سَيِّئَةٌ تَسُوءُكَ خَيْرٌ عِنْدَ اللَّهِ مِنْ حَسَنَة تُعْجِبُكَ.
امام(عليه السلام) فرمود: كار بدى كه تو را ناراحت (و پشيمان) مى سازد نزد خدا بهتر است از كار نيكى كه تو را مغرور مى كند.
شرح و تفسير بلاى عُجب امام(عليه السلام) در اين سخن كوتاه و پرمحتوا به نكته مهمى اشاره مى فرمايد كه در سير و سلوك انسان به سوى خدا بسيار تأثيرگذار است. مى فرمايد: «كار بدى كه تو را ناراحت (و پشيمان) مى سازد نزد خدا بهتر است از كار نيكى كه تو را مغرور مى كند»; (سَيِّئَةٌ تَسُوءُكَ خَيْرٌ عِنْدَ اللَّهِ مِنْ حَسَنَة تُعْجِبُكَ). دليل آن روشن است، زيرا انسان معصيت كارى كه از عمل زشت خود ناراحت مى شود به سوى پشيمانى و توبه و جبران آن گام بر مى دارد حال آنكه آن كس كه از كار نيك خود مغرور مى گردد گامى به سوى رياكارى بر مى دارد. توبه آثار شوم آن معصيت را مى شويد در حالى كه غرور عُجب و ريا از كارهاى نيك، انسان را به پرتگاه گناهان كبيره مى كشاند. در حديثى از پيغمبر اكرم مى خوانيم: «مَنْ رَأى أنَّهُ مُسىءٌ فَهُوَ مُحْسِنٌ; كسى كه خود را بدكار مى داند او نيكوكار است». به گفته مرحوم مغنيه در فى ظلال نهج البلاغه عكس اين مطلب نيز صادق است و آن اينكه گفته شود «مَنْ رَاى إنَّهُ مُحْسِنٌ فَهُوَ مَسىءٌ; كسى كه خود را نيكوكار بداند بدكار است» زيرا عُجب و غرور احسانش را تباه كرده و چه بسا سخنانى كه ايمان را نيز از اساس متزلزل سازد. در حديثى از امام صادق(عليه السلام) مى خوانيم كه فرمود: «خداوند متعال به داود وحى فرستاد: «بَشِّرِ الْمُذْنِبينَ وَانْذُرِ الصِّديقينَ; گنهگاران را بشارت ده و صديقين (والا مقام) را بيم ده» (داود تعجب كرد و) عرض كرد: اى پروردگار چگونه چنين چيزى ممكن است؟ خداوند فرمود: گنهكاران (پشيمان و نادم) را بشارت ده كه من توبه آنها را مى پذيرم و از گناهانشان صرف نظر مى كنم و صديقين را بيم ده كه از اعمالشان عُجب به خود راه ندهند». در حديث ديگرى از آن حضرت چنين آمده است كه مى فرمايد: دو نفر وارد مسجد شدند يكى عابد بود و ديگرى فاسق اما هنگامى كه از مسجد خارج مى شدند فاسق، جزء صديقان شده بود و عابد از فاسقان. سپس فرمود: اين بدان رو است كه چون عابد وارد مسجد شد به عبادت خود مى باليد و در اين فكر بود و فاسق هنگامى كه وارد شد فكرش در پشيمانى بود و پيوسته از گناهان خويش استغفار مى كرد. اين سخن را با حديث ديگرى از رسول خدا(صلى الله عليه وآله) پايان مى دهيم: خداوند به آن حضرت وحى فرستاد كه بعضى از بندگان من در مسير عبادت تلاش مى كند و شب از خواب خوش و بستر لذت بخش بر مى خيزد و مشغول عبادت مى شود و خود را در عبادت من به سختى و تعب مى اندازد. گاه من او را يك شب يا دو شب گرفتار خواب مى كنم تا در مسير صحيح گام بردارد، زيرا هنگامى كه به خواب مى رود و صبح بيدار مى شود نسبت به خود خشمگين است و خود را سرزنش مى كند و اگر او را در آنچه از عبادت من مى خواهد آزاد بگذارم، چه بسا عُجب و خودپسندى به او عارض شود و از اين راه حالتى به او دست دهد كه هلاكش در آن است.
