و من خطبه له علیه السلام
حَتَّى بَعَثَ اللَّهُ مُحَمَّدا صَلّى اللّهُ عَلَیهِ وَ آلِه شَهِیدا وَ بَشِیرا وَ نَذِیر،ا خَیْرَ الْبَرِیَّهِ طِفْلاً، وَ اءَنْجَبَهَا کَهْلاً، وَ اءَطْهَرَ الْمُطَهَّرِینَ شِیمَهً، وَ اءَجْوَدَ الْمُسْتَمْطَرِینَ دِیمَهً، فَمَا احْلَوْلَتْ لَکُمُ الدُّنْیَا فِی لَذَّتِهَا، وَ لاَ تَمَکَّنْتُمْ مِنْ رَضَاعِ اءَخْلاَفِهَا، إِلا مِنْ بَعْدِ مَا صَادَفْتُمُوهَا جَائِلاً خِطَامُهَا، قَلِقا وَضِینُهَا، قَدْ صَارَ حَرَامُهَا عِنْدَ اءَقْوَامٍ بِمَنْزِلَهِ السِّدْرِ الْمَخْضُودِ، وَ حَلاَلُهَا بَعِیدا غَیْرَ مَوْجُودٍ، وَ صَادَفْتُمُوهَا، وَ اللَّهِ ، ظِلًّا مَمْدُود، ا إِلَى اءَجْلٍ مَعْدُودٍ، فَالْاءَرْضُ لَکُمْ شَاغِرَهٌ وَ اءَیْدِیکُمْ فِیهَا مَبْسُوطَهٌ، وَ اءَیْدِی الْقَادَهِ عَنْکُمْ مَکْفُوفَهٌ، وَ سُیُوفُکُمْ عَلَیْهِمْ مُسَلَّطَهٌ، وَ سُیُوفُهُمْ عَنْکُمْ مَقْبُوضَهٌ.
اءَلاَ وَ إِنَّ لِکُلِّ دَمٍ ثَائِرا، وَ لِکُلِّ حَقِّ طَالِبا، وَ إِنَّ الثَّائِرَ فِی دِمَائِنَا کَالْحَاکِمِ فِی حَقِّ نَفْسِهِ، وَ هُوَ اللَّهُ الَّذِی لاَ یُعْجِزُهُ مَنْ طَلَبَ، وَ لاَ یَفُوتُهُ مَنْ هَرَبَ؛ فَأُقْسِمُ بِاللَّهِ یَا بَنِی اءُمَیَّهَ عَمَّا قَلِیلٍ لَتَعْرِفُنَّهَا فِی اءَیْدِی غَیْرِکُمْ وَ فِی دَارِ عَدُوِّکُمْ.
اءَلاَ إِنَّ اءَبْصَرَ الْاءَبْصَارِ مَا نَفَذَ فِی الْخَیْرِ طَرْفُهُ، اءَلاَ إِنَّ اءَسْمَعَ الْاءَسْمَاعِ مَا وَعَى التَّذْکِیرَ وَ قَبِلَهُ.
اءَیُّهَا النَّاسُ اسْتَصْبِحُوا مِنْ شُعْلَهِ مِصْبَاحٍ وَاعِظٍ مُتَّعِظٍ وَ امْتَاحُوا مِنْ صَفْوِ عَیْنٍ قَدْ رُوِّقَتْ مِنَ الْکَدَرِ.
عِبَادَ اللَّهِ لاَ تَرْکَنُوا إِلَى جَهَالَتِکُمْ وَ لاَ تَنْقَادُوا لِاءَهْوَائِکُمْ فَإِنَّ النَّازِلَ بِهَذَا الْمَنْزِلِ نَازِلٌ بِشَفَا جُرُفٍ هَارٍ یَنْقُلُ الرَّدَى عَلَى ظَهْرِهِ مِنْ مَوْضِعٍ إِلَى مَوْضِعٍ لِرَاءْیٍ یُحْدِثُهُ بَعْدَ رَاءْیٍ یُرِیدُ اءَنْ یُلْصِقَ مَا لاَ یَلْتَصِقُ وَ یُقَرِّبَ مَا لاَ یَتَقَارَبُ فَاللَّهَ اللَّهَ اءَنْ تَشْکُوا إِلَى مَنْ لاَ یُشْکِی شَجْوَکُمْ وَ لاَ یَنْقُضُ بِرَاءْیِهِ مَا قَدْ اءَبْرَمَ لَکُمْ.
إِنَّهُ لَیْسَ عَلَى الْإِمَامِ إِلا مَا حُمِّلَ مِنْ اءَمْرِ رَبِّهِ الْإِبْلاَغُ فِی الْمَوْعِظَهِ وَ الاِجْتِهَادُ فِی النَّصِیحَهِ وَ الْإِحْیَاءُ لِلسُّنَّهِ وَ إِقَامَهُ الْحُدُودِ عَلَى مُسْتَحِقِّیهَا وَ إِصْدَارُ السُّهْمَانِ عَلَى اءَهْلِهَا فَبَادِرُوا الْعِلْمَ مِنْ قَبْلِ تَصْوِیحِ نَبْتِهِ وَ مِنْ قَبْلِ اءَنْ تُشْغَلُوا بِاءَنْفُسِکُمْ عَنْ مُسْتَثَارِ الْعِلْمِ مِنْ عِنْدِ اءَهْلِهِ وَ انْهَوْا عَنِ الْمُنْکَرِ وَ تَنَاهَوْا عَنْهُ فَإِنَّمَا اءُمِرْتُمْ بِالنَّهْیِ بَعْدَ التَّنَاهِی .
ترجمه :
از خطبه اى از آن حضرت ( علیه السلام )
تا اینکه محمد (صلى اللّه علیه و آله و سلم ) را به رسالت فرستاد. گواه ، مژده دهنده و، بیم دهنده . او در خردسالى بهترین مردمان بود و چون به سن کمال رسید، برگزیده ترین آنها. به سرشت ، پاکتر از همه پاکان بود. باران نرم بخشش او بیش از هر بخشنده اى تشنگان را سیراب مى نمود.
پس ، دنیا به کامتان شیرین نگردید و خوردن شیر پستانهایش برایتان میسّر نشد، مگر آنگاه که آن را چون اشترى یافتید، گسسته مهار، که از لاغرى تنگش سست و لغزان بود. در نزد اقوامى ، حرامش به مثابه درخت سدرى از خار پیراسته و حلالش دور از دسترس و نایاب .به خدا سوگند، که دنیاى شما چونان سایه اى است تا زمانى معین بر زمین گسترده . عرصه زمین خالى افتاده و بى صاحب و، دست شما بر آن گشاده ، و دست پیشوایان واقعى را بر شما بسته اند، زیرا شمشیرهاى شما بر آنان مسلط است و شمشیرهاى آنها از شما برداشته . بدانید، که هر خونى را طلب کننده خونى است و هر حقى را جوینده اى . آنکه به خونخواهى ما بر مى خیزد، در میان شما چنان داورى کند که گویى در حق خود داورى مى کند. او خدایى است که هر که را که خواهد که به دست آورد، توان گریختنش نیست و هر که بگریزد از او رهایى نیابد. اى بنى امیه ، به خدا سوگند مى خورم ، که بزودى دنیا را خواهید یافت که در دست دیگرى است غیر از شما و، در سراى دشمنان شماست .
بدانید، که بیناترین چشمها، چشمى است که نظرش در خیر باشد و شنواترین گوشها گوشى است که پند نیوشد و بپذیرد.
اى مردم از شعله چراغ آن اندرز دهنده اى که خود به آنچه مى گوید عمل مى کند فروغ گیرید. و از آن چشمه اى آب برگیرید که آبش صافى و گواراست نه تیره گون و گل آلود.
اى بندگان خدا، به نادانیهاى خود میل و اعتماد مکنید و در پى هواهاى نفس مروید، که آنکه در چنین منزلى فرود آید، به کسى ماند که بر کناره آب برده رودى فرود آمده که هر لحظه بیم فرو ریختنش باشد. بار هلاکت خود را بر دوش گرفته از جایى به دیگر جاى مى برد. زیرا هر بار راءیى دیگر مى دهد و مى خواهد چیزى را که سازوار نیست ، سازوار سازد و آنچه به نزدیک نمى آید به نزدیک آورد.
خدا را، شکایت به نزد کسى مبرید که اندوه شما نزداید و نیازتان بر نیاورد. و آنچه را که براى شما مبرم و محکم است با راءى فاسد خود نقص کرده بشکند.
هر آینه ، آنچه بر عهده امام است ، این است که آنچه را که خداوند به او فرمان داده به جا آورد چون ، رساندن مواعظ و سعى در نیکخواهى و احیاى سنت پیامبر و اقامه حدود خدا بر کسانى که سزاوار آن هستند و اداى حق هر کس از بیت المال .
پس به تحصیل علم بشتابید، پیش از آنکه کشته اش خشک شود. و پیش از آنکه به خود پردازید و از بر گرفتن ثمره علم از صاحبان حقیقیش محروم مانید. خود مرتکب کارهاى ناپسند مشوید و دیگران را از ارتکاب آن باز دارید. زیرا شما ماءمور شده اید که نخست خود از منکر بپرهیزید و سپس ، دیگران را از ارتکاب آن نهى کنید.
