جایگاه اربعین در کلام امام رضا علیه السلام
ائمه علیهم السلام در زمینه بزرگداشت اربعین خود پیشقدم بوده و اعمال مخصوصی را برای این روز دستور داده اند . بیستمین روز صفر یعنی اربعین زمانی است که کاروان اسرا، از شام به مدینه بازگشتند و روزی است که جابر بن عبدالله انصاری، صحابی رسول خدا (ص)، از مدینه به کربلا رسید و به زیارت قبر امام حسین(ع) رفت و او نخستین کسی است که قبر آن حضرت را زیارت کرد. در این روز، زیارت امام حسین(ع) مستحب است و این زیارت، همان زیارت اربعین است که امام حسن عسکری(ع) آن را از نشانه های مؤمن دانسته اند.(1) عدد چهل در روایات و احادیث جایگاه ویژه ای دارد. چله نشینی یا همان مراقبت و توجه به خداوند در مدت چهل روز هم در احادیث و روایات جایگاه ویژه ای دارد و توجه به ترک گناه، عبادت خالصانه، گرامی داشتن نماز و مواردی دیگر همچون صدقه دادن و دعا برای سایر مومنین نیز در این چهل روز توصیه شده است. روایاتی که در مورد اربعین وارد شده است، بیشتر به سیر باطنی و تعالی روحی توجه دارد و در واقع چنین استفاده می شود که انسان هر حرکت مخلصانه و خداخواهانه ای را که تا چهل بار ادامه گر باشد، پس از آن دریچه ای از نور و روشنایی بروی او گشوده می شود و آغاز یک سلسله جوشش‌ها و لذت‌ها، بینایی‌ها و رویش‌ها در زندگی روحانی و معنوی اوست. امام رضا علیه السلام در این زمینه می فرماید: من خلص لله اربعین یوما فجر الله ینابیع الحکمه من قلبه علی لسانه؛ هر کس خود را چهل روز برای خداوند خالص و پاک گرداند، خداوند چشمه های حکمت را از قلبش بر زبانش جاری می سازد.(2)
در روایتی دیگر از امام رضا (ع) درباره خصوصیت عدد چهل آمده است: إن النُطفه تَکوُنُ فِی الرَحِمِ أربَعینَ یَوماً ثُمَ تَصیرُ عَلَقَه أربَعینَ یَوماً ثُم تَصِیرُ مُضغَه ً أربَعینَ یَوماً فَإذا کَمُلَ أربَعَه أشهُر بَعَثَ اللهُ مَلِکَینِ خَلاقَینِ فَیَقُولانِ یا رَبِ مَا تَخلُق؛ نطفه چهل روز در رحم می ماند سپس چهل روز به صورت علقه است و پس از آن به مدت چهل روز به شکل مضغه در می آید و وقتی چهارماهه شد خداوند دو فرشته را برای تکمیل آفرینش آن می فرستد و… (3) اربعین روز تجدید عزاداری برای سالار شهیدان حضرت ابا عبدالله الحسین است . امام رضا (ع) در باره اهمیت سوگواری و تعزیه برای آن حضرت(ع) فرمودند: مَنْ تَذَکَّرَ مُصَابَنَا وَ بَکَى لِمَا ارْتُکِبَ مِنَّا کَانَ مَعَنَا فِی دَرَجَتِنَا یَوْمَ الْقِیَامَةِ وَ مَنْ ذُکِّرَ بِمُصَابِنَا فَبَکَى وَ أَبْکَى لَمْ تَبْکِ عَیْنُهُ یَوْمَ تَبْکِی الْعُیُونُ وَ مَنْ جَلَسَ مَجْلِساً یُحْیَا فِیهِ أَمْرُنَا لَمْ یَمُتْ قَلْبُهُ یَوْمَ تَمُوتُ الْقُلُوبُ؛ کسى که متذکر مصایب ما شود و به جهت ستمهایى که بر ما وارد شده گریه کند، در روز قیامت با ما خواهد بود و مقام و درجه ما را خواهد داشت و کسى که مصیبتهاى ما را بیان کند و خود بگرید و دیگران را بگریاند؛ در روزى که همه چشمها گریان است، چشم او نگرید و هر کسى در مجلسى بنشیند که در آن مجلس، امر ما را زنده مىکنند؛ روزى که قلبها مىمیرند، قلب او نخواهد مرد . (4) امام رضا(ع) همچنین در اهمیت عزاداری برای ابا عبدالله الحسین(ع) مىفرماید:
«… پسر شبیب! اگر مىخواهى براى چیزى گریه کنى، پس براى حسین بن على(ع) گریه کن که او را ذبح کردند؛ چنان که گوسفند را ذبح مىکنند… پسر شبیب! اگر براى حسین چنان گریه کنى که اشکهایت بر گونههایت جارى شود، خداوند همه گناهان کوچک و بزرگ تو را مىآمرزد، اندک باشد یا بسیار…».(5) در اربعین زیارت امام حسین (ع) جزو نشانه های مؤمن برشمرده شده است. امام رضا (ع) فرمودند: «من زار قبر ابی عبداللّه بشطّ الفرات کان کمن زار اللّه فوق عرشه؛(24) هر کس قبر امام حسین(ع) را در کنار رود فرات زیارت کند، مانند کسی است که خداوند را در بالای عرش زیارت کرده است».(6)
پی نوشت ها:——————-
1. بحار جلد، 98، ص331
2. عیون اخبار الرضا(ع) ، ج 2، ص 85
3. الکافی، ج6، ص13
4. بحارالانوار، ج 43، ص 278
5. بحارالانوار، ج 44، ص 285
6. وسایل الشیعه، ج 10، ص
