محضر خدای متعال ببیند و خود را مسوول پاسخ گویی به مردم بداند زیرا مدیریت از حقوق مردم است نه از حقوق شخصی. کلمات آن پیر خدمتگذار چقدر زیباست و چگونه خود را حاضر در محضر حق می داند. آن جا که می فرماید:« وظیفه ما و همه دست اندر کاران است که به این مردم خدمت کنیم و در غم و شادی و مشکلات آنان شریک باشیم. گمان نمی کنم عبادتی بالاتر از خدمت به محرومین وجود داشته باشد:
- باز می فرماید: باید تمام اموری که انجام می دهید متوجه باشید که در محضر خداست و شما مسوولیت دارید. در این ادارلت دولتی از آن کس که دم در هست تا آنجایی که جای رئیس است باید توجه داشته باشند که همه خدمتگذار این مردم هستند همه اجیر این مردم هستند اجرت از اینها دارند می گیرند برای خدمت و باید با مردم رفتارشان انسانی و اسلامی باشد.
- قرآن کریم در مورد پیامبر اکرم (ص) می فرماید: رسولی از خودتان به سوی شما آمد که رنج های شما براو سخت است و بر هدایت شما اصرار دارد و نسبت به مومنان بسیار مهربان است.
- توفیق خدمتگذاری را از نعمت های خدا بداند
امام حسین علیه السلام می فرماید:
«نیازهای مردم به شما از نعمت های الهی برای شما ست پس از این نعمتها خسته و ملول نشوید.
»
امام علی علیه السلام خطاب به مالک اشتر:« از خدا بترس! از خدا بترس! بخاطر زیر دستان کم درآمدی که هیچ چاره ای برای تأمین زندگی ندارند چه بیچارگان و چه دردمندان و زمین گیر شدگان، زیرا این طبقه هم قناعت دارند و هم نیازمند هستند. برای رضای خدا آنچه خدا از حق خود درباره آنان به تو فرمان داده بجای آور و سهمی از بیت المال را که در اختیار تو هست برای مصرف آنان منظور دار و بخشی از درآمد غلاتی را که از سرزمین های اسلامی جمع آوری می شود، برای فرودستان و بیچارگان هر منطقه قرار بده زیرا آن فقیر و ناتوانی که در دورترین نقطه زندگی می کند همان حقی را دارد که نزدیک ترین آنان دارد. و تومسئولیت رعایت حقوق هر یک از آنان را بر عهده گرفته ای.»
- مقدم داشتن دیگران بر خود
مدیر خدمتگذار مردم را بیش از مقام خود دوست دارد. لذا در مواقع لازم مقام را فدای مردم می کند زیرا ارزش باغ را به گلهای آن می داند.
محدث نوری(ره) می فرماید: « ما در بین سنن و فرائض کمتر عملی داریم که در فضیلت و ثواب به زیارت امام حسین علیه السلام برسد با وجود این مسأله در اخبار دیده ام که ثواب برآوردن حاجت مومن برتر از ثواب زیارت حضرت سید الشهداء است. »
نخستین علامت خدمتگذاری این است که اول به دیگران فکر کند بعد به خود، حتی بالاتر اینکه خدمتگذار باید از نیاز هم نوعان خودآگاه باشد و خود را در دسترس آن ها قرار دهد تا آنان بتوانند نیازهایشان را از او طلب کنند.
4.با اخلاق و رفتار خوب با مردم معاشرت کند.
امام علی علیه السلام می فرماید:« ای مالک ! قلبت را مملو از رحمت محبت و لطف به مردم نما. مبادا نسبت به آنان چون حیوان درنده باشی که خوردنشان را غنیمت بشماری چرا که آنان دو دسته اند : یا برادردینی تو هستند و یا در آفرینش مانند تو هستند.»
مقام معظم رهبری : «مسئولان با رفتار احترام آمیز با مردم و خدمت به آنها فضای شوق انگیزی را برای برگزاری انتخابات پرشور آماده کنند.»
آسیب های خدمتگذاری
1.عدم مطابقت گفتار با عملکرد
عدم مطابقت گفتار با عمل به خاطر برخی رذائل اخلاقی است و آن درنفس مدیر یا کارمندی ریشه دوانیده است که در جهت تهذیب نفس قدمی بر نداشته است.می بایست قبل از قبول مسئولیت آن ها را از نفس خود دور می کرد ولی موفق نشده و الآن تیغ به دست زنگی مست داده و اعمال او نتیجه تأثیرات آن ملکات فاسد است.به همین دلیل تا تهذیب صورت نگرفته باشد قبول مسئولیت خطرناک و مفسده آور است. پس تزکیه مقدم بر تعلیم و قبول مسئولیت است. تزکیه مسئولیت و علم را هدایت می کند تا در مسیر صحیح خود قرار گیرد.
امام خمینی (ره) « آقا دولت مال مردم است بودجه مملکت از جیب مردم است. شما نوکر مردم هستید دولتها خدمتگذار مردمند. هی لطفاً نگویید منِ خدمتگذار و عملاً تو سر مردم بزنید و این اربابهای بیچارتان را پایمال کنید. خوب شما از بودجه مملکت دارد ارتزاق می کنید ، دارید زندگی مرفه می کنید…»
با زمی فرمایند: اینها نمی دانم چه جور مردمی هستند؟ خودشان را به اسم خدمتگذار جا می زنند لکن دائماً بر خلا مسیر قدم بر می دارند و قدم هایشان بر خلاف مسیر ملت است کارشکنی می کنند، مردم را به یأس می کشانند.
2. نا امید کردن مردم
ابراز حاجت به هرکس که باشد، نشانه امید داشتن به او در برآورده شدن حاجت است، یعنی صاحب حاجت امیدوار است. حال اگر حاجت را به نزد مدیر آورد مأیوس بر گشت، آن امید از بیت رفته و به یأس تبدیل می شود. در این صورت دیگر حاجتی به او نخواهد شد و این بدترین برخورد بین مدیر و مردم است که مورد غضب خداوند است.
امام صادق علیه السلام می فرماید: « در اثبات اعتماد به برادر دینی همین بس که شخص حاجت مند ، حاجت خود را نزد او آورد.»
نتیجه این که مدیر در اثر عدم خدمت به برادران دینی خود، اعتماد آنان که مهم ترین سرمایه و دژمحکم او در برابر دشمنان است را از دست می دهد و چاره ای جز زبون بودن برای حفظ قدرت ندارد چون پشتوانه ندارد. مدیر خدمتگذار به خدا تکیه داده و از قدرت بیکران مردم برخوردار است زیرا خداوند فرموده:« هرکس که بین خود و خدای خویش را اصلاح نماید خدا بین او و مردم را اصلاح می کند.
- خشنود شدن از ستایش دیگران
امام علی علیه السلام می فرماید: مردم! از پست ترین حالات زمامداران نزد صالحان این است که گمان برند آنان دوستدار ستایشند و کشورداری آنان بر کبر و خودپسندی استوار باشد. من خوش ندارم در خاطر شما بگذرد که من ستایش را دوست دارم و خواهان شنیدن آن می باشم.سپاس خداوند را که چنین نبودم.
این یکی از آفات بزرگ اخلاقی است که خدمتگذار خشنود به مداحی برای او شوند و عده ای چرب زبان که گرد شیرینی جمع شده باشند شریک قدرت بلکه تاراج گران بیت المال گردند.چه بگویم از این افراد که عدالت با آن زیبایی را ناجوانمردانه قربانی مطامع کوچک خود کرده و صفت بسیار نیک خدمتگذاری را نابود می کنند.
کسی که مداحی دیگران را در مورد خودش بپسندد خشنودی خود را بر خشنودی خدا ترجیح داده است و در این حالت خدا را فراموش می کند و خدا هم او را فراموش خواهد کرد و چه عذابی بالاتر از این که خدا انسان را فراموش کند.
احکام مدیریت و کارمندی
- استخدام
استخدام نوعی اجاره است که مدیر یا کارمند استخدام شده در قبال اجرت و حقوقی که دریافت می کند باید مطابق تعهد و قرارداد با اداره یا موسسه متبوع خود یا به تعبیر دیگر مطابق قوانین و مقررات استخدامی که آ نها را پذیرفته عمل کند و هیچ گونه تخلف از آن جایز نیست و اگر از ساعت مقرر کاری خود تخلف کند و دیرتر سر کار حاضر شود یا زودتر برود و یا در بین وقت اداری که باید به کار اداری خود اشتغال داشته باشد به کار غیر موظف خود یا کار شخص بپردازد و یا ایامی را غیبت کند و سر کار خود حاضر نشود اگر بدون عذر باشد افزون بر آن که عمل غیر مجازی را انجام داده اگر در مقابل آن حقوق و اجرتی دریافت کند ضامن است و باید مسترد نماید.
