18 اسفندماه كه به عنوان روز بزرگداشت سيدجمال الدين اسدآبادي نامگذاري شده؛ تجليل از يك جريان فكري است كه در روزهاي اخير و با اوج گيري نهضت هاي اسلامي، مسلمانان را به مبارزه عليه غرب و وابستگان آن فراخوانده و چشم انداز روشني را پيش روي جهان اسلام قرار داده است.
ايران در نيمه دوم قرن سيزدهم هجري (نوزدهم ميلادي) شاهد نضج گرفتن جنبش اصلاحي اسلامي بود كه بتدريج و با اندكي تقريب زماني به ساير كشورهاي همسايه همچون تركيه، افغانستان و حوزه شمال آفريقا نيز كشيده شدسيد جمال الدين اسدآبادي كه از محضر دو مرجع عاليقدر زمان يعني شيخ مرتضي انصاري و ملاحسينقلي درجزيني همداني بهره برده بود و در هندوستان آشنايي هايي هم با علوم جديد پيدا كرده بود، به مقابله با استعمار انگليس برخاست و نداي رساي بيداري اسلامي سر داد.
سيد جمال به دليل سلطه همه جانبه انگليسي ها با كمتر از دو سال سكني در هند، عازم عثماني شد و در آنجا نيز با حسادت علماي بابعالي، ناگزير رحل اقامت در مصر افكند و توانست نهضت فكري ضداستعماري و ضدانگليسي را پايه گذاري كند؛ هرچند ديري نپاييد كه بر اثر فشار انگلستان مجبور به ترك مصر شد اما خط سيري كه او ترسيم كرده بود توسط شاگردانش همچون شيخ محمد عبده پيگيري شد و سالها بعد زمينه را براي قيام مردم مصر عليه استعمار انگليس فراهم آورد. بُعد فكري اتحاد اسلامي با حضور سيدجمال الدين اسدآبادي در اروپا و با انتشار روزنامه ‘عروه الوثقي’ دنبال شد؛ آن هنگام كه ‘ارنست رنان’ مقالاتي عليه اسلام مي نوشت، سيد جمال به پاسخگويي بر شبهات اين فيلسوف فرانسوي پرداخت.
