میلاد امام سجاد علیه السلام
چند سالی از حکومتْ عدل امیرمؤمنان علی علیه السلام نگذشته بود که شهر مدینه با شکوفایی گلی دیگر از گلستان امامت نورباران شد و شور و شعف بوستان علوی را فرا گرفت. بهار خوش و خرم و روییدن لاله های سرسبز بهاری فرا رسید، آسمانیان به ترنّم درآمده و غبطه خوران نظاره گر زمینیان شدند. خانه کوچک ولی با صفای امام حسین علیه السلام به نور فرزندی روشن شد که آثار بزرگی و عظمت در چهره او نمایان بود.
” شهربانو” در پنجم شعبان سال ۳۳ هجری نخستین فرزند خویش را به دنیا آورد و در همان روزهای اول پس از زایمان بدرود حیات گفت. سپس یکی از کنیزان امام حسین (ع ) متکفل نگهداری کودک شد. بدین ترتیب،امام زین العابدین (ع ) در دامن آن کنیز بزرگ شد. مردم می پنداشتند که آن زن مادر واقعی امام سجاد است در حالی که او دایه امام سجاد بود.
امام سجاد (ع ) هفت ساله بود که پدربزرگش، امیرمؤمنان(ع) در محراب مسجد کوفه به شهادت رسید. پس از چند ماه اهل بیت به مدینه بازگشتند، جایی که علی بن الحسین (ع ) در خانه آکنده از بوی خوش پیامبر(ص) رشد کرده بود . امام هفده ساله بود که عمویش امام حسن مجتبی (ع) را با زهر به شهادت رساندند.
امام سجاد در سایه پدر بزرگوارش امام حسین (ع )، نقش رهبری در رویاروئی با ارتداد جاهلیت مآب اموی را تجربه می کرد.
القاب و کنیه امام سجاد علیه السلام
کنیه آن حضرت ابوالحسن و ابومحمد است . و القاب مشهوره ی آن حضرت زین العابدین و سید الساجدین ، سیدالعابدین ، زین الصالحین ، وارث علم النبیین ، وصی الوصیین، منارالقانتین ، خاشع ، المجتهدالزّاهد، العابد، البکاء ، السجاد و زکی ، امین و ذوالثفنات .
به روایت امام صادق نقش نگین انگشتر آن حضرت الحمدلله العلی بوده و به روایت امام محمد باقر(ع) العزهٔ لله و به روایت ابوالحسن موسی خَزِیَ وَ شَقِیَ قاتِلُ الحُسَین بن علی .
ابن بابویه از حضرت باقر (ع) روایت کرده است : پدرم علی بن الحسین (ع) هرگز یاد نعمتی از خدا را نکرده مگر اینکه سجده کرد برای شکر آن نعمت و هرگز آیه ای از کتاب خدا را نخواند، مگر آنکه سجده کرد و هرگاه حق تعالی از او بدی را دفع می کرد که از او در بیم بود یا مکر مکرکننده ای را از او می گردانید سجده می کرد و هرگاه توفیق می یافت میان دو کس را اصلاح کند، برای شکر آن سجده می کرد و اثر سجده در جمیع مواضع سجده آن حضرت بود، و به این سبب آن حضرت آن حضرت را سجاد می گفتند . و نیز از امام محمد باقر(ع) روایت کرده که در موضع سجده پدرم اثرهای آشکار و برآمدگیها بود ، که در هر سال دو مرتبه آنها را از ین می بردند و در هر مرتبه ثفنه و برآمدگی پنج موضع را می بریدند به این سبب آن حضرت را دوالثفنات می خواندند . مؤلف گوید : اهل لعنت گفته اند: ثفنه یعنی آنچه از شتر موقع خواب به زمین برسد و سفت شود و پینه ببندد و از این معلوم می شود که پیشانی و دو کف دست و زانوهای مبارک آن حضرت از کثرت سجده پینه می بسته .
همچنین روایت کرده است که چون زهری حدیثی از حضرت علی بن الحسین (ع) نقل می کرد و می گفت : که سفیان بن عُیَیْنَه پرسید : چرا ایشان را زین العابدین می گویی؟ گفت : « برای آنکه شنیده ام از سعید بن المسیب که روایت کرد از ابن عباس ، که حضرت رسول فرمود : در روز قیامت منادی ندا کند، کجاست زین العابدین ، گویا می بینم فرزندم علی بن الحسین بن علی بن ابیطالب (ع) در آن هنگام با تمام وقار و سکون صفوف اهل محشر را بشکافد و بیاید.» و در کشف الغمه است : سبب ملقب شدن آن حضرت به زین العابدین ، آن است که شبی آن جناب در محراب عبادت به تهجّد ایستاده بود، پس شیطان به صورت مار عظیمی ظاهر شد و پای حضرت را گزید به نحوی که حضرت ناراحت شد ولی توجه نکرد و پس از آنکه از نماز فارغ شد، فهمید که او شیطان است، پس فرمود، « دور شو ای ملعون» و باز متوجه عبادت خود شد. پس شنید که هاتفی سه مرتبه او را ندا کرد : « اَنتَ زینُ العابدین ، زینت عبادت کنندگان» پس این لقب ظاهر و در میان مردم مشهور گشت.
ازدواج امام سجاد علیه السلام
تاریخ ازدواج امام سجاد، به درستی معلوم نیست، ولی تولد فرزند بزرگ حضرت در سال ۵۷ ق است امام سجاد علیه السلام با دختر امام حسن مجتبی به نام «فاطمه»، ازدواج کرد. در عظمت و کرامت این بانوی مجللّه همین بس که امام صادق علیه السلام فرمودند: «جده ام فاطمه، صدیقه بود و در خانواده امام حسن علیه السلام زنی به درجه و مرتبه او نرسید».
فرزندان امام
فرزند بزرگ امام سجاد علیه السلام حضرت امام محمد باقر است که ایشان در کربلا، طفلی ۴ ساله بوده است. این امام همام، از طرف پدر حسینی و از طرف مادر حسنی است؛ بنابراین، ائمه بعد از امام زین العابدین علیه السلام ، تربیت یافته گان نسل امام حسن نیز هستند. فرزند دیگر امام، زید است که ایشان بعد از امام محمد باقر علیه السلام ، بر دیگر برادران برتر بود و در سال ۱۲۱ هجری در کوفه به دست مروانیان به شهادت رسید. امام سجاد فرزندان دیگری هم داشته که در کتاب های تاریخی نام آن ها آمده است.
